Psychologia rozwojowa – bada rozwój człowieka (zmiany w zachowaniu, procesach i strukturach psychicznych)

Psychologia rozwojowa dzieliła się na:

1. Tradycyjną – obejmowała człowieka do okresu dorastania

2. Współczesna – człowiek rozwija się całe życie

TRADYCYJNA koncepcja rozwoju –

Biologiczne rozumienie rozwoju – rozwój to proces kumulowania się lub/i integrowania zmian kierunkowych, uniwersalnie uporządkowanych w sekwencje progresywnych przekształceń reprezentujących coraz wyższy poziom funkcjonowania.

Kryteria definiowania rozwoju: (H. Spencer)

1. Ukierunkowanie zmian na określony cel (punkt końcowy)

2. Powszechność zmian w danej populacji

3. Powiązanie zmian z wiekiem

4. Przewidywalność zmian

„Człowiek rozwija się do momentu osiągnięcia dojrzałości biologicznej”

Pogląd ten wyznawał:

• J. Paiget – rozwój kończy się wraz z osiągnięciem zdolności abstrakcyjnego myślenia (okres dorastania)

• Z. Freud – rozwój człowieka utożsamiał z dojrzałością seksualną (okres dorastania)

WSPÓŁCZESNA koncepcja rozwoju: (Psychologia kresu życia)

Ch. Buchler, C. G. Jung, E. Erikson

“Człowiek rozwija się od poczęcia aż do śmierci”

P. Baltez:

• Istotą rozwoju jest nie tyle wzrost co zmiana dokonująca się w czasie

• Plastyczność dzięki której możliwe są w zależności od indywidualnych i środowiskowych zasobów jednostki różne kierunki rozwoju indywidualnego

• Adaptacyjność zmian wyrażające zdolność do konstruowania jakościowo nowych relacji ze światem

• Interindywidualne zróżnicowanie – jednostki różnią się podążając odrębnymi drogami rozwoju

• Intraindywidualna zmienność – ludzie mogą ujawniać różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach życia

Tradycyjna	Biegu życia
Rozwój – wzrost czynności, funkcji	Zmiana w zdolnościach do przystosowania się do środowiska
Ukierunkowanie rozwoju na cel	Różne kierunki rozwoju
Uniwersalność zmiany	Indywidualność zmiany

ROZWÓJ:

Dziecko:	Dorosły:
Rozwój przebiega spontanicznie	Świadome zaangażowanie w rozwój
Rozwój uzależniony od środowiska	Dorosły kształtuje środowisko
Rozwój zainteresowań od rzeczy do słowa	Zainteresowania rozwijają się od słowa do rzeczy
Stopniowe „wychodzenie z domu”	„budowanie własnego domu”
Opanowywanie wszystkich wymiarów świata	Koncentracja na najważniejszych zadaniach życiowych

Zmiana rozwojowa:

• Polega na względnie długotrwałym przekształceniu struktury psychicznej lub zachowaniu jednostki

• Jest to zwykle ciąg zmian (a nie pojedyncza zmiana)

• Musi tworzyć uporządkowaną w czasie sekwencję (nie powtarzający się cykl)

• Zmiany układu są względnie nieodwracalne

• Istotne przyczyny zmian tkwią w samym zmieniającym się układzie

Rodzaje zmian:

1. Ze względu na genezę zjawisk:

   1. Filogenetyczne – różnice w rozwoju międzygatunkowym (historia gatunku)

   2. Antropogenetyczne – historia zmian gatunku ludzkiego

   3. Ontogenetyczne – zmiany jednostki od poczęcia do śmierci

2. Ze względu na zakres występowania:

   1. Uniwersalne – występujące w rozwoju każdego człowieka

   2. Wspólne – zmiany określonej grupy

   3. Indywidualne – specyficzne dla jednostki

3. Ze względu natury rozwoju ontogenetycznego

   1. Ilościowe np. wzrost zasobu słów

   2. Jakościowe np. zmiana strategii zapamiętywania

   3. Ciągłe – przyrost doświadczenia

   4. Skokowe – przeorganizowywanie doświadczeń

KONCEPCJE JEDNOCZYNNIKOWE:

1. Natywizm – rozwój jest determinowany przez geny

2. Empiryzm - rozwój jest determinowany przez doświadczenie

KONCEPCJA DWUCZYNNIKOWA (J.Stern)

Jeden i drugi czynnik jest równoważny. Aby genetyczne predyspozycje się ujawniły konieczne są korzystne warunki środowiska.

Wg. M.Przetacznik-Gierowskiej wyznacznikiem rozwoju są czynniki
Podział czynników rozwoju na warunki i wyznaczniki rozwoju.
Warunki rozwoju- warunki w jakich zjawiska się pojawiają- warunki genetyczne i ekologiczne. Dziedziczność i środowisko oddziałowywują pośrednio.
Wyznaczniki rozwoju- od nich bezpośrednio zależy rozwój. Aktywność organizmu i kształcenie.