OPRACOWANIE TEKSTÓW ZE SPOTKANIA NR 10. – 11.05.2012
Earl Babbie – Badania społeczne w praktyce – Pojęcie przyczynowości w badaniach społecznych, ss. 84-105
DETERMINIZM – występowanie zdarzeń jest zdeterminowane/powodowane; zdarzeniom „nie wolno” przydarzać się w żaden inny sposób.
CO NIE JEST CZĘŚCIĄ MODELU DETERMINISTYCZNEGO?
1. Badacze społeczni nie muszą wierzyć, że wszystkie ludzkie działania, myśli i uczucia są determinowane; ani też nie żyją jak gdyby w to wierzyli. Jednak gdy próbują wyjaśnić zjawiska nadające się na przedmiot badań społecznych, muszą stosować pojęcia przyczyny i skutku.
2. Model deterministyczny nie zakłada, że wzory związków przyczynowych są proste. Nie zakłada też, że wszyscy ulegamy wpływowi tych samych sił i czynników
3. Deterministyczny model leżący u podstaw wyjaśnienia w naukach społecznych nie sugeruje, że znamy wszystkie odpowiedzi dotyczące przyczyn wszystkiego, ani że kiedykolwiek je poznamy
4. Nauki społeczne opierają się z reguły na modelu, który ma charakter probabilistyczny.
Sposób rozumienia zjawisk, do którego dążą badacze społeczni, konstruując wyjaśnienia przyczynowe, nieuchronnie jest związany z deterministycznym modelem ludzkiego zachowania. Model ten zakłada, że badane cechy i działania są determinowane przez siły i czynniki, które można rozpoznać w toku badań.
IDIOGRAFICZNY MODEL WYJAŚNIANIA – jego celem jest wyjaśnianie za pomocą zestawienia rozlicznych powodów, które stoją za konkretnym działaniem lub wydarzeniem. Dotyczy głównie badań jakościowych.
NOMOTETYCZNY MODEL WYJAŚNIANIA – ma na celu odkrycie okoliczności, które są najważniejsze przy wyjaśnianiu ogólnych typów działań lub zdarzeń. Wymaga wyodrębnienia niewielu czynników, które dostarczą cząstkowego wyjaśnienia zachowań ludzi. Jest probabilistyczny – wskazuje na bardzo wysokie lub niskie prawdopodobieństwo, że dane działanie wystąpi, gdy tylko pojawi się ograniczona liczba określonych czynników. Jego celem jest odkrycie zmiennych, które miały największy wpływ na podjęte decyzje. Dotyczy głównie badań ilościowych.
ANALIZA DYSKURSU – wymaga podania drobiazgowej analizie podstawowoych znaczeń znajdowanych w różnych formach komunikacji.
KRYTERIA PRZYCZYNOWOŚCI:
JOSEPH MAXWELL dotyczy wyjaśnień idiograficznych - główne kryteria oceniania trafności wyjaśnienia:
1. Wiarygodność
2. Czy wyjaśnienia alternatywne zostały poważnie rozważone i nie zdały egzaminu.
PAUL LAZARSFELD dotyczy wyjaśnień nomotetycznych - szczegółowe kryteria przyczynowego związku między zmiennymi:
Przyczyna poprzedza skutek
Empiryczna korelacja między zmiennymi
KORELACJA zachodzi między innymi wówczas, gdy zaobserwujemy, żę są one powiązane, tzn. że gdy jedna zmienna pojawia się lub zmienia, to to samo dzieje sięza drugą
Skutek nie może być wyjaśniany w kategoriach trzeciej zmiennej
Większość badaczy uważa, żę między dwiema zmiennymi isnieje zależność przyczynowa, jeśli:
1. Przyczyna poprzedza skutek
2. Występuje między nimi korelacja empiryczna
3. Okazuje się, że zależność ta nie jest rezultatem działania trzeciej zmiennej
PRZYCZYNA KONIECZNA – warunek, który musi być spełniony, aby nastąpił określony skutek
PRZYCZYNA WYSTARCZAJĄCA – warunek, który jeżeli zostanie spełniony, gwarantuje oczekiwany skutek
BŁĘDY W ROZUMOWANIU NA TEMAT ZWIĄZKÓW PRZYCZYNOWYCH:
prownincjonalizm – badacze interpretują ludzkie zachowanie tylko w taki sposób, jaki z ich punktu widzenia jest sensowny; subiektywizm
pochopne wnioski – czy dowody są na pewno wystarczająco ważne, by wyciągnięcie wniosku było uzasadnione?
wątpliwa przyczyna – często do danego zjawiska prowadzi szereg przyczyn
przemilczne dowody – istnieje ryzyko odrzucenia cennych informacji przez badacza w procesie ich selekcji
fałszywy dylemat – wybór, do którego jesteśmy zmuszeni tylko na pozór, a nie naprawdę
Dominika Maison – Zogniskowane wywiady grupowe. Jakościowa metoda badań marketingowych – Zastosowanie technik projekcyjnych i technik wspomagających, ss. 141-159
TECHNIKI PROJEKCYJNE:
w pierwotnym znaczeniu psychoanalitycznym to sytuacja, gdy osoba wyrzuca z siebie i przypisuje otoczeniu swoje nieakceptowane cechy, uczucia, pragnienia
w swojej klasycznej formie służą diagnozowaniu odrzucanych lub nieuświadomionych przez człowieka obszarów jego osobowości
w marketingu wykorzystywane są do poznania potrzeb konsumentów oraz motywów kupowania i używania produktów
RÓŻNICE TECHNIK PROJEKCYJNYCH STOSOWANYCH W PSYCHOLOGII I MARKETINGU:
dużo większa swoboda doboru materiału bodźcowego w badaniach marketingowych
większość technik projekcyjnych jest konstruowana specyficznie dla danego badania, gdzie w zależności od problemu badawczego dobierane lub konstruowane są odpowiednie materiały bodźcowe.
w przypadku technik stosowanych w badaniach marketingowych brak jest wskazówek
techniki różnią się także obszarem zagadnień, wobec których mówi się o projekcji w psychologii i marketingu. W psychologii wywodzi się w oparciu o psychoanalizy, w marketingu rozumiana jest jeszcze szerzej, a techniką projekcyjną nazywa się często każdy rodzaj pośredniego zadawania pytań
W MARKETINGU TECHNIKI PROJEKCYJNE STOSUJE SIĘ NAJCZĘŚCIEJ, GDY:
1. Podejrzewamy, że uczestnicy badania mogą mieć opory przed bezpośrednim ujawnieniem swoich poglądów
2. Badana osoba może nie zdawać sobie sprawy z rzeczywistych powodów własnego zachowania
3. Problemy, których badanie dotyczy, mogą być trudne do zwerbalizowania
4. Chcemy poznać niezależne opinie każdego z uczestników z wyłączeniem ewentualnego wpływu grupy na te opinie
5. Przeprowadzamy przedłużone zogniskowane wywiady grupowe lub chcemy urozmaicić przebieg spotkania
TECHNIKI PROJEKCYJNE INDYWIDUALNE:
personifikacja – wyobrażenie sobie danej marki czy produktu jako człowieka
animalizacja – wyobrażenie sobie danej marki czy produktu jako zwierzęcia
skojarzenia – szukanie bezpośrednich, słownych, obrazowych, dźwiękowych skojarzeń z pewnymi słowami, czy markami, produktami mającymi widnieć np. w reklamie
test niedokończonych zdań – przedstawianie zestawu początków zdań, które badany ma dokończyć
testy rysunkowe – użytkownik badania ma uzupełnić treścią pustą formę graficzną: „komiksy” - „chmurki”, „dymki”
TECHNIKI PROJEKCYJNE GRUPOWE:
personifikacja
animilizacja
skojarzenia
kolaż – tworzenie kompozycji z wycinków gazet, która ma ukazać jakiś problem marketungowy
sortowanie produktów/marek – segregacja produktów/marek wg znaczących cech i kryteriów
Techniki indywidualne stosujemy, gdy zależy nam na niezależnych opiniach uczestników.
Natomiast techniki grupowe przyczyniają się do dynamizowania grupy.
Paweł Strawiński – Przyczynowość, selekcja i endogeniczne oddziaływanie, ss. 1-3
Z uwagi na ograniczoną możliwość prowadzenia badań eksperymentalnych, często prowadzi się badania obserwacyjne, celem których jest wyabstrahowanie związku przyczynowo-skutkowego, w sytuacji gdy nie można zastosować kontrolowanego eksperymentu
Badanie obserwacyjne dotyczy programów, interwencji, czy analizy polityk oddziałujących na otoczenie. Polega ono na prównaniu zachowań jednostek, które są objęte prgramem czy na interwencji z jednostkami, które pozostają poza bezpośrednim oddziaływaniem. Rezultatem podjęcia takich działań jest powstanie naturalnego eksperymentu. Podstawowa cecha odróżniająca go od eksperymentu przeprowadzonego w warunkach laboratoryjnych, jest spontaniczne a nie zamierzone jego powstanie
Z uwagi na spontaniczny charakter naturalnych eksperymentów, badacz nie jest w stanie kontrolować wszystkich parametrów eksperymentu i zweryfikować wszystkich możliwych scenariuszy. Ponadto, jednostki uczestniczące w eksperymencie nie są odizolowane od społeczeństwa i gospodarki, a pozostają jego częścią. W związku z tym, narzędzia analityczne służące do analizy danych zostały zmodyfikowane w sposób umożliwiający uogólnienie wniosków