Minerały solne

Sole mineralne są podstawowymi surowcami dla nowoczesnego przemysłu chemicznego. Wytwarza się z nich: siarczan sodowy, węglan potasowy, azotany, jodki i bromki, kwas solny, chlor, chlorany i nadchlorany, magnezję

i wiele innych wartościowych chemikaliów. Skałotwórcze minerały solne:

- halit NaCl, sylwin KCl, Karnalit MgCl₂*KCl*6H₂O, kizeryt MgSO₄*H₂O,

anhydryt CaSO₄, gips CaSO₄*2H₂O, langbajnit K₂SO₄*2MgSO₄, polihalit

K₂SO₄*MgSO₄ *2CaSO₄*2H₂O, kainit KCl*MgSO₄*3H₂O

Złoża soli kamiennej w Polsce

Sól kamienna

Polska posiada liczne i bogate złoża soli kamiennej. Są one związane z formacją cechsztyńską i mioceńską. Cechsztyńskie złoża w pn i środkowej Polsce oraz na monoklinie przed sudeckiej. Osady tej formacji występują prwie na 2/3 powierzchni Polski. W centrum zagłębia cechsztynskiego na niżu polskim gdzi seria solna wykazuje njwiększą pierwotną miąższość ponad 1000 m. , spąg jej znajduje się na głębokości poniżej 6000 m. Przeciętna głębokość stropu solonośnego cechsztynu jest za duża dla działalności górniczej. Związku z tym zagospodarowanych jest tylko kilka wysadów solnych, na których eksploatyje się sól kamienną.

Złoża wielkopolsko - kujawskie - mają bardzo skomplikowaną tektonikę. Występują w postaci wysadów solnych, które pod wpływem działana czynników tektonicznych przebiły osady mezozoiczne. Wysady solne występują: Inowrocław, Wapnie, Górze, Kłodawa, Lubieniu, Mogilnie i Rogoźnie. Sól w wysadach jest czysta w odróżnieniu od soli podkarpackiej (zanieczyszczona iłem).

Złoże Wapno - występuje w postaci wąskiej intruzji szczelinowej, dł. 8000m.

Szer. 400m. Górna powierzchnia soli leży na głębokości około 180m. Wysad jest przykryty czapą gipsową.

Złoże Kłodawa - ma forme wysadu przykrytego czapą iłowo gipsową. Zwierciadło solne leży na głębokości od 100 do 350 m. Wysad Kłodawski występuje na dł 26 km. Max szer. 2 km w Kłodawie.

Złoże Chłapowo - Mieroszyno - jest to złoże soczewkowe, poziomo leżące

w rejonie Zatoki Puckiej na gł. poniżej 700m. Zasoby soli kamiennej są tutaj szacowane na kilka miliardów ton.

Mioceńskie złoża w zapadlisku przed Karpackim.

Występuje wśród neogeńskich osadów zapadliska przed karpackiego. Osady te na Śląsku leżą bezpośrednio w karbonie, a w okolicach Krakowa i Tarnowa na utworach jury i kredy. Złoża mioceńskie Podkarpacia i Górnego Śląska występują w formie pokładów i dużych sfałdowanych brył.

Złoże Wieliczki - występują tu dwa poziomy soli. Złoże udostępnione górniczo na przestrzeni 4 km w kierunku Wsch-Zach osiąga głębokość 360m.

Złoże Bochni - podobnie jak w Wieliczce utwory solonośne zostały silnie sfałdowane przez nasuwające się utwory fliszu karpackiego z południa. Złoże Bochenskie występuje w postaci soczewy miąższości kilkunastu do 200m.

Zasoby złoża ocenia się na kilka milionów ton.

Złoże Barycz - jest przedłużeniem złoża wielickiego. Stanowi zespół warstw solnnych i iłowo - anchydrytowych silnie sfałdowanych przy brzegu Karpat. Jest eksploatowane otworami wiertniczymi z powierzchni.

Złoże Rybnik - Żory - Orzesze - jest złożem pokładowym o powierzchni 90km²

Na głębokości od 200 do 300m. Leży seria solna o miąższości od 50 do 80 m.,

zawierająca przeważnie sól kamienną grubo ziarnistą. Seria solna zbudowana jest z iłów z pokładami soli czystej, lub soli z wkładkami iłu lub gipsu.

Solonośność regionu północnego (między Łebą a Puckiem) wynosi 21 mld. ton. (26,3% krajowych zasobów soli kam.) - niezagospodarowane.

Solonośność Polski środkowej to 52 mld ton soli kam. W wysadach solnych

(65% krajowych zasobów, 98% krajowego wydobycia)

Solonośność regionu południowego wynosi 5,4% krajowych zasobów.

Uzyskano tu 2% krajowego wydobycia. Kopalnia Siedlec - Moszczenica jest przeznaczona na podziemny magazyn gazu ziemnego. Na monoklinie przed sudeckiej jest jedno udokumentowane złoże o zasobach 2,9 mld. ton (3,65% zasobów Polski). Szacunkowo określa się zasoby soli kam. W nadkładzie złóż miedzi na 25 mld ton. Łącznie mamy 20 złóż soli kamiennej z tego 6 zakładów jest czynnych, w tym tylko jedna kopalnia szybowa Sucha w Kłodawie.

Wydobycie 1996r wyniosło 3099 tys ton. Eksport 507 tys ton. Soli kamiennej oraz 688 tys ton. Związków sodu. Import 82 tys. ton soli przemysłowej i spożywczej i 76 tys ton związków sodu.

Złoża soli potasowych w Polsce

Sole potasowo-magnezowe

Rejon zatoki Puckiej złoże pokładowe wieku cechsztyńskiego oraz wysad solnych w Kłodawie.

Zatoka Pucka sole typu siarczanowego- polihality. Tworzą nieregularne gniazda i przerosty w anhydrycie i soli kamiennej na głębokości 740- 900 m. Zawartośc K₂O wynosi 7.7 do13.7 %. Udokumentowano 4 złoża o łącznych zasobach 597 mln. ton. (51 mln. ton K₂O) w kategorii C_2. W wysadzie solnym Kłodawa sole typu chlorkowo-karnalitowego występują wzdłuż wschodniej granicy wysadu. Są sfałdowane i zapadają pod katem 70°. Sole te są znacznie zanieczyszczone, a srednia zawartość K₂O wynosi 8.5% a MgO 8,1%. Łączne zasoby tych soli wynoszą 669 mln. ton. Import: 23,5 tyś. ton soli potasowych(12000 ton niż w 1995) oraz 817000 ton nawozów potasowych i związków potasu. Eksport niewielki, 11.7 tyś ton.