Argumenty
1.Argument a simili argumentum per analogiam - argument z podobieństwa / istnieje sytuacja do której żaden przepis wprost się nie odnosi , ale odnosi się do podobieństw różnych sytuacji ( np. jest przepis,że za zabicie zwierzęcia czworonożnego jest określona kara pieniężna, ale nie ma przepisu dotyczącego zwierząt dwunożnych, ale uznaje się ich podobieństwo i na tej samej podstawie ukarze się kogoś , kto zabił kangura tak samo jak kogoś kto zabił osiołka;P ) / szeroko stosowany i ważny w prawie prywatnym,przyczynia się do poszerzenia zakresu praw i ochrony / nie można go stosować w prawie karnym
2. Argument a contrario argument z przeciwieństwa, ( przepis odnosi się do zwierzęcia czworonożnego a nie dwunożnego,więc inne zasadystosuje się przy zabiciu osiołka,a inne przy zabiciu kangura;
3.Argument a fortiori (argumentacja z czegoś co jest silniejsze,z silniejszej strony): argumentum a minori ad maius (argument z mniejszego na większe/ jeżeli niedozwolone jest coś mniejszego , to tym bardziej niedozwolone jest cos dalej idące, coś większego/ np. jeśli jest przepis ,że nie można chodzić po jakiejś leśnej ścieżce,to tym bardziej nie można po niej jeździć rowerem albo samochodem ), argumentum a maiori ad minus ( argument z większego na mniejsze)
4.Argument ab exemplo argument z przykładu / schemat argumentacyjny co do którego wskazuje się,że jest podobny do argumentum a simili / fundamentem argumentacji jest wskazanie jakiegoś rozwiązania jako rozwiązania modelowego / najczęściej nie jest to argument który odwołuje się do przykładu ustawy, a z reguły do przykładu z orzecznistwa sądowego
5.Argument przez dowód nie wprost (dowód apagogiczny, dowód sokratejski łac. reductio ad absurdum - sprowadzenie do sprzeczności), to forma dowodu logicznego, w którym z założenia o nieprawdziwości tezy wyprowadza się sprzeczność ze zdaniem prawdziwym (założenie nieprawdziwości twierdzenia prowadzi do sprzeczności), co pozwala przyjąć że zaprzeczenie tezy jest fałszywe, a sama teza prawdziwa. Inaczej sposób dowodzenie twierdzeń przez wykazanie sprzeczności między zaprzeczeniem dowodzonej tezy a przyjętymi założeniami.Dowód nie wprost jest często łatwiejszy do przeprowadzenia niż dowód wprost (wyprowadzający pewną tezę z założeń);
6.Argument a rerum natura argument z natury rzeczy / bliski argumentowi ad absurdum/ wskazuje , że z natury rzeczy właściwe jest tylko jedno rozwiązanie / np nie określanie gdzie umowa ma być wykonana, miejsce wyznaczone jest z natury rzeczy, np przy umowie o przeniesienie nieruchomości -tylko tam gdzie jest nieruchomość/
7. Argument a loco communi. argument z miejsca wspólnego /argument odwołujacy sie do reguły, która ma charakter wspólny/uniwersalny / np reguła „kto wcześniejszy co do czasu ten ma lepsze uprawnienie“, ma zastosowanie nie tylko w prawie,poza prawem też często mówi się „kto pierwszy ten lepszy“, kto przyjdzie wcześniej ma lepszą sytuację itp.
8.Argument a loco speciali.argument z miejsca szczegolnego /odwołanie sie do pewnej reguły która ma charakter specyficzny,szczegolny dla dyskursu prawniczego / maksymy dotyczące specyfiki dyskursu prawniczego, np reguła , że milczenie traktuje się jako zgodę – funkcjonuje tylko w niektorych sytuacjach prawnych
9.Argument a cohaerentiaargument ze spójności/ niesprzeczności /w ramach argumentacji powinniśmy wybrać rozwiązanie, któreeliminuje sprzeczność / wiąże się bardzo z maksymami łacińskimi dotyczącymi obowiązywania ustaw
10.Argument a completudine argument z kompletności /argumentacja ,której istota opiera się na myśli,że prawo w sposób wyczerpujcy opisuje życie,nie ma białych plan/ założenie,że„porządek prawny rozwiąże wszystkie problemy jakie życieprzyniesie“
11. Argument systematyczny argumentacja u podstawy której leży myśl, że porządek prawa jest jednocześnie systemem prawa, jest to zbiór norm zbudowanych wg określonego systemu , ma to
znaczenia dla rozumienia prawnego sensu tej normy / np. pytanie o naturę prawa reguły/normy użytkowania wieczystego –czy ten kto użytkuje jest w sytuacji bliskiej do sytuacji właściciela czy do sytuacji podmiotow z ograniczonymi możliwościami użytkowania? – o spodobie tłumaczena przesądza miejsce gdzie znajduje się przepis,w jakiej ksiedze itp
12. Argument celowościowy/teleologiczny – ratio legis,ratio iuris /sposób argumentacji w ramach którego bronimy rozwiązania jakie uznajemy za adekwatne i odpowiadające celowi 1) zgodnej z ratio
legis-z celem ustawy 2) z ratio iuris – zgodne z celami całego porządku prawnego
13. Argument historyczny związany z cechą konserwatyzmu prawniczego / nie zmieniamy istniejących interpretacji, nie dajemy nowych i oryginalnych, wybieramy rozwiązanie będące pewną kontynuacją / w szerokim znaczeniu odwołuje się do świadczeń,ktore stoją za określoną regułą prawną ( jak była rozumiana i
stosowana dana reguła dawniej) / rozumienie w znaczeniu wąskimutożsamia się z rekonstrukcją woli historycznego prawodawcy
14. Argument ekonomiczny wspieranie rozwiązania które uznaje się za najbardziej efektywne ekonomiczne ( czyli przynoszące najwięcej korzyści, ale w wymiarze społecznym, nie korzyści indywidualne)
15. Argument psychologiczny odwoływanie się w argumentacji prawniczej do określonych wyobrażeń / emocji uczestników dyskursu argumentacyjnego / np argumentum ex autoritate – z autorytetu
Topiki prawnicze
Maksymy co do których jestesmy przekonani o ich racjonalności etycznej albo ekonomicznej
Pacta sunt servanda (również: pacta servanda sunt)- umów należy dotrzymywać
Clara non sunt interpretanda- jasne nie wymaga interpretacji
Lex neminem cogit ad impossibilia (również: adimpossibilia nemo obligatur oraz impossibilium nulla obligatio)-prawo nikogo nie zmusza do rzeczy niemożliwych
Lex retro non agit (inna wersja tej zasady brzmi: lex prospicit non respicit)- prawo nie działa wstecz
Lex non obligat nisi promulgata- Prawo, aby obowiązywało, musi być ogłoszone (prawo bez promulgacji nie obowiązuje)
Ignorantia iuris nocet- nieznajomość prawa szkodzi;
Wyjątki muszą być wykładane ściśle
Wyjątki są dopuszczalne tylko w szczególnych przypadkach.
Lex superior derogat legi inferiori - ustawa wyższa rangą uchyla ustawę o niższej randze
Lex posterior derogat legi priori ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
Lex specialis derogat legi generali ustawa szczegółowa uchyla ustawę ogólną
Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali ustawa późniejsza o charakterze ogólnym nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej
Nemo iudex idoneus in propria causa nikt nie powinien być sędzią w swojej sprawie
Res iudicata pro veritate accipitur prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę
De minimis non curat praetor Pretor nie zajmuje się drobiazgami.
Argument usprawiedliwiający odmowę wszczęcia jakiegoś postępowania powołaniem się na błahość sprawy.
Audiatur et altera pars- nalezy również wysłuchać strony przeciwnej
Favor legitimitatis-prawo sprzyja temu co legalne
Iura scripta vigilantibus ustawy napisano dla ludzi, którzy wykazują się należytą starannością, zatem niedbalstwo i lekkomyślność nie może stanowi okoliczności łagodzącej.
Sama wątpliwość nie powinna mieć rozstrzygającego znaczenia.
20.W razie wąpliwości należy dzielić w częściach równych.
21 Kto faworyzuje, również krzywdzi.
22 Milczenie nie zobowiązuje do niczego.
23 Quisquis praesumitur bonus- domniema się się,że każdy działą w dobrej wierze
24. Zaufanie zasługuje na ochronę.
25. Nemini permittitur venire contra factum proprium-nie można występować przeciwko własnemu stanowisku
26 Prawo wymaga sankcji.
27 Szykanowanie jest niedozwolone.
28 Należy uwzglêdniaæ standardy.
29 Prawo nie powinno ustępować przed naruszeniem prawa.
30 Powinno się stosować ośrodki najmniej szkodliwe.
31 To co nieuniknione jest dozwolone.
32 Impossibilium nulla obligatio est (również: ad impossibilia nemo obligatur) nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych
33 Sytuacja nie do zniesienia nie może być zgodna z prawem.
34 Samowola jest zakazana.
35 Nie można uwzgledniać roszczeń o nieograniczonym charakterze.
36 Znaczenie prawne ma tylko to, co jest określone.
37 W sprawach oczywistych można skrócić postępowanie
38 . Podejmowanie działañ korzystnych jest dozwolone.
39 Nie można zawierać umów, które nakładałyby zobowiązania na osobę trzecią
40 Ne ultra petita stwierdza, że sąd może nie przyznać więcej niż wymagane było. Sąd jest zgodne z zasadą partii dyspozycji związanego żądań stron, które są uważane za "panami tego procesu."W prawie administracyjnym, zasada ta jest argumentem przeciwko dopuszczalności reformationis in peius używanych.W prawie karnym , zasada ta nie ma zastosowania: sąd może nałożyć wyższą karę niż prokurator wnioskował, ale może być także oskarżony swobodnie mówić , jeżeli on sam lub jego adwokat zażądał kary.
41 Naleły naprawić wyrządzoną szkodę, jak również zwrócić to, co zostało uzyskane bez podstawy prawnej.
42. Nemo plus iuris ad alium transferre potest,quam ipse habet- nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw aniżeli sam posiada
43 In dubio pro reo wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego; zasada powiązana z domniemaniem niewinności
44 Nullum crimen, nulla poena sine lege poenalianteriori nie ma przestępstwa bez ustawy, nie można karać za czyn, który nie był zabroniony w momencie jego popełniania