Czym jest rachunekprzepływów pieniężnych?

Aby sytuacja finansowa firmy była dobra nie wystarczy, że wypracuje ona zyski. Dopóki, bowiem klient nie zapłaci za zakupiony towar, wyliczone w rachunku zysków i strat dochody są tylko pieniędzmi na papierze. Do całościowego obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa (obok bilansu oraz rachunku zysków i strat RZiS) potrzebne jest sporządzenie rachunku przepływów środków pieniężnych (cash flow). [Rozłucka A.]

Definicja

Rachunek przepływów gotówkowych (cash flow) jest elementem sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa istniejącego a także częścią analizy finansowej biznesplanu. Dokument ten ukazuje przepływ gotówki w firmie w ujęciu dynamicznym, czyli przedstawia źródło finansowania środków pieniężnych i ich wykorzystanie. Cash flow jest nadwyżką pieniężną wyrażoną w "żywej gotówce", uzyskaną przez przedsiębiorstwo w wyniku jego działalności. Dokument ten pozwala odpowiedzieć na pytania: jaką gotówką firma dysponowała w badanym okresie, jakie były źródła jej pochodzenia i w jaki sposób środki te zostały zagospodarowane.

Istota RPP

Rachunek przepływów przedstawia rzeczywiste wpływy i odpływy gotówki a nie tylko zapisy księgowe. Jest to podstawowa różnica między tym dokumentem a rachunkiem zysków i strat. Charakterystyczny dla RZiS zapis księgowy ukazuje, bowiem zysk firmy w momencie sprzedaży. Tyle tylko, że sprzedaż ta nie zawsze wiąże się z wpływem gotówki do kasy. Bardzo często firmy stosują odroczone terminy płatności, co powoduje, że w szacunkach widnieją zyski, ale faktyczne pieniądze jeszcze do firmy nie wpłynęły. Niestety zdarzają się nieuczciwi kontrahenci, którzy nie regulują swoich zobowiązań. Taka sytuacja powoduje, że formalnie w papierach występują przychody, które w rzeczywistości nigdy nie wystąpią. Zyski notowane są w księgach rachunkowych, ale gotówki nie ma. Firma może się pochwalić rentownością, ale przy braku płynności po jakimś czasie wpada w kłopoty finansowe i brakuje jej gotówki na prowadzenie działalności. Dlatego tak ważne jest sporządzenie rachunku przepływów środków pieniężnych, który przedstawi rzeczywiste wpływy i wydatki firmy.

Budowa rachunku przepływów środków pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych składa się z 3 segmentów:

• przepływy pieniężne z działalności operacyjnej – jest to gotówka generowana z podstawowej działalności firmy, statutowej działalności,

• przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej to środki generowane z lub wydatkowane na inwestycje potrzebne do funkcjonowania firmy,

• przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (czyli środki pozyskiwane z zewnątrz do finansowania firmy, np. kredyty, obligacje, emisja akcji a także też wydatkowane na zewnątrz, np. spłata kredytów, obligacji czy też skup własnych akcji).

Metody sporządzenia RPP

Rachunek przepływów środków pieniężnych możemy sporządzić dwiema metodami, bezpośrednią i pośrednią. Różnią się one jedynie w sposobie wyliczania przepływów z działalności operacyjnej natomiast przepływy z działalności inwestycyjnej i finansowej szacowane są w identyczny sposób. Istota metody bezpośredniej polega na tym, że analizie poddane zostają wszystkie wpływy i wydatki środków pieniężnych z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Metoda pośrednia natomiast polega na wyjściu od zysku netto i dokonaniu odpowiednich korekt.

Podsumowanie

Rachunek przepływów gotówkowych (Cash flow) jest elementem sprawozdania finansowego, który przedstawia rzeczywiste wpływy i odpływy gotówki w firmie. Dokument ten w przeciwieństwie do rachunku zysków i strat informuje o faktycznych przepływach pieniężnych przedsiębiorstwa. Pozwala odpowiedzieć na pytania: jaką gotówką nasza firma dysponowała w badanym okresie, jakie były źródła jej pochodzenia oraz w jaki sposób środki te zostały zagospodarowane. Rachunek przepływów gotówkowych, jako część analizy finansowej, dopełnia obraz sytuacji finansowej firmy zarysowany w bilansie i rachunku zysków i strat.

Struktura RPP w sporządzanego metodą bezpośrednią – układ dla zadania projektowego

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Wpływy

1. Sprzedaż (Przychody ze sprzedaży produktów/usług)

2. Inne wpływy z działalności operacyjnej

II. Wydatki

1. Zużycie materiałów i energii

2. Usługi obce

3. Podatki i opłaty,

4. Wynagrodzenia i ubezpieczenia społeczne

5. Pozostałe koszty

6. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym (podatek CIT/PIT)

III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+/-II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

I. Wpływy

1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Z aktywów finansowych

II. Wydatki

1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Na aktywa finansowe

III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

I. Wpływy

1. Wpływy z dopłat do kapitału

2. Kredyty i pożyczki

II. Wydatki

1. Spłaty kredytów i pożyczek (raty kapitałowe)

2. Odsetki (i prowizje)

III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)

D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III+/-B.III+/-C.III)

UWAGA! W zadaniu projektowym proszę przedstawiać wszystkie pozycje zaznaczone na żółto. W pozycji wydatki w działalności operacyjnej – proszę wstawić wszystkie (oprócz amortyzacji) koszty zidentyfikowane w RZIS

Zadanie zaplanuj inwestycję w firmie na początku 2012 roku:

• przedstaw czym „fizycznie” jest inwestycja (modernizacja lub rozbudowa posiadanego majątku trwałego (urządzeń, maszyn, budynków), zakup nowego środka trwałego – maszyn, urządzeń, budynku, środków transportu, technologii, licencji itd.)

• określ wpływ inwestycji na Przychody i Koszty:

  • inwestycja może wpływać na zwiększenie zdolności produkcyjnych lub poszerzać działalność

  • inwestycja może wpływać na obniżenie kosztów – obniżenie kosztów usług obcych (podzleceń, wynajmu) lub kosztów energii i materiałów lub wynagrodzeń lub innych kosztów.

• określ wartość inwestycji (musi być wyższa niż zysk osiągany w skali roku (a najlepiej 2-3 lat), bo w przeciwnym wypadku nie warto jej finansować kredytem tylko z wypracowanego zysku)

• przyjmij stawkę amortyzacji i oblicz okres amortyzacji

  • kredyt ma być spłacany w okresie krótszym niż okres amortyzacji

Finansowanie inwestycji poprzez:

1. kredyt

2. leasing operacyjny

• przedstaw harmonogram spłaty kredytu i leasingu (okres spłaty 2-3 lata)

• warunki leasingu (link do ofert na stronie)

• warunki kredytu (przyjmij oproc. ok. 12-18%)

• przedstaw 2 wersje rachunku zysków i strat dla całego okresu amortyzacji, czyli 2012-2016 (jeśli amortyzacja trwa 5 lat) - dla kredytu i dla leasingu

• przedstaw bilans na koniec 2012 (tylko wersja „kredyt”)

• przedstaw rachunek przepływów pieniężnych w 2011 i 2012 (tylko wersja „kredyt”)

Przykładowe tabele RZIS i RPP (cash flow) dla inwestycji

finansowanej z kredytu

Analiza finansowa – porównanie 2011 i 2012 roku (przy finansowaniu inwestycji kredytem)

1. Analiza sprawozdań finansowych:

   1. Analiza bilansu

• analizy struktury aktywów i pasywów:

  • wskaźniki struktury

• analiza dynamiki aktywów i pasywów:

  • wskaźniki dynamiki:

    • przyrost absolutny

    • przyrost względny

Należy sporządzić 2 tabele i 4 wykresy, pod każdą tabelą i wykresem mają być zamieszczone komentarze. Komentarze mają dotyczyć udziału poszczególnych pozycji, ew. zmiany w czasie wraz z opisem z czego ta zmiana wynika.

2 tabele (tabela 1 aktywa i tabela 2 pasywa na koniec 2011 i 2012 roku, wskaźniki struktury oraz dwa wskaźniki dynamiki – przyrosty względne i bezwzględne)

Tabela nr 1 Aktywa – struktura i dynamika w latach 2011-12

Aktywa	31.12.2011	Wskaźniki struktury	31.12.2012	Wskaźniki struktury	dynamika absolutna	dynamika względna
	tys.zł	%	tys.zł	%	tys.zł	%
A. Majątek trw.	5 023	37,6%	5 408	31,9%	385	7,7%
- budynki	630	4,7%	614	3,6%	-16	-2,5%
- urządzenia	2 315	17,3%	2 680	15,8%	365	15,8%
- śr.transportu	1 054	7,9%	1 150	6,8%	96	9,1%
...........	.............	...........	..........	.............	.............	..................
B. Majątek obr.	8 331	62,4%	11 561	68,1%	3 230	38,8%
Zapasy	1 631	12,2%	4 412	26,0%	2 781	170,5%
Należności	5 943	44,5%	6 340	37,4%	397	6,7%
Środki pieniężne	757	5,7%	809	4,8%	52	6,9%
Razem aktywa:	13 354	100,0%	16 969	100,0%	3 615	27,1%

4 wykresy (2 aktywa + 2 pasywa) spośród wymienionych przykładowych wykresów przedstawiających strukturę i dynamikę (wykresy kolumnowe lub kołowe):

1. Aktywa w rozbiciu na aktywa trwałe i obrotowe

2. Aktywa trwałe w rozbiciu na poszczególne pozycje

3. Aktywa obrotowe w rozbiciu na poszczególne pozycje

4. Pasywa w rozbiciu na kapitał własny i obcy

5. Kapitał własny w rozbiciu na poszczególne pozycje

6. Kapitał obcy w rozbiciu na poszczególne pozycje

Inne przykładowe formy wykresów – w materiałach z wykładu 2 załączonego na moodle

1. Analiza rachunku zysków i strat z lat 2011 2012

• analiza wyników (zysków/strat):

• analiza struktury i dynamiki przychodów i kosztów:

  • wskaźniki struktury przychodów i kosztów,

  • wskaźniki dynamiki przychodów i kosztów:

    • przyrost absolutny

    • przyrost względny

Należy sporządzić tabelę RZIS z 2011,2012, w której wyliczony jest udział poszczególnych kosztów w kosztach ogółem, struktura przychodów jest stała i wynosi 100%, bo w zadaniu projektowym wyróżniona jest tylko jedna pozycja. W tej samej tabeli proszę zestawić wskaźniki dynamiki.

Proszę opracować 1 wykres kolumnowe – koszty w podziale na składowe w latach 2011-12

Pod tabelą i wykresem mają być zamieszczone komentarze. Komentarze mogą być odpowiedzią np. na poniższe pytania:

Jaka jest relacja w analizowanym przedziale czasu pomiędzy przychodami a kosztami operacyjnymi?

Jakie czynniki kształtują koszty i jaka jest ich relacja do przychodów?

Jak w badanym okresie kształtowały się koszty, które składowe dominowały, które się zmniejszyły, a które wzrosły w badanym okresie?

Jaką wartość w analizowanym przedziale czasu przyjęły koszty finansowe, co na to wpłynęło?

Jak w badanym okresie zmieniał się wynik finansowy netto (zysk/strata netto) i co miało decydujący wpływ na te zmiany?

1. Analiza wskaźnikowa – w latach 2011-2012:

Należy obliczyć zestawione poniżej wskaźniki i skomentować otrzymane wartości. Komentarze po wyliczeniu każdej podgrupy wskaźników. Komentarz ma dotyczyć zmiany wskaźnika w czasie oraz dodatkowo należy porównać otrzymane wartości z wartościami pożądanymi oraz obserwowanymi w branży budowlanej.

1. Zadłużenie

• zadłużenie ogólne zobowiązania/ pasywa ogółem

• zadłużenie kapitału własnego zobowiązania/ kapitał własny

• zadłużenie długoterminowe zob. długoterm./ kapitał własny

pożądane wartości wskaźników (wskaźnik typu min – im bliżej dolnej granicy tym lepiej):

• zadłużenie ogólne [0,57 – 0,67] (spółki giełdowe branży bud. w 2011 – 0,73)

• zadłużenie kapitału własnego [1,0 – 3,0] (branża budowlana – 2,70)

• zadłużenie długoterminowe [0,5 – 1,0] (branża bud.– 0,34)

  1. Płynność finansowa

Ocena płynności finansowej – zdolności do spłacania zobowiązań krótkoterminowych.

• bieżąca płynność finansowa =aktywa bieżące/ zob.krótkoterm.

• szybka płynność finansowa =aktywa bieżące-zapasy/ zob.krótkoterm

(środki pieniężne+należności/ zob.krótkoterm)

pożądane wartości wskaźników (wskaźnik typu max – im bliżej górnej granicy tym lepiej)

• bieżąca płynność finansowa [1,2 – 2,0] (branża budowlana – 1,09)

• szybka płynność finansowa [1,0-1,3] (branża budowlana – 0,88)

  1. Rentowność

Ocena rentowności czyli zyskowności/opłacalności działalności firmy.

(wskaźniki typu max – im więcej tym lepiej)

• rentowność sprzedaży (stopa zwrotu ze sprzedaży(ROS)) =zysk netto/przychody ze sprzedaży (branża budowlana – 2,0%)

• rentowność majątku (stopa zwrotu z majątku (ROA)) =zysk netto/aktywa ogółem (branża budowlana – 2,6%)

• rentowność kapitału własnego (stopa zwrotu z kapitału wł. (ROE)) =zysk netto/kapitał własny (branża budowlana – 11,0%)

  1. Sprawność działania przedsiębiorstwa - wskaźniki rotacji majątku

(wskaźniki typu max – im więcej tym lepiej)

wskaźnik globalnego obrotu aktywami

=przychody ze sprzedaży/ aktywa ogółem (branża budowlana – 1,25)

wskaźnik rotacji środków trwałych

= przychody ze sprzedaży/ środki trwałe (branża budowlana – 4,08)

wskaźnik rotacji majątku obrotowego

= przychody ze sprzedaży/ majątek obrotowy (branża budowlana – 1,79)