kołomyja

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kołomyi

W południowo- zachodniej części Ukrainy znajduje się miasto Kołomyja- brama do Karpat Wschodnich. Jest to obecnie 62- tysięczne miasto rejonowe nad rzeką Prut, w obwodzie iwanofrankowskim. Chciałbym przybliżyć obraz tego miasta, gdyż jest to zabytek kultury polskiej, który znalazł się poza granicami naszego kraju. W szczególności zwrócę uwagę na Kościół Wniebowzięcia NMP i znajdujący się tam obraz Matki Boskiej Kołomyjsko- Pokuckiej.

Pokrótce o historii Kołomyi. Z końcem panowania Kazimierza Wielkiego osada zyskała przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim. Miasto było wtedy bardzo zróżnicowane pod względem etnicznym, od XVI wieku było tam aktywne, duże skupisko Żydów(wg szacunków w roku 1939 ok. 15 tysięcy). W tym wieku miasto było narażone na najazdy Tatarów z chanatu krymskiego. Wyniszczające najazdy i częste wylewy Prutu zmusiły władze polskie do relokacji miasta, było to w 1 poł. XVII wieku. Kolejny wiek był dla Kołomyi okresem zastoju gospodarczego, a także chasydyzmu i zbójnictwa szerzącego się wśród Żydów. Od 1772 r. miasto znajdowało się w zaborze austriackim. Koniec wieku XIX był momentem rozkwitu miasta. W 1879 r. inż. Stanisław Szczepanowski rozpoczął wydobycie ropy naftowej w pobliżu Kołomyi. Od 1886-1945 r. w mieście funkcjonowały tramwaje parowe. Przez całą swoją historię miasto było bezustannie niszczone przez Tatarów, wojska mołdawskie i Kozaków. Podług szacunków w roku 1913 miasto było zamieszkiwane przez 45 tysięcy ludzi. Na tą liczbę składali się; Polacy- 15 tysięcy, Rusini- 9 tysięcy, Żydzi- 20 tysięcy, Niemcy- 1 tysiąc i inni. I wojna światowa też nie szczędziła miastu zniszczeń. W maju 1915 roku została powołana II Brygada Legionów(zwana także Żelazną lub Karpacką). W latach 20. XX wieku Kołomyja stała się atrakcyjnym, podgórskim kurortem wypoczynkowym, słynącym z kąpieli w wodach Prutu. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie postarało się, aby utworzyć tutaj centrum turystyki górskiej a polscy etnografowie intensywnie badali teren regionu. Jednakże z wybuchem II wojny światowej działalność Polaków w tym ośrodku miejskim stopniowo się zmniejszała. A to wszystko za sprawą sowieckich deportacji w latach 1939-1941. Niemcy natomiast prowadzili czystkę etniczną na terenie Kołomyi. Od września do października 1941 r. wymordowali ok. 500 Żydów. W latach 1942-43 istniał tutaj obóz pracy przymusowej dla Żydów, którzy później zostali rozstrzelani w pobliskim lesie. Tyle o historii samego miasteczka, teraz słów kilka o kościele.

Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny był parafią rzymskokatolicką. Pierwsze wzmianki już w 1353r., gdy był on jeszcze kościołem drewnianym. Parafia została ponownie uposażona w 1453 r. lub też wówczas wzniesiono kolejny kościół. Po relokacji Kołomyi w latach 1616-1627 zbudowano nowy drewniany kościół. Obecny budynek wzniesiony jako drugi lub trzeci, w tej samej lokacji, w latach 1762-1772. Projekt kościoła wykonany przez arch. Bernarda Meretyna(prekursor form rokokowych na ziemiach polskich). Projekt ten był realizowany równocześnie w kilku miejscowościach ówczesnej południowo- wschodniej Rzeczypospolitej tj. Hodowicy, Busku, Brzodowicach i Łopatynie. Budowa kościoła w Kołomyi realizowana z fundacji ks. Szczepana Mikulskiego, archidiakona i kanonika lwowskiego, proboszcza kołomyjskiej parafii. Obiekt sakralny konsekrowany został w 1775r. W kościele znajdował się nagrobek rotmistrza królewskiej chorągwi Macieja Jabłonowskiego herbu Prus III. Kościół zyskał sławę dzięki cudownemu obrazowi Matki Boskiej Kołomyjsko- Pokuckiej. Obraz ten znalazł się na ołtarzu głównym dopiero po zamknięciu kościoła Ojców- Dominikanów przez zaborcze władze austriackie. Według legendy jest on rówieśnikiem obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej i na jego wzór malowany. Wracając do samego kościoła, w 1833 r. miał w nim miejsce pożar, w którym uszkodzeniu uległ ołtarz główny. Po tym zajściu cały budynek został gruntownie odnowiony, a nowy neobarokowy ołtarz wyświęcony w 1851 r. Po roku 1946 budynek został zamieniony w dom dziecka; rozebrano szczyty, dachy i wieżyczka na sygnaturkę, wnętrze zostało podzielone na dwie kondygnacje. W 1994 r. budynek został przejęty przez Cerkiew Greckokatolicką z przeznaczeniem na świątynię szkolną. Od roku 1997 budynek jest rekonstruowany( za wyjątkiem wieżyczki, którą zamieniono na kopulastą banię). Od 1993 r. w budynku kościoła mieści się cerkiew św. Józafata. Reszta przykościelnych budowli tj. mur otaczający cmentarz, złożona z pięciu arkad dzwonnica zostały wzniesione najpewniej na przełomie XVIII/XIX wieku, a rozebrano je po 1946 r., natomiast plebania(wzniesiona w 1 poł. XIX w.) została gruntownie przebudowana.

Jeszcze tylko kilka słów na temat cudownego obrazu, gdyż jego historia(jak zresztą wszystkich tego typu artefaktów) jest bardzo ciekawa. Obraz Matki Boskiej Kołomyjsko- Pokuckiej miał być pozyskany na Węgrzech przez księcia Władysława Opolczyka(namiestnika króla Węgier i Polski Ludwika Węgierskiego na Rusi Czerwonej) i przekazany do zamkowej kaplicy w Kołomyi. Jak już wspominałem wcześniej obraz „gościł” w kościele Ojców Dominikanów, jednakże po zamknięciu klasztoru przez austriackiego zaborcę został on przeniesiony w uroczystej procesji do kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP. W którym to podczas pożaru w roku 1833 został uszkodzony, następnie poddany renowacji i 18 lat później osadzony w nowym ołtarzu. Historia jest o tyle ciekawa co i schematyczna, gdyż cudowne obrazy często „lubiały” być porywane. 2 kwietnia 1946 roku siostry Petronela Kossowska i Zuzanna Perejmy(z domu Kossowska) wywożą potajemnie ów cudowny obraz, a następnie przechowują go w swoich mieszkaniach, najpierw w Mielcu, potem w Krakowie. 10 lat później po uzgodnieniu z Kurią Metropolitalną w Krakowie siostry przekazują obraz do kościoła parafialnego w Skomielnej Czarnej koło Myślenic, gdzie spoczywa on do dnia dzisiejszego.

Podsumowując uważam, że warto jest się zainteresować się zabytkami, które nie znajdują się już w granicach naszego kraju lecz do należą do naszej polskiej kultury, gdyż niejednokrotnie można się przekonać, że są nam bliższe niż by się mogło wydawać.

Bibliografia:

  1. R. Brykowski, Kołomyja jej dzieje, zabytki, Stowarzyszenie Wspólnota Polska Ośrodek d.s. Polskiego Dziedzictwa Kulturowego poza Granicami Kraju w Warszawie, Warszawa 1998

Opracował:

Kamil Wójcik


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
D19240329 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 marca 1924 r o wyłączeniu majątku Kołomyi z gminy
[040614] Dorota Kolomyjska Test socjometryczny
D19250713 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 września 1925 r o zmianie właściwości m
Kołomyjka

więcej podobnych podstron