ZESTAW 1 

1. wymienić rynki, na których przedsiębiorstwo generuje podaż lub popyt (wystarczy po jednym rynku), podmioty, które występują tam razem z przedsiębiorstwem, okoliczności zawieranych transakcji. 

Podaż: rynek dóbr i usług; inne podmioty na rynku dóbr i usług to gospodarstwa domowe, państwo, czasem również banki i zakłady ubezpieczeń – zgłaszają one popyt na produkowane przez przedsiębiorstwo dobra i usługi. Występują również inne przedsiębiorstwa, które tworzą konkurencję. Przepływy pomiędzy podmiotami mają charakter ekwiwalentny – w zamian za środki pieniężne podmiotów popytowych, przedsiębiorstwo dostarcza dóbr i usług. Podmioty popytowe mają możliwość narzucania warunków transakcji, ze względu na dużą konkurencję. 

Popyt: rynek pracy. Inne podmioty to gospodarstwa domowe, które są podmiotami podażowymi – oferują usługi pracy. W tym przypadku przedsiębiorstwo, jako podmiot popytowy, może stawiać warunki gospodarstwom domowym. Dominują również przepływy ekwiwalentne – gospodarstwo domowe dostarcza usług pracy w zamian za środki pieniężne. 


2. podać przykłady strumieni redystrybucyjnych (wystarczą 2), podmioty, które je generują i okoliczności zawieranych transakcji. 

Strumieniem redystrybucyjnym są podatki. Strumień generują gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, banki i zakłady ubezpieczeń; wpływa on do państwa. Podatki są świadczeniami przymusowymi. Jako strumienie redystrybucyjne, są bezzwrotne, nieodpłatne i nie uzyskuje się w zamian za nie żadnego świadczenia. Są również powszechne (dotyczą wszystkich podmiotów). 

Strumieniem redystrybucyjnym są również zasiłki. Generuje je państwo, a beneficjentem są gospodarstwa domowe. Aby uzyskać zasiłek, trzeba spełniać konkretne kryteria. Jako strumień redystrybucyjny, zasiłek jest bezzwrotny i nieodpłatny. Państwo nie wymaga od beneficjenta żadnego świadczenia w zamian za zasiłek. 

3. opisać funkcję kapitałową systemu bankowego. 

Funkcja kapitałowa systemu bankowego oznacza, że gromadzi on i alokuje środki finansowe w różnorodne przedsięwzięcia gospodarcze. Gromadzenie środków odbywa się przez kumulowanie oszczędności gospodarstw domowych, które następnie bank może alokować, inwestując je na rynku finansowym (przez kupowanie akcji lub obligacji, ale i przez udzielanie kredytów przedsiębiorstwom). Dzięki tej funkcji środki mogą przepływać od jednostek zgłaszających ich nadmiar (ale i chęć pomnożenia ich) do jednostek zgłaszających zapotrzebowanie na te środki. 

4. co to znaczy, że pieniądz papierowy jest pieniądzem symbolicznym? 

Pieniądz papierowy jest pieniądzem symbolicznym, ponieważ nie ma za sobą poparcia żadnego realnego towaru (jak kiedyś np. banknoty miały oparcie w zasobach złota w bankach), a jedynie opiera się na umowie społecznej i zaufaniu do emitenta – banku centralnego, a więc pośrednio i państwa. Pieniądz papierowy ma określoną wartość, ponieważ wszyscy zgadzają się z tą wartością i akceptują ją. 

5. opisać operacje otwartego rynku, podmioty, okoliczności. 

Operacje otwartego rynku mogą być absorbujące lub zasilające oraz (wg innego podziału) warunkowe i bezwarunkowe. Podmiotami są: bank centralny oraz banki komercyjne. Strumienie, powstające w czasie OOR są strumieniami ekwiwalentnymi (zakup papierów wartościowych w zamian za środki pieniężne). Absorbujące OOR bank centralny stosuje, gdy w gospodarce jest za dużo pieniądza; polegają na sprzedaży papierów wartościowych (najczęściej bonów NBP) bankom komercyjnym. W ten sposób bank centralny zmniejsza ilość pieniądza w gospodarce. Zasilające OOR bank centralny stosuje, by zwiększyć ilość pieniądza w gospodarce; polegają one na odkupywaniu papierów wartościowych od banków komercyjnych. 
Operacje bezwarunkowe stosowane są przez bank centralny, gdy wie on, że system bankowy potrzebuje na stałe zmiany zasobu pieniądza; operacja nie zawiera żadnych dodatkowych zobowiązań. Z kolei operacje warunkowe stosowane są gdy bank centralny wie, że system bankowy potrzebuje tyko chwilowej zmiany zasobu pieniądza – takie operacje zawierane są przy obietnicy odkupu/odsprzedaży papierów wartościowych biorących udział w transakcji. 

ZESTAW 2 


1. różnica między dobrami publicznymi a społecznymi. 

Dobra publiczne sensu stricte są to dobra, których użytkowania nie da się zastrzec i które są użytkowane przez wszystkich (brak rywalizacji). Są to dobra, które nie będą dostarczane przez rynek, ponieważ rynkowi się to nie opłaca, gdyż nie jest w stanie otrzymać za ich użytkowanie zapłaty, dlatego dostarczane są przez państwo. 
Dobra społeczne należą do dóbr publicznych sensu largo. Ich użytkowania również nie da się zastrzec i również są użytkowane przez wszystkich, ale mogłyby być dostarczane przez rynek. Dostarczane są jednak przez państwo, ponieważ przez rynek mogłyby być nie dostarczane w odpowiedniej ilości lub jakości, a ich powszechna dostępność może przyczynić się do powstania pozytywnych efektów zewnętrznych. 


2. rodzaje podatków od osoby fizycznej 

Podstawowym podatkiem od osoby fizycznej jest podatek dochodowy od osób fizycznych (Personal Income Tax – PIT). Jest to podatek, który musi płacić każda osoba, otrzymująca dochód. Kwota zwolniona z tego podatku to 3091 zł. PIT jest podatkiem progresywnym: do 85 tys. zł. stawka PIT wynosi 18% podstawy opodatkowania (dochodu). Powyżej 85 tys. zł. stawka wynosi 14 tys. plus 32 % z kwoty ponad 85 tys. zł. Wpływy z tytułu tego podatku są obok wpływów z podatku VAT jednymi z największych przychodów do budżetu państwa. 
Osoby fizyczne mogą również płacić podatek od nieruchomości, od spadków i darowizn, jak również podatek rolny i leśny, jeśli są właścicielami lasu lub ponad 1 ha roli.

3. czy pieniądz można zastąpić innym towarem? Zastąpienie pieniądza towarowego innym pieniądzem towarowym oraz jego odrzucenie. Opisz na podstawie cech pieniądza 

Pieniądz można zastąpić każdym towarem, jeśli taką zamianę zaakceptuje społeczeństwo i zgodzi się używać tego towaru jako pieniądza. Np. w Niemczech ze względu na bardzo słabą markę, jako pieniądza używano koniaku i papierosów. Pieniądz zostaje odrzucony, jeśli utraci swoje cechy – rzadkość, zaufanie, płynność i trwałość, ponieważ wtedy nie może pełnić funkcji pieniądza – wymiany, tezauryzacji i miernika wartości. Funkcje pieniądza zacznie pełnić ten towar, do którego społeczeństwo ma zaufanie, który jest rzadki oraz uważany jest za płynny i trwały. 

4. metody finansowania przedsiębiorstwa; na jakich rynkach? 

Przedsiębiorstwo można finansować wieloma metodami: 
- kapitał własny przedsiębiorstwa, powstały z wkładów własnych właścicieli przedsiębiorstwa, w tym z emisji akcji 
- z zysku zatrzymanego (samofinansowanie się) 
- z kapitałów obcych – przez pożyczki i kredyty; 
- przez leasing finansowy (udostępnienia obiektu w zamian za raty leasingowe – po okresie leasingowania obiekt leasingu zostaje u leasingobiorcy) i leasing operacyjny (udostępnianiu obiektu w zamian za raty leasingowe, ale po okresie leasingowania obiekt wraca do leasingodawcy), 
- przez sekurytyzację (stworzenie spółki-córki, która należności spółki-matki zamienia w aktywa) 
- franchising, 
- przez wierzycielskie papiery wartościowe długoterminowe (obligacje) i krótkoterminowe, - przez kredyty kupieckie (sprzedaż o odroczonej płatności) 
- faktoring (skup należności przez firmy faktoringowe, co uwalnia uwięzione w nich środki). 

Na rynkach finansowych: pieniężnych (gdy reguluje bieżące niedobory płynności); pierwotnych (emisja akcji i obligacji), krajowych i międzynarodowych. 

5. strumienie pomiędzy bankiem a gospodarstwem domowym. 

Strumienie ekwiwalentne: bank może zatrudniać w zamian za wynagrodzenie członków gospodarstwa domowego; z kolei członkowie gospodarstwa domowego mogą inwestować kupując np. akcje banku. Gospodarstwo domowe może kupić również jakieś używane dobro, którego chce się pozbyć bank i odwrotnie. 

Strumienie redystrybucyjne: gospodarstwo domowe spłaca odsetki od kredytów i pożyczek; z kolei bank wypłaca mu dywidendy od akcji. 

Strumienie kredytowe: zaciągnięcie kredytu przez gospodarstwo domowe i jego spłata. 

ZESTAW 3 

1. transakcje na rynku kapitałowym i pieniężnym. 

Rynek pieniężny dzieli się na międzybankowy i pozabankowy, a rynek kapitałowy na rynek giełdowy i pozagiełdowy. Rynek pieniężny jest rynkiem transakcji krótko-, a w rynek kapitałowy transakcji długoterminowych. 
Na rynku międzybankowym zawierane są transakcje pomiędzy bankami, mające na celu uzupełnienie czasowych niedoborów płynności, m.in. umożliwienie bankom wypłat bardzo dużych kwot w przeciągu 24 h. Banki z nadpłynnością oferują tu środki bankom z niedopłynnością. Przedmiotem transakcji są depozyty międzybankowe i krótkoterminowe instrumenty finansowe. 
Na rynku pozabankowym podmiotami są banki i podmioty niebankowe – niedobory płynności mogą uzupełnić przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, zakłady ubezpieczeń i państwo. Transakcje obejmują wszystkie instrumenty krótkoterminowe, nie mieszczące się w koncepcji rynku międzybnakowego. 
Rynek kapitałowy obejmuje dłuższy okres czasu, m.in. pozwala na pozyskanie środków na inwestycje. Obejmuje transakcje w zakresie instrumentów finansowych średnio- i długoterminowych. Rynek giełdowy jest to rynek regulowany, rządzący się ścisłymi prawami, na który dostęp mają tylko bardzo dobre spółki, takie, w które inwestowanie jest względnie bezpieczne. Następuje tu obrót zestandaryzowanymi instrumentami finansowymi. Transakcje zawiera się w specjalnie wydzielonymi miejscu. 
Rynek pozagiełdowy jest to rynek pozbawiony ścisłych regulacji. Transakcje mogą dotyczyć instrumentów niezestandaryzowanych i mieć nieregulowany charakter. 

2. gospodarstwa domowe a państwo – wpływy, wydatki, strumienie. 

Wydatkami gospodarstw domowych na rzecz państwa są podatki, opłaty, grzywny i kary. Z tych tytułów państwo otrzymuje wpływy, w ramach strumieni redystrybucyjnych. 
Z kolei wydatkami państwa na rzecz gospodarstw domowych są stypendia, zasiłki, emerytury i renty, które stanowią wpływy gospodarstw domowych, również w ramach strumieni redystrybucyjnych. 
Między państwem a gospodarstwem domowym mogą występować również strumienie ekwiwalentne. Gospodarstwo może świadczyć usługi z czynników produkcji i mieć z tego tytułu dochody (których wysokość jest wysokością wydatku państwa). Państwo może nabyć od gospodarstw domowych jakieś dobro i odwrotnie. 

3. stopa redyskontowa – z czym się kojarzy, kto ją ustala, w jakim celu 

Stopa redyskontowa jest to stopa, po jakiej bank centralny skupuje od banków komercyjnych weksle, analogicznie do wcześniejszego procesu dyskontowania weksli w bankach przez przedsiębiorstwa. Jest to również stopa kredytu refinansowego, udzielanego przez bank centralny bankom komercyjnym, niejako pod zastaw przedstawionych do redyskonta weksli. 
Ustalana jest przez bank centralny – w Polsce przez Radę Polityki Pieniężnej, której przewodniczący jest równocześnie prezesem NBP. W długim okresie może regulować podaż pieniądza w gospodarce – gdy stopy kredytu są wysokie, banki niechętnie go biorą i podaż pieniądza jest mała, gdy stopy są niskie, banki chętnie przedstawiają weksle do redyskonta, zwiększając tym samym podaż pieniądz w gospodarce. 

4. kreacja pieniądza bankowego 

Kreacja pieniądza bankowego następuje w oparciu o pieniądz, wyemitowany przez bank centralny. Ma na nią wpływ ilość pieniądza, pozostająca w formie gotówki u podmiotów gospodarczych oraz wysokość stopy rezerw obowiązkowych. Bank pieniądze, które pozostają w jego dyspozycji może przeznaczyć na akcję kredytową; musi jednak wpłacić na swoje konto w banku centralnym odpowiedni procent otrzymanej kwoty (wyrażony właśnie przez stopę rezerw obowiązkowych). Z pozostałych środków może udzielić kredytu; następuje kreacja pieniądza. Przy założeniu, że całość środków z tego kredytu zostanie ponownie wpłacona - do innego banku – który to bank znów udzieli z nich kredytu po odłożeniu na swoje konto odpowiedniego procentu, a środki trafią do kolejnego banku, można obliczyć ile pieniądza wykreuje system bankowy z początkowego wkładu; będzie to iloczyn początkowego wkładu i współczynnika, nazywanego współczynnikiem kreacji depozytów i będącego odwrotnością stopy rezerw obowiązkowych. 

5. ubezpieczenia – rodzaje, dlaczego tak nazywają się poszczególne rodzaje. 

Ubezpieczenia można podzielić na majątkowe, osobowe i komunikacyjne. Majątkowe ubezpieczają wartości materialne i niematerialne, będące w posiadaniu osób fizycznych i prawnych, a osobowe ubezpieczają osobę fizyczną. Komunikacyjne znajdują się pomiędzy nimi, częściowo ubezpieczając osoby, a częściowo ich mienie. Nazwy ubezpieczeń wskazują na obiekt ubezpieczenia. 
Wśród osobowych możemy wyróżnić ubezpieczenia na życie, zdrowotne, chorobowe, które zapewniają odszkodowanie ubezpieczonemu lub jego rodzinie na wypadek jego śmierci lub choroby. 
Wśród ubezpieczeń majątkowych możemy wyróżnić ubezpieczenia rzeczowe, obejmujące m.in. ubezpieczenia pożarowe (odszkodowanie wypłaca się również za inne szkody powstałe w wyniku działania żywiołów, np. powodzi), transportowe (środków transportu – casco i towarów – cargo), kradzieżowe, rolne (upraw, mienia ruchomego, zwierząt) i techniczne (budowlano-montażowe, maszyn) oraz ubezpieczenie majątkowe sensu stricto, obejmujące ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (obowiązkowe – rolników i dobrowolne – pozostałe) oraz ubezpieczenia finansowe (np. kredytu, zysku). 
Ubezpieczenia komunikacyjne związane są ze szkodami powstałymi na skutek prowadzenia pojazdów i obejmują OC kierowcy, assistance (zapewnienie pomocy drogowej), NNW (od następstw nieszczęśliwych wypadków), AC (autocasco – ubezpieczenie pojazdu wraz z wyposażeniem).

ZESTAW 1 

1. wymienić rynki, na których przedsiębiorstwo generuje podaż lub popyt (wystarczy po jednym rynku), podmioty, które występują tam razem z przedsiębiorstwem, okoliczności zawieranych transakcji. 
2. podać przykłady strumieni redystrybucyjnych (wystarczą 2), podmioty, które je generują i okoliczności zawieranych transakcji. 
3. opisać funkcję kapitałową systemu bankowego. 
4. co to znaczy, że pieniądz papierowy jest pieniądzem symbolicznym? 
5. opisać operacje otwartego rynku, podmioty, okoliczności. 

ZESTAW 2 

1. różnica między dobrami publicznymi a społecznymi. 
2. rodzaje podatków od osoby fizycznej. 
3. czy pieniądz można zastąpić innym towarem? Zastąpienie pieniądza towarowego innym pieniądzem towarowym oraz jego odrzucenie. Opisz na podstawie cech pieniądza. 
4. metody finansowania przedsiębiorstwa. 
5. strumienie pomiędzy bankiem a gospodarstwem domowym. 

ZESTAW 3 

1. transakcje na rynku kapitałowym i pieniężnym. 
2. gospodarstwa domowe a państwo – wpływy, wydatki, strumienie. 
3. stopa redyskontowa – z czym się kojarzy, kto ją ustala, w jakim celu 
4. kreacja pieniądza bankowego 
5. ubezpieczenia – rodzaje, dlaczego tak nazywają się poszczególne rodzaje. 

ZESTAW 4 

1. jakie podmioty kreują pieniądz, kto określa na jaką skalę się go emituje i jak się ten pieniądz nazywa? 
2. podatek progresywny – czym się różni od liniowego? Przykłady obu. 
3. w jakich okolicznościach państwo wypełnia (?) zamówienia publiczne. 
4. jakie rodzaje strumieni występują między przedsiębiorstwami i jaką rolę odgrywają w tym banki? 
5. rezerwy na zobowiązania – kto komu świadczy i jak wpływają na podaż pieniądza. 

ZESTAW 5 

1. okoliczności, w jakich przedsiębiorstwo nie generuje przychodów tylko zobowiązania. 
2. okoliczności, w jakich gospodarstwa domowe działają na rynku (kapitałowym?) 
3. wymienić rynki finansowe, instrumenty, przykłady. 
4. jak nazywają się papiery wartościowe, emitowane przez państwo, cel tej emisji i na jakim rynku je emitują? 
5. strumienie generowane przez państwo, gdy nakłada ono podatki i zatrudnia osoby, które pobiorą te podatki. 

ZESTAW 6 
1. jak wpływa na podaż pieniądza zwiększające się zatrzymanie (?) środków pieniężnych przez podmioty niefinansowe? 
2. funkcja redystrybucyjna, kto i na rzecz kogo ją wykonuje. 
3. co może powodować nierównowagę budżetową? Podaj jej rodzaje. 
4. jak gospodarstwa domowe mogą pomnożyć swoje oszczędności? Przykład transakcji. 
5. podaj przykłady działania prewencyjnego ubezpieczycieli. 

PYTANIA Z POPRAWEK: 

1. na jakich rynkach gospodarstwa domowe mogą być podmiotem podaży i popytu? 
2. jakie strumienie redystrybucyjne tworzą banki komercyjne? 
3. w jakich warunkach pieniądz symboliczny jest tak samo dobry jak pieniądz papierowy oparty na złocie? 
4. zamówienia publiczne. 
5. funkcja stabilizacyjna: przez kogo, na rzecz kogo i w jaki sposób przebiega. 

INNE PYTANIA 

1. co się stanie gdy pieniądz straci cechę rzadkości? Jak wpłynie to na jego funkcje? 
2. z czego gospodarstwo domowe sfinansuje wydatki, gdy przewyższają one dochody? Podmioty, strumienie, charakter tych strumieni. 
3. operacje na rynku giełdowym, strumienie, podmioty, okoliczności. 
4. dlaczego bank to instytucja zaufania publicznego i jakie ma z tego powodu obowiązki? 
5. zależność między funkcją alokacyjną państwa a zamówieniami publicznymi. 
6. wyjaśnij na przykładach jakie wydatki ponosi bank komercyjny, strumienie, okoliczności, podmioty. 
7. wyjaśnij kiedy pieniądz spełnia funkcję płatniczą. 
8. wyjaśnij na czym polega funkcja redystrybucyjna państwa, jakie generuje wtedy strumienie, podmioty. 
9. fundusze ubezpieczeniowe i ich operacje na rynku kapitałowym. 
10. jakie strumienie generuje gospodarstw domowe na rynku pracy i jaki jest na nie wpływ państwa. 

ZESTAW 4 

1. jakie podmioty kreują pieniądz, kto określa na jaką skalę się go emituje i jak się ten pieniądz nazywa? 

Pieniądz mogą kreować banki komercyjne; jest to pieniądz wkładowo-żyrowy oraz bank centralny; jest to gotówka, baza monetarna (kreacja przez bank centralny to emisja pieniądza). Bank centralny określa na jaką skalę się kreuje pieniądz, przez regulację podaży gotówki w gospodarce (bazy monetarnej, w oparciu o którą kreuje się pieniądz) oraz przez regulację stopy rezerw obowiązkowych (wpływającej na współczynnik kreacji depozytów). 

2. podatek progresywny – czym się różni od liniowego? Przykłady obu. 

Podatek progresywny jest to podatek, którego stawka rośnie wraz ze wzrostem dochodu; podatek liniowy nie zmienia się wraz ze wzrostem dochodu. Przykładem podatku progresywnego jest podatek PIT od dochodów osób fizycznych – stawka wynosi 18 % do 85 tys. zł. dochodu, a powyżej 85 tys. zł dochodu wynosi 14 tys. zł. plus 32 % z kwoty ponad 85 tys. zł. Podatkiem liniowym jest podatek CIT od dochodu osób prawnych; wynosi stale 19 %. 

3. w jakich okolicznościach państwo wypełnia (?) zamówienia publiczne. 

Państwo może zlecić wypełnienie zamówień publicznych jeśli dobro, które zamówienie ma objąć, nie byłoby dostarczone przez rynek (miałoby charakter dobra publicznego) lub jego dostarczenie przez państwo, nieodpłatnie, wywoła pozytywne efekty zewnętrzne (dobro ma charakter dobra społecznego). Ponadto zamówienia publiczne mogą służyć podniesieniu agregatowego popytu i przez to pobudzenia gospodarki. 

4. jakie rodzaje strumieni występują między przedsiębiorstwami i jaką rolę odgrywają w tym banki? 

Strumienie ekwiwalentne: przedsiębiorstwa kupują od siebie dobra inwestycyjne; mogą też kupować swoje akcje i obligacje. 
Strumienie redystrybucyjne: wypłata odsetek od obligacji i dywidend, jeśli akcje i obligacje zakupiło inne przedsiębiorstwo. 
Strumienie kredytowe: nie występują. 
Przy dużych zamówieniach między przedsiębiorstwami banki mogą pełnić rolę pośredników lub gwarantów (w mechanizmach inkasa i akredytywy). Banki ponadto umożliwiają dokonywanie płatności za pomocą przelewów. 

5. rezerwy na zobowiązania – kto komu świadczy i jak wpływają na podaż pieniądza. 

Rezerwy na zobowiązania muszą gromadzić banki komercyjne oraz zakłady ubezpieczeń. W przypadku zakładów ubezpieczeń środki z rezerw lokowane są na rynku finansowym i inwestowane, więc pomnażają podaż pieniądza. W przypadku banków środki z rezerw banki komercyjne deponują w banku centralnym, zgodnie z narzuconą przez bank centralny stopą rezerw obowiązkowych; im wyższa stopa rezerw obowiązkowych, tym mniej pieniądza będzie kreowana przez banki komercyjne, a więc przyrost podaży pieniądza będzie wolniejszy. 

ZESTAW 5 

1. okoliczności, w jakich przedsiębiorstwo nie generuje przychodów tylko zobowiązania. 

Przedsiębiorstwo generuje zobowiązania zamiast przychodów, kiedy nie jest rentowne, co wynika z niedostatecznego popytu na dobra, które produkuje (przyczyną może być niedostateczna reklama, zbyt duża konkurencja) lub złego gospodarowania swoimi środkami (koszty przewyższają przychody) lub tak dużych długów, że cały zysk przeznacza na jego pokrycie. 

2. okoliczności, w jakich gospodarstwa domowe działają na rynku (kapitałowym?) 

Gospodarstwa domowe są podmiotami na rynku dóbr i usług, rynku finansowym i rynku czynników produkcji. Na rynku dóbr i usług mają uprzywilejowaną pozycję, gdyż zgłaszają popyt i mogą wybierać między ofertami; z kolei na rynku czynników produkcji są w pozycji gorszej, ponieważ oferują czynniki produkcji, na które popyt zazwyczaj jest niedostateczny. Na rynku finansowym gospodarstwa domowe mogą być zarówno podmiotami popytu (gdy zgłaszają zapotrzebowanie na środki – np. na kredyt gotówkowy) i podaży (gdy oferują swoje oszczędności przedsiębiorstwom przez zakup np. obligacji lub akcji). Generują i przyjmują głównie strumienie ekwiwalentne, czasami redystrybucyjne (wpływy: odsetki od obligacji, dywidendy od akcji, stypendia i zasiłki od państwa; wypływy: podatki). 
Na rynku kapitałowym, który jest jednym z rynków finansowych, głównie oferują swoje oszczędności (mogą to robić za pośrednictwem banków). 

3. wymienić rynki finansowe, instrumenty, przykłady. 
(nie wiem czy wszystkie podziały – wymieniłam ten podział, który wydaje mi się najistotniejszy…) 
Rynki finansowe: 
- kapitałowy (pozwala na zaspokojenie popytu na kapitał czyli środki, które mogą być przeznaczone na inwestycje długoterminowe; dzieli się na giełdowy i pozagiełdowy; na giełdowym instrumenty zestandaryzowane, np. akcje na pozagiełdowym nie – np. weksel) 
- pieniężny (pozwala na zaspokojenie chwilowych niedoborów płynności, dzieli się na międzybankowy i pozabankowy; na międzybankowym niedobory płynności zapełniają banki, przez takie instrumenty jak bony skarbowe, na pozabankowym inne podmioty, instrumentem np. kredyt gotówkowy). 

4. jak nazywają się papiery wartościowe, emitowane przez państwo, cel tej emisji i na jakim rynku je emitują? 

Państwo emituje bony skarbowe (przez Skarb Państwa) oraz bony pieniężne (przez bank centralny). Bony takie są wysokokwotowe i krótkoterminowe. Emitowane są na rynku pieniężnym. Celem bonów skarbowych jest uzupełnienie czasowego niedoboru płynności Skarbu Państwa (związanego z przesunięciem czasowym wpływów do budżetu z podatków, w stosunku do wydatków, które trzeba pokryć niezwłocznie), a bonów pieniężnych regulacja podaży pieniądza na rynku (sprzedaż bonów zmniejsza ją, a skup bonów – zwiększa). 

5. strumienie generowane przez państwo, gdy nakłada ono podatki i zatrudnia osoby, które pobiorą te podatki. 

Gdy państwo nakłada podatki, generuje strumienie redystrybucyjne, które będą stanowić jego wpływy; natomiast zatrudnienie poborców tych podatków generuje strumienie ekwiwalentne – poborcy podatków pełnią usługi pracy w zamian za wynagrodzenie pieniężne. 

ZESTAW 6 

1. jak wpływa na podaż pieniądza zwiększające się zatrzymanie (?) środków pieniężnych przez podmioty niefinansowe? 

Jeśli podmioty niefinansowe zatrzymują środki pieniężne, oznacza to, że nie wpływają one do banków i nie mogą stać się podstawą do kreacji pieniądza – tempo wzrostu podaż pieniądza w gospodarce zaczyna maleć. Maleje tym bardziej, im więcej środków pieniężnych podmioty niefinansowe zatrzymają. 

2. funkcja redystrybucyjna, kto i na rzecz kogo ją wykonuje. 
Funkcję redystrybucyjną wykonuje państwo, które dokonuje redystrybucji dochodu narodowego na rzecz innych podmiotów; przez podatki gromadzi środki, a następnie wydatkuje je m.in. na zasiłki, dotacje i subwencje, będące strumieniami redystrybucyjnymi. 

3. co może powodować nierównowagę budżetową? Podaj jej rodzaje. 

Nierównowagę budżetową mogą spowodować nadmierne wydatki państwa (mogą być związane z polityką państwa, które poprzez zwiększenie popytu globalnego chce poprawić koniunkturę gospodarczą lub z dużymi wydatkami socjalnymi lub na obsługę długu publicznego) – przy nadmiarze wydatków nad dochodami powstaje deficyt budżetowy. Może wystąpić również nadmiar dochodów nad wydatkami, tzw. nadwyżka budżetowa, wynikająca głównie z błędnej oceny stanu gospodarki. 

4. jak gospodarstwa domowe mogą pomnożyć swoje oszczędności? Przykład transakcji. 

Gospodarstwa domowe mogą pomnożyć swoje oszczędności powierzając je bankowi na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy lub lokatę terminową. Może również zainwestować je na rynku finansowym, udzielając pożyczki państwu (przez zakup obligacji Skarbowych) lub stając się członkiem funduszy inwestycyjnych (zakup certyfikatów lub jednostek uczestnictwa) lub oferując środki przedsiębiorstwom (przez zakup akcji bądź obligacji). 

5. podaj przykłady działania prewencyjnego ubezpieczycieli. 

Środki prewencji to środki, które mają minimalizować ryzyko pewnych zdarzeń; ubezpieczyciele stosują w tym celu instrumenty techniczne (np. stosowanie ogniotrwałych materiałów, szczepień ochronnych), ekonomiczne (różne stawki składek, zależnie od możliwości wystąpienia ryzyka) oraz prawne (np. przymus stosowania się do przepisów BHP).

PYTANIA Z POPRAWEK: 

1. na jakich rynkach gospodarstwa domowe mogą być podmiotem podaży i popytu? 

Podmiotem podaży: na rynku pracy i na rynku finansowym (podaż kapitału, gdy mają go nadmiar). 
Podmiotem popytu: na rynku dóbr i usług i na rynku finansowym (popyt na kapitał, gdy mają jego niedobór). 

2. jakie strumienie redystrybucyjne tworzą banki komercyjne? 

- odsetki od obligacji (otrzymywane i wypłacane) 
- zakup obligacji 
- dywidendy od akcji (otrzymywane i wypłacane) 
- podatki 
- składki ZUS 
- otrzymanie ubezpieczenia 

3. w jakich warunkach pieniądz symboliczny jest tak samo dobry jak pieniądz papierowy oparty na złocie? 
ϑNie jestem pewna o co kaman  
Pieniądz symboliczny jest tak samo dobry jak pieniądz papierowy oparty na złocie, jeśli ma wszystkie cechy pieniądza (jest rzadki, płynny, trwały i cieszy się zaufaniem podmiotów) i spełnia wszystkie funkcje pieniądza (tj. miernika wartości, tezauryzacji czyli przechowywania wartości i cyrkulacji czyli wymiany). 

4. zamówienia publiczne. 
Im dalej z pytaniami tym gorzej… 

Zamówienia publiczne należą do wydatków państwa; dotyczą najczęściej zapewnienia dóbr publicznych bądź społecznych przez zleceniobiorcę zamówienia, które to dostarczenie opłacane jest przez państwo ze środków publicznych (powstaje strumień ekwiwalentny). Mogą być wykorzystywane przez państwo w celu zwiększenia popytu globalnego. Wybór zleceniobiorcy określony jest konkretną procedurą; często ma formę przetargu. 

5. funkcja stabilizacyjna: przez kogo, na rzecz kogo i w jaki sposób przebiega. 

Funkcję stabilizacyjną pełni państwo; jej celem jest przeciwdziałanie stagnacji ekonomicznej i bezrobociu, więc korzyści z niej czerpią wszystkie podmioty gospodarcze. Może przebiegać w sposób aktywny (polityka ekspansywna – pobudzanie koniunktury lub restrykcyjna – schładzanie koniunktury) lub pasywny (z wykorzystaniem tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury). 

INNE PYTANIA 

1. co się stanie gdy pieniądz straci cechę rzadkości? Jak wpłynie to na jego funkcje? 

Jeśli pieniądz straci cechę rzadkości, tzn. że pojawiło się go dużo w gospodarce, co prowadzi do utraty jego realnej wartości. W konsekwencji z czasem przestanie wypełniać swoje funkcje, poczynając od funkcji tezauryzacji (gdyż przechowywane pieniądze będą tracić na wartości wskutek inflacji), przez funkcję miernika wartości (nie będzie wiarygodnie wskazywał na wartość danych dóbr) aż po funkcję cyrkulacji (gdyż podmioty nie będą już chciały go posiadać, więc nie będą się za niego wymieniać. 

2. z czego gospodarstwo domowe sfinansuje wydatki, gdy przewyższają one dochody? Podmioty, strumienie, charakter tych strumieni. 

Gdy wydatki gospodarstwa domowego przewyższą jego dochody, może spróbować wziąć kredyt gotówkowy (strumień kredytowy; drugim podmiotem bank, który udzieli go tylko jeśli gospodarstwo będzie posiadało zdolność kredytową i rokowało jego spłatę) lub zaciągnąć pożyczkę (strumień redystrybucyjny; od banku lub innego podmiotu, które zaoferuje taką pożyczkę). Jeśli znajduje się w bardzo ciężkiej sytuacji, może otrzymać zasiłek od państwa (strumień redystrybucyjny). 

3. operacje na rynku giełdowym, strumienie, podmioty, okoliczności. 

Na rynku giełdowym dokonuje się operacji kupna-sprzedaży papierów wartościowych, głównie akcji i obligacji. W przypadku zakupu akcji, kreowane są strumienie ekwiwalentne, a w przypadku zakupu obligacji – strumienie redystrybucyjne. Podmiotami podaży mogą być emitenci akcji i obligacji (jeśli są one na dopiero wprowadzana na giełdę; rynek pełni rolę rynku pierwotnego) lub podmioty, które kupiły je wcześniej, a teraz chcę je odsprzedać (jeśli rynek pełni rolę rynku wtórnego). Podmiotami popytu mogą być wszystkie podmioty gospodarcze, które zgłaszają chęć nabycia papierów wartościowych. Należy jednak pamiętać, że podmioty nie zawierają transakcji bezpośrednio między sobą, a za pośrednictwem biur maklerskich. 

4. dlaczego bank to instytucja zaufania publicznego i jakie ma z tego powodu obowiązki? 

Bank jest instytucją zaufania publicznego, ponieważ podmioty gospodarcze z nadmiarem oszczędności powierzają mu je do dyspozycji; pozyskane środki udostępnia on podmiotom, zgłaszającym zapotrzebowanie na nie. Podmioty oferujące środki czerpią z tego faktu korzyści, a obecność banku jako pośrednika zabezpiecza im zwrot udostępnionych czasowo środków. Dlatego też bank powinien inwestować powierzone środki tylko w takie przedsięwzięcia, które rokują ich zwrot (z odpowiednią stopą zysku), a ponadto dysponować rezerwami, jeśli podmioty oferujące środki chciałyby je nagle wycofać (bo natychmiastowe odebranie środków, które bank przekazał kolejnym podmiotom nie jest możliwe). Również ze względu na konieczność zwrotu środków, bank nie powinien inwestować środków powierzonych na krótki okres w przedsięwzięcia długoterminowe i odwrotnie. 

5. zależność między funkcją alokacyjną państwa a zamówieniami publicznymi. 

Funkcja alokacyjna państwa polega m.in. na dostarczeniu niektórych dóbr i usług, których nie dostarcza rynek, gdyż byłoby to dla niego nieopłacalne. Spełniana jest m.in. przez zamówienia publiczne, które polegają na zleceniu zapewnienia jakiegoś dobra lub usługi przedsiębiorstwu, w zamian za opłatę ze środków budżetu państwa. 

6. wyjaśnij na przykładach jakie wydatki ponosi bank komercyjny, strumienie, okoliczności, podmioty. 

- wydatki na wynagrodzenia – strumienie ekwiwalentne – podmiotem gospodarstwa domowe 
- wydatki na usługi, zlecone przedsiębiorstwom (np. firmie ochroniarskiej lub sprzątającej) – strumienie ekwiwalentne – podmiotem przedsiębiorstwa 
- wydatki na zakup dóbr (np. nieruchomości ) – strumienie ekwiwalentne – podmiotem sprzedawca nieruchomości (przedsiębiorstwo, państwo, gospodarstwo domowe, zakład ubezpieczeń lub inny bank) 
- wydatki płynące do zakładów ubezpieczeń (składki ubezpieczeniowe) - strumienie redystrybucyjne - podmiotem zakład ubezpieczeń. 
- wypłacane odsetki od obligacji i dywidendy od akcji – strumienie redystrybucyjne – podmiotem właściciel obligacji i akcji (dowolny podmiot gospodarczy) 
- wydatki na spłaty kredytów – strumienie kredytowe – podmiotami kredytodawcy (inne banki lub bank centralny) 


7. wyjaśnij kiedy pieniądz spełnia funkcję płatniczą. 

Pieniądz spełnia funkcję płatniczą, kiedy może być wymieniony na dowolny inny towar (ma wartość wymienną) oraz kiedy każdy chce go posiadać (każdy jest skłonny się za niego wymienić – ma wartość użytkową). Ponadto powinien mieć cechy pieniądza (trwałość, płynność, rzadkość, zaufanie). 

8. wyjaśnij na czym polega funkcja redystrybucyjna państwa, jakie generuje wtedy strumienie, podmioty. 

Funkcja redystrybucyjna polega na wtórnym podziale dochodu narodowego przez państwo. Następuje przez system podatków (państwo gromadzi środki) i transferów rządowych (państwo rozdysponowuje środki); służy pomocy najsłabszym członkom społeczeństwa, a czasem realizacji różnych celów państwa (np. dotacje i subwencje dla ważnych z punktu widzenia państwa przedsiębiorstw). Podmiotami są wszystkie podmioty gospodarcze, gdyż wszystkie podlegają obowiązkowi podatkowemu i wszystkie mogą otrzymać wsparcie państwa. 
Strumienie w ramach funkcji redystrybucyjnej są strumieniami redystrybucyjnymi, ale zatrudniając np. poborców podatków, państwo tworzy również strumienie ekwiwalentne. 

9. fundusze ubezpieczeniowe i ich operacje na rynku kapitałowym. 

Na rynku kapitałowym fundusze ubezpieczeniowe są stroną podażową – oferują środki, które powierzyły im inne podmioty gospodarcze, podmiotom, które zgłaszają na nie zapotrzebowanie. W zamian za oferowane środki, fundusze ubezpieczeniowe mogą na rynku kapitałowym pomnożyć swoje środki, inwestując w stopniu nieograniczonym w bony skarbowe, obligacje Skarbu Państwa, obligacje gmin i inne papiery wartościowe, gwarantowane przez państwo o raz w stopniu ograniczonym w obligacje emitowane przez inne podmioty, pożyczki zabezpieczone hipotecznie, nieruchomości, akcje i udziały. 

10. jakie strumienie generuje gospodarstw domowe na rynku pracy i jaki jest na nie wpływ państwa. 

Gospodarstwo domowe na rynku pracy generuje strumienie ekwiwalentne – w zamian za pracę otrzymuje wynagrodzenie. Państwo wpływa na zachodzące tam procesy przez ustalanie płacy minimalnej, która z jednej strony zapewnia członkom gospodarstw domowych godziwe wynagrodzenie za ich pracę, ale z drugiej strony zwiększa bezrobocie, gdyż część usług pracy oferowanych przez członków gospodarstw domowych wyceniana jest przez pracodawców poniżej stawki płacy minimalnej (i członkowie ci nie znajdują zatrudnienia). Państwo może zwiększać szanse członków gospodarstw domowych na rynku pracy przez dotowanie programów doskonalenia zawodowego i przekwalifikowywania się oraz przez zwiększanie mobilności ludności.

Co do pytania 3 z "innych pytań" - właśnie doczytałam, że giełda jest wyłącznie rynkiem wtórnym dlatego poprawna odpowiedź na to pytanie, powinna wyglądać tak:

Na rynku giełdowym dokonuje się operacji kupna-sprzedaży papierów wartościowych, głównie akcji i obligacji. W przypadku zakupu akcji, kreowane są strumienie ekwiwalentne, a w przypadku zakupu obligacji – strumienie redystrybucyjne. Podmiotami podaży mogą być podmioty, będące właścicielami papierów wartościowych i chcące je odsprzedać (rynek pełni rolę rynku wtórnego). Podmiotami popytu mogą być wszystkie podmioty gospodarcze, które zgłaszają chęć nabycia papierów wartościowych. Należy jednak pamiętać, że podmioty nie zawierają transakcji bezpośrednio między sobą, a za pośrednictwem biur maklerskich.