Prakseologia

Interpretacja terminu sprawność :

• Z znaczeniu technicznym;

• W znaczeniu manipulacyjnym; (zręczność posługiwania się własnymi narządami lub narzędziami stanowiącymi ich przedłużenie);

• W znaczeniu uniwersalnym (nazwa ogólna każdego z walorów praktycznych (skuteczność, korzystność, ekonomiczność);

• W znaczeniu syntetycznym (ogół walorów razem wziętych).

Miary sprawności:

• Podstawowe postacie sprawnego działania:

  • Skuteczność

  • Korzystność

  • Ekonomiczność

Skuteczność:

• To miara sprawności działania określająca stopień realizacji celu działania.

Cel to antycypowany (przewidywalny) stan rzeczy, do którego zmierzamy w działaniu.

• Działanie może być:

  • Skuteczne,

  • Częściowo skuteczne,

  • Nieskuteczne

  • przeciwskuteczne

C_p1 + C_p2 + C_p3 + … +C_pn= C_dzK (100%)

Korzystność:

• to miara sprawności działania stanowiąca różnicę pomiędzy wynikiem użytecznym (W) a kosztami działania (K),

  • W – K > 0 – działanie jest korzystne

  • W – K = 0 – działanie jest obojętne pod względem korzystności

  • W – K < 0 – działanie jest niekorzystne

Powiązanie skuteczności i korzystności

Działanie może być:

• Skuteczne i korzystne

• Nieskuteczne i niekorzystne

• Skuteczne i niekorzystne

• Nieskuteczne i korzystne

• Skuteczne, doraźne niekorzystne o odroczonych korzyściach

Ekonomiczność

• To miara sprawności działania będąca stosunkiem wyniku użytecznego do kosztów działania

  • W / K > 1 – działanie ekonomiczne

  • W / K = 1 – działanie obojętne pod względem ekonomiczności

  • W / K < 1 – działanie nieekonomiczne

Ekonomizacja

• to podniesienie ekonomiczności działania.

Drogi ekonomizacji:

• oszczędności;

• wydajności;

• maksymalizacja wyniku;

• niewielkiego wzrostu kosztów przy znacznym wzroście wyniku użytecznego;

• niewielkiej obniżki wyniku użytecznego przy znacznej obniżce kosztów.

Dyrektywy sprawnego działania

• uporządkowanie działania według etapów cyklu działania zorganizowanego zapewnia mu osiągnięcie sprawności.

• cykl działania zorganizowanego stanowi jedną z najogólniejszych dyrektyw sprawnego działania

Działanie uporządkowane

Etapy cyklu działania zorganizowanego wg H.LE Chateleier

1. Postawienie jasnego i ściśle określonego celu.

2. Zbadanie warunków i środków, które trzeba zastosować ażeby osiągnąć cel.

3. Przygotowanie warunków i środków uznanych za niezbędne do zastosowania.

4. Urzeczywistnienie –wykonanie zamierzonych celów.

5. Kontrola otrzymanych wyników i wyciąganie wniosków.

Etapy cyklu działania zorganizowanego wg J. Zieleniewskiego

1. Uświadomienie celu działania

2. Planowanie

3. Przygotowanie zasobów

4. Realizacja

5. Kontrola i wyciąganie wniosków

Faza preparacji = pierwsze trzy etapy

2 faza = realizacja

3 faza = weryfikacja

Formy działania

• indywidualne

• zespołowe (grupowe)

Działanie to celowe, świadome i dowolne zachowanie się sprawcy

Synergia – to takie zestawienie dwóch lub więcej elementów, by ich oddziaływanie (w przypadku osób działanie) dawało skutek większy niż suma skutków wywołanych przez każdy z elementów otoczenia.

2 + 2 = 5

Dyrektywy sprawnego działania

• uniwersalizacja i specjalizacja

• kunktacja – antycypacja

• aktywizowanie i ograniczanie działania (ograniczanie – potencjalizacja, automatyzacja, mechanizacja, inwigilacja czysta (zastąpienie działań czynnych działaniami biernymi)

• częściowe i pełne wykorzystanie zasobów

• koncentracja sił i działanie we wszystkich kierunkach