Otoczenie organizacji i skuteczność jej działania.
Otoczenie organizacji staje się coraz bardziej:
Rozległe (globalizuje się rynek, wymiana informacji, skutki lokalnych kataklizmów i konfliktów);
Zróżnicowane (nowe wyspecjalizowane organizacje; wąskie i specyficzne „nisze rynkowe”; grupy klientów o specjalnych, wyrafinowanych potrzebach);
Niestabilne (coraz krótszy „okres życia” produktów, coraz silniejsza konkurencja, rewolucje” technologiczne, przełomy polityczne, aktywna i zmienna ingerencja państwa);
Kompleksowe (coraz większa współzależność procesów zjawisk).
Otoczenie organizacji :
Otoczenie zewnętrze – to wszystko to co jest poza granicami organizacji, co z zewnątrz wpływa na nią i kształtuje jej funkcjonowanie:
MAKROOTOCZENIE (ogólne, dalsze – pośrednie)
MIKROOTOCZENIE (celowe, bliższe – bezpośrednie).
MAKROOTOCZENIE ORGANIZACJI:
To nieokreślone granice wśród, których dział i porusza się organizacja
Cechuje się dużą niepewnością, ciągłymi zmianami i dużym ryzykiem
Wpływa na możliwości organizacji
Określa i kształtuje warunki funkcjonowania i rozwoju organizacji
Tworzy pewne znane i nieznane:
Daty: wejście do UE
Zjawiska: kryzys finansowy
Przepisy, akty prawne, regulacje, ustawy, kodeksy
Normy jakościowe ISO
Szanse, zagrożenia, bariery
Między organizacja a makrootoczeniem brak wzajemnych interakcji. Działania te są jednostronne, organizacja nie jest w stanie ich zmienić.
Makrootoczenie składa się z segmentów, w których można zbadać trendy i zależności między nimi np. analizy trendów, metoda delficka, analizy scenariuszowe
Dobór instrumentów jest bardziej złożony
Makrootoczenie nie jest jednakowe dla wszystkich organizacji.
WYMIAR EKONOMICZNY:
To ogólna kondycja systemu gospodarczego uwarunkowana polityką ekonomiczna prowadzoną przez organy państwa lub organy wspólnoty pastw: Urząd Skarbowy, ZUS, Samorząd terytorialny, pracownie statystyczne GUS, instytuty badawcze, komisje prognostyczne
Otoczenie ekonomiczne globalizuje się i w ten sposób Oszczerza, co powoduje, iż decyzje globalne wpływają na działanie organizacji w wymiarze szerszym i węższym
Polityka ekonomiczna systemu gospodarczego ma coraz większy wpływ na efektywność i konkurencyjność organizacji - S.Siuda
Inflacja np. wzrost cen – wzrost cen zasobów – wzrost cen towarów dla pokrycia wyższych kosztów,
Wysokie stopy procentowe – konsumenci są skłonni oszczędzać mniej wydawać, zmniejsza się konsumpcja, organizacja więcej płaci za kredyt
Bezrobocie – organizacja może sobie pozwolić na bardzo selektywną politykę naboru kadr, zmniejsza się PKB
Kryzys ekonomiczny
Zmiana kursów walut – wzrost waluty przy exporcie i imporcie (wzrost cen) płatności – zobowiązania
Konkurencyjność stosunków między przedsiębiorstwami.
WYMIAR PRAWNO POLITYCZNY – odnosi się do państwowej regulacji działalności gospodarczej i stosunków pomiędzy gospodarką i państwem. Wskazuje na normy prawne regulujące funkcjonowanie organizacji narybku np. Ustawa o Szkolnictwie Wyższym, Ustawa o Stopniach i Tytule Naukowym, Prawo Pracy, Ustawa o Swobodzie Działalności gospodarczej, Ustawa o rachunkowości, normy żywności.
WYMIAR MIĘDZYNARODOWY – zakres, w jakim organizacja uczestniczy w działalności gospodarczej w innych krajach lub pozostaje pod jej wpływem.
WYMIAR TECHNICZNO – TECHNOLOGICZNY:
to nowe metody, instrumenty, systemy informatyczne, technika i park technologiczny umożliwiające organizacji przekształcać zasoby w produkty lub usługi.
Przemiany techniczne i technologiczne
Zmiana charakteru produkcji
Zmiany w wyglądzie i zastosowaniu produktu
Innowacje produktów
Innowacje procesów
Wydatki na badania na rozwój
WYMIAR SOCJOKULTUROWY:
Obejmuje obyczaje, normy, nawyki, wartości i demograficzne cechy społeczeństwa, w którym funkcjonuje organizacja. Znaczenie procesów socjokulturowych wynika z tego, że określają one, jakie produkty, usługi i normy postępowania społeczeństwo to będzie sobie najbardziej ceniło. I tak np. w niektórych krajach konsumenci są gotowi zapłacić sporą cenę za specjalnie zaprojektowaną odzież, wysublimowane wartości, z upływem czasu zmienia się również gust konsumentów
Ruchy społeczne kreujące mody i trendy
Ochrona środowiska
Udział akcjonariuszy w procesie zarządzania
Odchodzenie od opiekuńczej roli państwa
Wzrost aktywności jakości wykonywanej pracy
Naciski ze strony funduszy emerytalnych, inwestycyjnych.
DEMOGRAFICZNY:
Zmiany w populacji urodzeń
Zmiany w preferencjach nowych gospodarstw domowych
Zmiany ilości miejsc pracy
Struktura demograficzna według płci, wieku
GEOGRAFICZNY
MIKROOTOCZENIE ORGANIZACJI – to konkretne jednostki, grupy, podmioty, interesariusze którzy wpływają na działania organizacji
CECHY MIKROOTOCZENIA:
Jest bardziej złożone,
Dostarcza więcej użytecznych informacji niż makrootoczenie,
Pozwala lepiej i szybciej rozpoznawać i identyfikować czynniki mikrootoczenia, zwłaszcza te które w sposób szczególny interesują organizację
Między mikrootoczeniem a organizacją zachodzą wzajemne interakcje
INTERESARIUSZE MIKROOTOCZENIA
Interesariusze bezpośredni:
Kredyto i pożyczkodawcy – wierzyciel
Inwestorzy
Kontrahenci, dostawcy, wykonawcy
Sojusznicy strategiczni, partnerzy
Grupy nacisku
Konkurenci
Interesariusze pośredni
KONKURENCI
KONKURENCJA:
to zjawisko, w którym uczestnicy rywalizują między sobą w dążeniu do analogicznych Celów, co oznacza, że działania podejmowane przez jednych dla osiągnięcia określonych celów, utrudniają (a niekiedy nawet uniemożliwiają) osiąganie takich samych celów przez innych
to walka przedsiębiorstw o możliwe do uzyskania korzyści ekonomiczne, Pobudza przedsiębiorstwa do nieustannej przedsiębiorczości
jest rywalizacją przedsiębiorstw działających na tych samych rynkach, dążąc do uzyskania przewagi konkurencyjnej
rywalizacja występuje w pozyskiwaniu odbiorców (towary, usługi), przy czym konkuruje się jakością dóbr i usług, ich ceną, szybkością obsługi, serwisem i warunkami sprzedaży
Mc Donald’s – Burger King, Subway, Wendy’s, Dairy Queen, KFC
Interesariusze pośredni:
Analitycy rynku w tym instytucje ratingowe; zagraniczne – Moody’s, Standard&Poor’s oraz Fitch Ratings
Odbiorcy, konsumenci, Klienci – dobra jakość towarów lub świadczonych usług, stały dostęp do szerokiego i głębokiego asortymentu, atrakcyjna cena, dogodności nabywania towarów, serwis, gwarancja
Ubezpieczyciele
Organy skarbowe, urzędy statystyczne, Sądy rejestrowe
Regulatorzy (Agencja Regulacyjna) – jednostka, która może kontrolować i regulować na drodze prawnej politykę i sposób działania organizacji lub w inny sposób oddziaływać na nią np. Urząd Żywności i leków, Agencja ochrony środowiska, Komisja papierów wartościowych
Społeczeństwo lokalne – miejsc pacy, zapewnienie godziwego bytu rodzinom pracowników, ochrony zdrowia, wspierania kultury, dbałości o środowisko naturalne, poprawy infrastruktury, reklamy miasta itp.
OTOCZENIE WEWNĘTRZNE ORAGANIZACJI tworzą warunki i siły wewnątrz organizacji.
Bezpośredni Interesariusze :
Właściciele (udziałowcy, akcjonariusze) – oczekiwania właścicieli sprowadzają się do zapewnienia kontynuacji działalności gospodarczej, przetrwania przedsiębiorstwa w trudnym i złożonym otoczeniu, a także do jego systematycznego rozwoju
Zarządzający, kierownictwo, zarząd – organ sprawujący władzę w organizacji, wybrany przez akcjonariuszy i powołany do nadzoru
Wewnętrzni kontrolerzy, analitycy finansowi, służba analityczno-kontrolna – jej głównym zadaniem jest badanie, analizowanie i kontrolowanie osiągniętych wyników finansowych, służących głównie ocenie antycypowaniu działań podejmowanych w przedsiębiorstwie. Zgodnie z opinią W.Sawickiego, wykorzystywane dane w praktyce gospodarczej przez zarząd są często specjalnie przygotowywane i opracowywane przez odpowiednie służby finansowe (analityczne), a by wspomóc procesy decyzyjne i wygenerować taką koncepcję działania, która w danych warunkach okaże się optymalna
Pośredni Interesariusze:
Pracownicy, związki zawodowe – Rappaport pisze, że (…) pracownicy chcą konkurencyjnych płac i świadczeń pozapłacowych. Związki zawodowe, z reguły starają się wynegocjować wysokie płace i korzyści socjalne. Można przyjąć, iż zachowanie płynności finansowej przez organizację może wpłynąć na oczekiwania załogi, poprawę warunków pracy i dodatkowego wynagrodzenia.
Rysunek ……
Jak organizacje przystosowują się do swojego otoczenia?
Zarządzanie informacją, na które składa się szczegółowa obserwacja otoczenia w celu wykrycia zmian. Polega ona np. na powołaniu specjalnych łączników z otoczeniem tj. pracownika – przedstawiciela do sprawa sprzedaży, który kontaktuje się z podmiotem spoza organizacji
Strategiczna reakcja – może ona polegać na utrzymaniu status quo, na korekcie strategii lub na przyjęciu nowej strategii
Fuzje, przejścia i sojusze – fuzje występują wtedy, gdy dwie lub więcej firm tworzy nową firmę. Przy przejściu (zakupie) – przejęta firma przestaje istnieć i staje się częścią innej. Natomiast, gdy firma podejmuje z inną nowe przedsięwzięcie mówimy o sojuszu, czyli partnerstwie.
Elastyczność organizacji – odpowiednia elastyczność struktury organizacyjnej jest przystosowaniem się organizacji do otoczenia. Przy dużej niepewności w otoczeniu firmy wybierają struktury organizacyjne o nielicznych standardowych procedurach działania i przyznają menadżerom znaczną swobodę działania
Bezpośredni wpływ na otoczenie – na swoich regulatorów organizacje wpływają poprzez lobbing. Na swoich klientów wpływają przekonując ich, że potrzebują czegoś nowego (reklama). Zaś na dostawców wpływają poprzez podpisywanie umów długoterminowych przewidujących stałe ceny (zabezpieczenie przed inflacją).
PIĘĆ SIŁ KONKURENCYJNYCH ORAGNIZACJI:
ZAGROŻENIE ZE STRONY NOWYCH KONKURENTÓW – to łatwość wejścia na rynek lub segment nowych konkurentów. Uruchomienie pralni chemicznej przy pizzerii wymaga stosunkowo niewielkiego kapitału, ale np. wejście do branży samochodowej – wymaga olbrzymich inwestycji w budynki fabryczne, wyposażenie i system dystrybucji.
PRÓBY WYMANEWROWANIA RYWALI – należą do samej istoty konkurencyjnych stosunków pomiędzy dominującymi firmami w branży. W przemyśle napojów orzeźwiających Coca Cola i Pepsi CO INS często prowadzą ze sobą zacięte wojny cenowe, stosują „porównawczą” reklamę, wprowadzają nowe produkty. Amerykańskie firmy samochodowe nieustannie próbują wymanewrować się nawzajem poprawą warunków gwarancji i upustami cenowymi.
ZAGROŻENIE SUBSTYTUTAMI to zakres, w jakim alternatywne wyroby lub usługi mogą zastąpić lub zmniejszyć zapotrzebowanie na dotychczas sprzedawane wyroby usługi. Elektroniczny kalkulator wyparł suwak logarytmiczny. Nadejście komputerów z kolei zmniejszyło zapotrzebowanie na kalkulatory, a także na maszyny do pisania i duże komputery.
SIŁA NABYWCÓW to zakres, w jakim nabywcy produktów lub usług w danej branży są w stanie wywierać wpływ na dostawców.
SIŁA DOSTAWCÓW – to zakres, w jakim dostawcy mogą wywierać wpływ na potencjalnych nabywców; zakład energetyczny, kwestia gazu, ropy