Podstawy organizacji i zarządzania prof. dr hab. Małgorzata Czerska

Termin „organizacja” w znaczeniu:

- rzeczowym- każda rzecz zorganizowana ( całość, której elementy dobrano i połączono do realizacji celów)

- atrybutowym – sposób zorganizowania, wewnętrznej budowy i funkcjonowania ( sposób doboru i łączenia części dla prowadzenia całości)

- czynnościowym – organizowanie ( działanie polegające na doborze i łączeniu części w całość dla uzyskania powodzenia całości lub poprawy sytuacji)

Instytucje – grupa organizacji:

- złożona z ludzi i rzeczowych środków działania

- posiadająca cel o charakterze powtarzalnym

- o działaniu wyznaczonym przepisami

- podlegają zarządzaniu

Zarządzanie organizacją:

Stawianie celów i stwarzanie warunków do ich realizacji

Tworzenie warunków:

- określenie jak ten cel zrealizować

- stworzenie zaplecza technicznego

- zrobienie planu etapów realizacji

- stworzenie zachęt dla pracowników

- korygowanie nieprawidłowości

- porównanie efektów z zamierzeniami

Nauka o organizacji i zarządzaniu:

Przedmiotem nauki o organizacji i zarządzaniu są ludzie, rzeczowe środki ich działania (warunki, narzędzia, procesy) dobrane i połączone dla sprawnej realizacji wspólnego celu

Podstawowe pytania o organizacji i zarządzaniu:

1. Jak należy sprawnie organizować działania ludzi ( Jak budować sprawnie działającą organizację)

2. Jak zapewnić wspólne funkcjonowanie i rozwój stworzonych przez człowieka całości organizacyjnych

Warunki, które musi spełniać dziedzina, aby zostać nauką

1. Posiadanie własnego przedmiotu badań

2. Własna metoda badawcza

3. Związek z innymi naukami

Prakseologiczne kryteria oceny organizacji i funkcjonowania instytucji

[Prakseologia – nauka o sprawnym działaniu indywidualnym i zbiorowym]

1. Skuteczność – stopień osiągnięcia zamierzonego celu

Cel powinien być:

1. Specyficzny – dopasowany do możliwości danej ogranizacji

2. Mierzalny – trzeba podać dokładny poziom osiągnięcia celu lub stopień poprawy

3. Atrakcyjny –
   atrakcyjny dla organizacji = efektywny
   atrakcyjny dla odbiorcy = znajdzie odbiór na rynku

4. Realny – cel możliwy do osiągnięcia – napięty, ale realny

5. Określony terminowo

Działania:

1. Skuteczne – zrealizowanie celu

2. Częściowo skuteczne – przybliżenie się do celu

3. Nieskuteczne – niezrealizowanie celu

4. Przeciwskuteczne – oddalające od zrealizowania celu

1. Ekonomiczność – Stosunek efektów działania do nakładów

$$\frac{\text{CWU}}{\text{CK}} > 1 - dzialanie\ ekonomiczne$$

$$\frac{\text{CWU}}{\text{CK}} = \ 1 - dzialanie\ neutralne\ ekonomicznie$$

$$\frac{\text{CWU}}{\text{CK}} < 1 - dzialanie\ nieekonomiczne$$

CWU – cenność wyniku użytecznego

CK – cenność kosztów

Ekonomiczność: działanie zwiększające poziom ekonomiczności

CWU			Const.
CK	Const.
	Droga wydajnościowa	Droga oszczędnościowa	Droga niealternatywna

1. Korzystność- różnice efektów i nakładów

CUW - CK = 0 - działanie neutralne korzystnie

CUW - CK < 0 - działanie niekorzystne

CUW – CK > 0 - działanie korzystne

Rozważamy warianty:

1. Głównym kryterium jest ekonomiczność:

1. Eliminujemy wszystkie nieskuteczne rozwiązania

2. Spośród wariantów skutecznych wybieramy wariant najekonomiczniejszy

3. Jeśli jest kilka takich wariantów, to z nich wybieramy najskuteczniejszy

1. Głównym kryterium jest korzystność:

1. Eliminujemy warianty nieskuteczne

2. Spośród skutecznych wybieramy wariant najkorzystniejszy

3. Jeżeli mamy kilka wariantów najkorzystniejszych, to wybieramy z nich wariant najskuteczniejszy

1. Głównym kryterium skuteczność, drugoplanowa ekonomiczność

1. Eliminacja nieskutecznych

2. Spośród wariantów minimalnie skutecznych wybieramy najskuteczniejszy

3. Jeśli jest jeden – to koniec

Jeśli jest kilka – spośród najskuteczniejszych wybieramy najekonomiczniejszy

Interdyscyplinarny charakter nauki „Organizacji i zarządzania”
- korzysta z dorobku innych ludzi

- jej wyniki są wykorzystywane przez inne nauki

Powiązane nauki:

1. Prakseologia - kryteria wyboru rozwiązań
   - kryteria działania organizacji

2. Nauki prawne - formułują procedury, rozwiązania, np. kredytowe, podatkowe

3. Nauki przyrodnicze - procesy naturalne ( w organizacjach dot. Ekologii, przyrody)
   - ergonomia – fizjologia pracującego organizmu

4. Nauki społeczne - organizacja jest systemem społecznym
   - przywództwo, budowa zaufania, zachowania organizacyjne

5. Organizatoryka – nauka o strukturach organizacyjnych całości

6. Ekonomia - funkcjonowanie ekonomicznego otoczenia do prowadzenia biznesu
   - orientacja w mechanizmach ekonomicznych

7. Nauki techniczne - korzystanie z wyposażenia technicznego

8. Ekonomiki szczegółowe – nauki branżowe o rozwiązaniach organizacyjnych w poszczególnych branżach
   - szczegółowe rozwiązania motywacyjne w branży

Metodyka działań

• Sposób działania – to umyślny dobór środków i zasobów działania oraz zgodne z zamiarem ich zastosowanie

(brak sprawdzenia czy sposób był dobry, skuteczny)

• Technika działania – to szczegółowo opisany sposób działania

( również brak sprawdzenia skuteczności)

• Metoda działania – to uświadomiony i uporządkowany sposób działania złożonego, powtarzalny z racji jego skuteczności

( sposób który sprawdziliśmy, jest zweryfikowany)

Metoda dochodzenia do twierdzeń w naukach o organizacji i zarządzaniu:

Organizacja realna

Teoria Badanie



NAUKI: - teoretyczne, np. prawo, matematyka

- empiryczne, np. nauki przyrodnicze, organizacja i zarządzanie

Organizacja i zarządzanie- nauka utworzona na podstawach praktycznych

Doświadczenia życiowe
- indywidualne
- zbiorowe

Wyprowadzenie hipotez z zakresu nauk oiz

Weryfikacja hipotez
- wdrożenie w instytucjach
- eksperymenty

Formułowanie twierdzeń z zakresu nauk oiz

Poprawność rozwiązań – dostosowanie do warunków ( indywidualizacja i elastyczność rozwiazań)

Zarządzanie organizacją

- Pojęcia podstawowe ( kierowanie, zarządzanie, administrowanie)

- Role kierownika, umiejętności i cechy kierownicze

- Czynności kierownicze, funkcje kierownicze a cykl działania zorganizowanego

Kierowanie – jest procesem dobrowolnego lub wymuszonego ograniczenia swobody działań ludzi, realizowanym dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowego. Istotą tego procesu jest koordynacja zbiorowych wysiłków na pożądanym poziomie.

1. Zakres niezbędnych działań koordynacyjnych w wypadku kierowania pracą o złożonej treści

B- Zakres działań koordynacyjnych w wypadku kierowania pracą o wzbogaconej treści

Kierownik w tym przypadku może mieć więcej podwładnych, wyznacza tylko co kiedy kto ma zrobić, koordynuje tylko efekty.

Koordynacja działań zespołowych obejmuje cały szereg złożonych przedsięwzięć. Generalnie można podzielić je na dwie podstawowe grupy:

- określony cel – wynegocjowanie, wybór, wskazanie lub narzucenie wspólnej misji lub celu, do którego działający zespołowo winni zmierzać

- uruchomienie systemu kierowania, który zapewni zgranie czasu, miejsca , ilości i jakości działań cząstkowych na poziomie niezbędnym do osiągnięcia celu działania zbiorowego.

Zakres niezbędnej koordynacji działań wykonywanych przez kierującego będzie zależał od:

1. Charakteru procesu działania zespołowego

2. Poziomu i struktury motywacji uczestników działania zespołowego

3. Poziomu i struktury kwalifikacji członków zespołu

Zarządzanie – to rozporządzanie zasobami organizacji poprzez działanie z ludźmi i poprzez ludzi, w zakresie określonym przez właściciela tych zasobów

Charakteryzuje się ono:

- prawem zarządzającego do decydowania lub współdecydowania o misji i celach organizacji działania zespołowego

- prawem zarządzającego do decydowania lub współdecydowania o kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji i działania zespołowego ( materialnych, finansowych, ludzkich) dla stworzenia warunków do realizacji celów i zadań.

Prawa te wynikają z prawa własności zarządzającego w stosunku do zasobów. Mogą też wynikać z przekazania przez właściciela uprawnień wynikających z prawa własności na rzecz menedżera. Zarządzający sprawuje wówczas swoją funkcję w imieniu i na rzecz właściciela zasobów.

Do poszczególnych uprawnień rozporządzania zaliczymy:

- wyzbycie ( sprzedaż, zamianę, darowanie, przekazanie w spadku, zrzeczenie)

- obciążenie rzeczy, czyli ustanowienie praw rzeczowych ograniczonych (w postaci zastawu, hipoteki, użytkowania, służebności)

- ustanowienie praw obligacyjnych:

- prawo do wynajęcia

- prawo do wydzierżawienia

- prawo do użyczenia

- prawo do pożyczenia

Administrowanie... cdn.