Resocjalizacja w instytucjach zamkniętych – wykład 1
1. Odpowiedzialność nieletniego przed sądem rodzinnym
- postępowanie o czyny karalne.
2. Na mocy kodeksu karnego
- odpowiedzialność karna.
3. Środki wychowawcze, poprawcze i lecznicze w ust. o postępowaniu w sprawach nieletnich.
4. Struktura i zadania instytucjonalnego systemu resocjalizacji i profilaktyki w Polsce.
5. Systemy resocjalizacyjne w warunkach zakładowych.
6. Typy i zasady działania organizacja oraz standardy działania zamkniętych instytucji wychowania resocjalizacyjnego.
7. Zakłady poprawcze – rodzaje, zadania i stosowane metody resocjalizacji.
8. Pojęcie systemu penitencjarnego oraz jego rodzaje:
- pojęcie systemu penitencjarnego
- warunki rozwoju systemu penitencjarnego
- rodzaje systemu penitencjarnego
- system całkowy a system progresywny.
Resocjalizacja w instytucjach zamkniętych – 24.03.
I. Pełnoletni:
wg prawa rodzinnego i cywilnego
pełna zdolność do czynności prawnych – 18 lat
wyj. Kobieta 16 lat po zawarciu związku małżeńskiego jest uznawana za pełnoletnią wg prawa
inne
wg prawa karnego
ukończone 17 lat
wg prawa pracy
ukończone 18 lat
II. Małoletni:
wg prawa cywilnego
nieukończone 18 lat
wg prawa karnego
nie występuje (za wyj. Art. 208 kk – rozpijanie małoletniego)
III. Młodociany:
Wg prawa pracy
Ukończone 15 lat, nieukończone 18 lat
Prawo karne
Nie ukończył 21 lat
IV. Nieletni:
Wg prawa karnego
Dopuścił się czynu karalnego przed ukończeniem 17 lat – ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich
Do lat 18 wobec którego stosuje się środki wychowawcze (demoralizacja – zapobieganie i zwalczanie)
Między 13 a 17 lat wobec którego toczy się postępowanie o czyny karalne
Wobec którego wykonuje się orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze (do 21 lat)
Nieletnie nie popełnia przestępstwa lecz czyn karalny!
Wiek a odpowiedzialność karna
I. Sąd Rodzinny i Nieletnich
Poniżej 13 lat
Brak odpowiedzialności karnej
Stosowanie środków wychowawczych
Poniżej 17 lat
Z reguły brak odpowiedzialności karnej
Stosowanie środków poprawczych, wychowawczych i leczniczych
Poniżej 18 lat
Zwalczanie przejawów i zapobieganie demoralizacji
Ukończone 21 lat
Nie podlega ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich
Odpowiedzialność karna poniżej 13 lat:
Brak możliwości orzeczenia środków karnych
Możliwość orzeczenia środków wychowawczych
Środki wychowawcze:
Upomnienie
Zobowiązanie do określonego postępowania
Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna
Nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej udzielającej poręczenia
Nadzór kuratora
Skierowanie do ośrodka kuratorskiego lub organizacji społecznej o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym
Zakaz prowadzenia pojazdów
Przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego
Umieszczenie w:
Rodzinie zastępczej
Młodzieżowym ośrodku wychowawczym
Młodzieżowym ośrodku socjoterapii (orzeczeń o skierowanie już nie wydaje sąd)
Młodzieżowym ośrodku szkolno-wychowawczym
Inne środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich lub kodeksie rodzinno-opiekuńczym
Odpowiedzialność karna poniżej 15 lat (po ukończeniu 13 lat):
Zastosowanie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeżeli:
Wykazuje objawy demoralizacji
Popełnił czyn karalny
Objawy demoralizacji:
Naruszanie zasad współżycia społecznego
Popełnienie czynu zabronionego
Systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego
Spożywanie alkoholu lub innych środków odurzających
Uprawianie nierządu
Włóczęgostwo
Udział w grupach przestępczych
Wtedy wykonywanie środków:
Wychowawczych
Leczniczych
Poprawczych
Środki lecznicze:
Na podstawie opinii biegłego specjalisty, gdy stwierdzono:
Upośledzenie umysłowe
Chorobę psychiczną lub inne zakłócenia czynności psychicznych
Nałogowe używanie alkoholu lub innych środków odurzających
Gdzie jest kierowany:
Szpital psychiatryczny
Inny odpowiedni zakład leczniczy
Gdy nie wymaga opieki leczniczej:
Młodzieżowy ośrodek wychowawczy
Młodzieżowy ośrodek socjoterapii
Gdy upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim i jedynie konieczność opieki:
Dom pomocy społecznej
Środki poprawcze:
Gdy:
Popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego
Wysoki stopień demoralizacji
Okoliczności i charakter czynu zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne i nie rokują resocjalizacji
Gdzie:
Zakład poprawczy.
Resocjalizacja w instytucjach zamkniętych – 21.04.
22.06. (sobota) g. 11:00 EGZAMIN!
Odpowiedzialność karna nieletnich
kodeks karny
- podlega ten kto ukończył 17 lat
Warunki odpowiedzialności karnej nieletnich
warunki formalne
- osiągnięcie określonego wieku ( z reguły 17 lat, ale są wyjątki, że już od 15)
- popełnienie jednego ze ściśle określonych przestępstw np. zamach na życie prezydenta, zabójstwo, morderstwo, umyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu, niebezpieczeństwa, zgwałcenie zbiorowe, zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem, wzięcie zakładnika, rozbój.
warunki materialne
- okoliczności sprawy
stopień rozwoju sprawy, właściwości i warunki osobiste, środowisko
- dotychczasowe oddziaływania nieskuteczne
Nawet jeśli warunki te zostaną spełnione sędzia nie ma obowiązku orzekać środków
karnych!!
Dlaczego nie środki karne?
- pierwszeństwo wychowawczej funkcji kary
- sąd wymierza karę nieletniemu lub młodocianemu, by przede wszystkim wychować sprawcę
- sprawca występku w wieku pomiędzy 17 a 18 lat w miejsce środków karnych dla dorosłych można orzec środki wychowawcze, terapeutyczne i poprawcze
Przestępstwa
- zbrodnia – kara od 3 lat
- występek – min miesiąc do max 3 lat
Systemy resocjalizacji w warunkach zakładowych
dyscyplinarno – izolacyjny
- izolacja od społeczeństwa i poddanie dyscyplinie
- izolacja – ochrona społeczeństwa
- dyscyplina – kształtowanie szacunku dla prawa i poszanowania wolności
podstawa pracy wychowawczej
- regulamin więzienny i przestrzeganie go
- przeważnie kary dyscyplinarne/rzadko nagrody
Wady:
- mała skuteczność
- w zachowaniu skazanych nie występują oczekiwane zmiany/zmiany pozorne
- system sprzyja tworzeniu podkultury więziennej
- brak indywidualizacji
- negatywne skutki dla psychiki skazanego
progresywny
- również charakter dyscyplinarny
- pozytywne aspekty: istnienie poziomów i selekcji
metody pracy wychowawczej:
- obok stosowania ostrego regulaminu
- nagradzanie za dobre zachowanie, zwiększając przywileje
- brak subordynacji – kary, ograniczanie swobody
- ukoronowanie prawidłowego zachowania – stopień poziomu półwolnościowego
Zalety:
- elementy indywidualizacji
- aktywizowanie i motywowanie wychowanków do pracy nad sobą
Wady:
- mało praktyczny i mało obiektywny
- pozorne zmiany zachowania
- możliwa ocena zmian zachowania, a nie zmian osobowości
socjopedagogiczny
- oparty na działaniu struktur samorządowych i demokratycznych
struktura pozioma
- wychowawcza wtopiony w zbiorowość
- wchodzi w społeczność grupy, zachowując pozycję centralną
- od niego wypływają wszystkie dyrektywy, kieruje i koordynuje działania
- więzi między wychowawcą a wychowankiem oparte na zależności wewnętrznej
- grupa ma możliwość podejmowania decyzji
- priorytet: dobro grupy
- może powoływać własnego prezydenta/wymiar sprawiedliwości, walutę
- ustala zakres obowiązków wszystkich wychowanków
- nie przyjmowani upośledzeni/ z poważniejszymi zaburzeniami osobowości
indywidualny
centralny punkt zainteresowania
- wychowanek i jego osobowość (traktowany indywidualnie)
podstawa działania wychowawcy
- dokładne poznanie wychowanka/ etiologii zaburzenia
- postawienie diagnozy
- nawiązanie bliskiej więzi z wychowankiem
- stworzenie atmosfery bezpieczeństwa, przyjaźni
- indywidualne/ grupowe formy pracy resocjalizacyjnej
homogeniczny
- tworzenie grup homogenicznych
- skupiających wychowanków o podobnym stopniu wykolejenia i stanie osobowości
- kierowanie na podstawie rozpoznania diagnostycznego (osobowości i wykolejenia)
Wady
- brak indywidualizacji
- struktura grupy jednorodnej nie odpowiada strukturze życia społecznego
- kumulacja jednostek trudnych na małym terenie
komplementarny
- synteza wszystkich dotychczasowych systemów
- socjopedagogiczny – praca
- progresywny – system stopni
- indywidualny – oferty terapeutyczne
- oparty na szczegółowym poznaniu wychowanka
- praca diagnostyczna prowadzona permanentnie
- zróżnicowana terapia/ praca aktywizująca wychowankiem, premiując jego dobre zachowanie
- najważniejszy człowiek – wychowanek – skazany
- staje się podmiotem działań wychowawczych
Zalety
- bardzo elastyczny
- wychowawcy otwarci na zmiany, metody, techniki
- zakład – obowiązek opracowania własnego systemu resocjalizacji, doskonalenia i wprowadzania w życie