Edukacja refleksyjna według Wandy Woronowicz
Pojęcie refleksji
językoznawstwo -pochodzenie łac. reflecto, flexi, flectum (zagiąć wstecz, zwrócić wstecz)
w psychologii – skierowanie uwagi na własne przeżycia psychiczne
w pedagogice – głęboki namysł nad działaniem lub wydawaniem oceny czegokolwiek
Wolność jako podstawa myślenia refleksyjnego
Wolność (ujęcie W. Woronowicz) jest to takie działanie zgodne z wolą, które da się uzasadnić (w tym usprawiedliwić) możliwie największą liczbą motywów, jakie ludzie szeroko akceptują.
Rodzaje wolności zewnętrzna i wewnętrzna. Rozwijanie wolności od czegoś (przymusu, poniżania) i wolności do czegoś (otrzymywania pomocy, podejmowania decyzji)
Refleksja a rozwój moralny człowieka
Przygotowanie ucznia do refleksyjności zależy od poziomu rozwoju moralnego (por. etapy rozwoju moralnego według Kolhberga)
Rozumowanie moralne to rozumowanie podjęte przez siebie przy rozpoznaniu sytuacji i wytworzenie własnej wiedzy,
Zdolność do powstrzymywania się i przeciwstawiania działaniom z zasadami,
umiejętność formułowania ocen moralnych, co ułatwia rozpoznawanie dobra i zła.
Ogólna charakterystyka edukacji refleksyjnej
Cel edukacji refleksyjnej to rozwijanie osoby do wdrażania do głębokiego zastanawiania się przed podejmowaniem decyzji lub czynności, zwłaszcza o cechach moralnie niejednoznacznych, według przyjętego w naszym społeczeństwie systemu wartości wysokich.
Źródła edukacji refleksyjnej to:
Intelektualne – naukowa wierność prawdzie, opieranie przekonań na obserwacjach oraz wnioskowaniach opartych na analizie logicznej.
Emocjonalne - potrzeba bezpieczeństwa jednostki, co wymaga ograniczenia niesprawiedliwej dominacji.
Badawcze - metoda związana ze sceptycyzmem metodologicznym.
Zasady i metody edukowania do refleksji
W.Woronowicz wymienia następujące zasady edukacyjne:
Uczeń /Wychowanek jest człowiekiem wolnym.
Uczeń /Wychowanek stanowi podmiot edukacji.
W stosunkach nauczyciela/wychowawcy z uczniem /wychowankiem obowiązuje partnerstwo.
Komunikacja nauczyciela/wychowawcy z uczniem/wychowankiem dokonuje się na drodze dialogu edukacyjnego.
Edukacji towarzyszy konsekwentnie wdrażanie do refleksji.
Przyjęte założenie iż nawyk refleksji to skuteczny mechanizm porządnego życia jednostek, to warto wykorzystać następujące metody edukacyjne:
Metody konwencjonalne asymilacyjne, oparte na słowie,
Metody oparta na materiałach źródłowych, praca pod kierunkiem nauczyciela,
Gry dydaktyczne,
Metody problemowe.