Jelińska religijność w ujęciu teorii przywiązania

mgr Magdalena Jelińska

UKSW, Warszawa

RELIGIJNOŚĆ CZŁOWIEKA W UJĘCIU TEORII PRZYWIĄZANIA

Jelińska na początku podaje kilka definicji religijności:

  1. Chlewiński - Religijność jest jednym z głównych czynników kształtujących strukturę psychiczną człowieka, a zarazem ważnym podsystemem osobowości. Religijność

postrzegana subiektywnie, podmiotowo, oznacza zaś sposób, w jaki człowiek odnosi się do zbioru zasad moralnych. Wyraża ona jego własny stosunek wobec nich określa osobiste przeżywanie religii przez jednostkę.

  1. Kuczkowski - Religijność ujmowana obiektywnie rozumiana jest jako system prawd i wartości, które normują i determinują relacje między człowiekiem a Bogiem.

  2. Wales - „Religijnością jest więc to wszystko, co człowiek przeżywa, doznaje, doświadcza, a także to wszystko, co w nim się dzieje, zachodzi, funkcjonuje w bezpośrednim związku z jego ustosunkowaniem się do Boga”. Religijność stanowi zatem nacechowaną emocjonalnie, osobową więź człowieka z Bogiem.

Teoria Bowlby’ego łączy w sobie zagadnienia z obszaru psychologii rozwojowej i poznawczej, etologii i biologii ewolucyjnej.

Wyjaśnia, w jaki sposób na jednostkę wpływa w dzieciństwie osoba znacząca oraz jak kształtuje ona późniejsze psychiczne i społeczne jej funkcjonowanie, a także postrzeganie siebie i innych przez jednostkę i jej relacje z otoczeniem.

Zachowania przywiązaniowe względem postaci przywiązania występują na skutek zachwiania poczucia bezpieczeństwa, bliskości i opieki – uruchamia się wtedy adaptacyjny system przywiązania. Zachowania przywiązaniowe maja na celu przywrócenie równowagi emocjonalnej. Na prawidłowe ukształtowanie poznawczo-afektywnych reprezentacji (wewnętrznych modeli operacyjnych) w umyśle dziecka wpływa w najważniejszym stopniu to, w jaki sposób postać przywiązania reaguje na zachowania przywiązaniowe (czy jest na nie wrażliwa, obojętna itd.).

Wewnętrzne modele operacyjne zawierają:

- obraz własnej osoby,

- obraz charakteru przywiązania,

- obraz otoczenia.

Style przywiązania:

  1. bezpieczny (obiekt przywiązania jako „bezpieczna przystań” i „bezpieczna baza” );

  2. unikający - tu: lęk separacyjny;

  3. lękowo-ambiwalentny (lub lękowy i ambiwalentny) – tu: lęk separacyjny.

Kirpatrick (1992) jako pierwszy przeniósł założenia teorii Bowlby’ego na grunt psychologii religijności, porównując relacje dziecka z rodzicem do relacji człowieka z Bogiem. Jego zdaniem obecność Boga w życiu człowieka, jego bliskość, dostępność i wrażliwość sprawiają, że człowiek wierzący podejmuje decyzje, wyzwania, rozwiązuje problemy i buduje obraz siebie i świata.

Bóg = doskonała postać przywiązania

Kaufman (teolog) postrzega Boga jako ideał postaci przywiązania, największym wzorcem rodzica kochającego, ochraniającego .

Reed wskazywał na ścisłe analogie między teorią przywiązania a relacjami między człowiekiem a Bogiem.

Bóg jako bezpieczna Przystań pomaga człowiekowi wrócić do równowagi, obniża dystres, buduje poczucie wartości (zwłaszcza w trudnych dla człowieka sytuacjach).

Bóg jako bezpieczna Baza buduje poczucie bezpieczeństwa w wierzącej jednostce.

Oddzielenie się człowieka od Boga to istota piekła.

Zachowania przywiązaniowe:

Więzi łączące dziecko z Bogiem kształtują się od najmłodszych lat, kiedy to buduje ono sobie obraz Stwórcy. W wieku przedszkolnym konkretna, antropomorficzna forma tego obrazu (na wzór rodziców).

W miarę jak dziecko zaczyna dostrzegać niedoskonałość rodziców, coraz bardziej patrzy na boga jako na idealnego Rodzica.

Wiek religijnego przebudzenia – okres adolescencji (Argyle i Beit-Hallahmi). Przeniesienie przywiązania z rodziców na rówieśników lub Boga…

Stabilizacja w relacjach przywiązaniowych do Boga w okresie średniej dorosłości.

Po 60 roku życia (np. po utracie małżonka jako postaci przywiązania) silniej emocjonalnie związują się z Bogiem. Zbliżenie do Boga eliminuje także lęk przed śmiercią.

Hall – 4 wzorce przywiązania do Boga:

  1. bezpieczny – poczucie bezpieczeństwa, dostępności, brak lęku przed karą, częste modlitwy, kontemplacje, medytacje;

  2. ambiwalentny – postać przywiązania jest niedostępna, niewrażliwa; strategia hiperaktywacji systemu przywiązania -> wymuszanie na osobie znaczącej opieki i wsparcia; niespójna relacja z Bogiem; częsty lęk; osoby takie czują się porzucona przez Boga; modlitwa w formie błagalnej – celem jest poszukiwanie pomocy (często materialnej);

  3. unikający - postać przywiązania jest niedostępna, niewrażliwa; poczucie zagrożenia; nie wierzą w serdeczną relację z Bogiem; w trudnych sytuacjach polegają na sobie, nie zwracają się do Boga; często występuje w związku z ateizmem i agnostycyzmem;

  4. lękowy – osoby pragną być w relacjach, ale ich unikają; boją się odrzucenia; unikają modlitwy i innych praktyk religijnych.

Źródła powstawania więzi z Bogiem:

wzorce więzi z rodzicami: hipoteza odpowiedniości (zgodność modelu przywiązania do rodziców z modelem przywiązania do Boga) i hipoteza kompensacji (zakłada, że większą religijność prezentują osoby o pozabezpiecznych wzorach przywiązania).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zarys teorii przywiazania
Antropologiczna koncepcja religii, Podstawy teorii kultury
Nietypowe rodziny O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach z perspektywy teorii przywiązania fr
Stres biologiczny w ujęciu teorii Hansa Hugona Selyego
03 Samotnosc W Swietle Teorii Przywiazania
Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży z perspektywy teorii przywiązania s671 Psychiatria Pols
referat nr 3 lęk w ujęciu różnych teorii psychologicznych, notatki, psychologia
Okultystyczne konotacje paramedycznych teorii Hahnemanna, RELIGIA ŚWIATA (Wiara, Biblia, Nowy Testam
Modlitwa kontra szatan - egzorcyzmy w teorii i praktyce, religia
jadczyk,ekologia, Model płatów i korytarzy w ujęciu biogeograficznej teorii wysp
Cornwell przywiązanie kobiet do religii
Nikołaj I Bucharin – O ujęciu problemów teorii materializmu historycznego (1923 rok)
Małgorzata Ramocka Zagadnienie lichwy w ujęciu wielkich religii monoteistycznych
Olbrycht Marek Jan Religie starożytnego Bliskiego Wschodu w nowym ujęciu
Optymistyczny i pesymistyczny scenariusz transformacji społeczeństwa w ujęciu wybranych przedstawici
Religia Mezopotamii prezentacja

więcej podobnych podstron