Resocjalizacja w instytucjach zamkniętych – wykład 1

1. Odpowiedzialność nieletniego przed sądem rodzinnym

- postępowanie o czyny karalne.

2. Na mocy kodeksu karnego

- odpowiedzialność karna.

3. Środki wychowawcze, poprawcze i lecznicze w ust. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

4. Struktura i zadania instytucjonalnego systemu resocjalizacji i profilaktyki w Polsce.

5. Systemy resocjalizacyjne w warunkach zakładowych.

6. Typy i zasady działania organizacja oraz standardy działania zamkniętych instytucji wychowania resocjalizacyjnego.

7. Zakłady poprawcze – rodzaje, zadania i stosowane metody resocjalizacji.

8. Pojęcie systemu penitencjarnego oraz jego rodzaje:

- pojęcie systemu penitencjarnego

- warunki rozwoju systemu penitencjarnego

- rodzaje systemu penitencjarnego

- system całkowy a system progresywny.

Resocjalizacja w instytucjach zamkniętych – 24.03.

I. Pełnoletni:

• wg prawa rodzinnego i cywilnego

  • pełna zdolność do czynności prawnych – 18 lat

  • wyj. Kobieta 16 lat po zawarciu związku małżeńskiego jest uznawana za pełnoletnią wg prawa

  • inne

• wg prawa karnego

  • ukończone 17 lat

• wg prawa pracy

  • ukończone 18 lat

II. Małoletni:

• wg prawa cywilnego

  • nieukończone 18 lat

• wg prawa karnego

  • nie występuje (za wyj. Art. 208 kk – rozpijanie małoletniego)

III. Młodociany:

• Wg prawa pracy

  • Ukończone 15 lat, nieukończone 18 lat

• Prawo karne

  • Nie ukończył 21 lat

IV. Nieletni:

• Wg prawa karnego

  • Dopuścił się czynu karalnego przed ukończeniem 17 lat – ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich

  • Do lat 18 wobec którego stosuje się środki wychowawcze (demoralizacja – zapobieganie i zwalczanie)

  • Między 13 a 17 lat wobec którego toczy się postępowanie o czyny karalne

  • Wobec którego wykonuje się orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze (do 21 lat)

Nieletnie nie popełnia przestępstwa lecz czyn karalny!

Wiek a odpowiedzialność karna

I. Sąd Rodzinny i Nieletnich

• Poniżej 13 lat

  • Brak odpowiedzialności karnej

  • Stosowanie środków wychowawczych

• Poniżej 17 lat

  • Z reguły brak odpowiedzialności karnej

  • Stosowanie środków poprawczych, wychowawczych i leczniczych

• Poniżej 18 lat

  • Zwalczanie przejawów i zapobieganie demoralizacji

• Ukończone 21 lat

  • Nie podlega ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich

Odpowiedzialność karna poniżej 13 lat:

• Brak możliwości orzeczenia środków karnych

• Możliwość orzeczenia środków wychowawczych

Środki wychowawcze:

• Upomnienie

• Zobowiązanie do określonego postępowania

• Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

• Nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej udzielającej poręczenia

• Nadzór kuratora

• Skierowanie do ośrodka kuratorskiego lub organizacji społecznej o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym

• Zakaz prowadzenia pojazdów

• Przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego

• Umieszczenie w:

  • Rodzinie zastępczej

  • Młodzieżowym ośrodku wychowawczym

  • Młodzieżowym ośrodku socjoterapii (orzeczeń o skierowanie już nie wydaje sąd)

  • Młodzieżowym ośrodku szkolno-wychowawczym

  • Inne środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich lub kodeksie rodzinno-opiekuńczym

Odpowiedzialność karna poniżej 15 lat (po ukończeniu 13 lat):

• Zastosowanie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeżeli:

  • Wykazuje objawy demoralizacji

  • Popełnił czyn karalny

Objawy demoralizacji:

• Naruszanie zasad współżycia społecznego

• Popełnienie czynu zabronionego

• Systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego

• Spożywanie alkoholu lub innych środków odurzających

• Uprawianie nierządu

• Włóczęgostwo

• Udział w grupach przestępczych

Wtedy wykonywanie środków:

• Wychowawczych

• Leczniczych

• Poprawczych

Środki lecznicze:

• Na podstawie opinii biegłego specjalisty, gdy stwierdzono:

  • Upośledzenie umysłowe

  • Chorobę psychiczną lub inne zakłócenia czynności psychicznych

  • Nałogowe używanie alkoholu lub innych środków odurzających

• Gdzie jest kierowany:

  • Szpital psychiatryczny

  • Inny odpowiedni zakład leczniczy

• Gdy nie wymaga opieki leczniczej:

  • Młodzieżowy ośrodek wychowawczy

  • Młodzieżowy ośrodek socjoterapii

• Gdy upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim i jedynie konieczność opieki:

  • Dom pomocy społecznej

Środki poprawcze:

• Gdy:

  • Popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego

  • Wysoki stopień demoralizacji

  • Okoliczności i charakter czynu zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne i nie rokują resocjalizacji

• Gdzie:

  • Zakład poprawczy.

Resocjalizacja w instytucjach zamkniętych – 21.04.

22.06. (sobota) g. 11:00 EGZAMIN!

Odpowiedzialność karna nieletnich

• kodeks karny

- podlega ten kto ukończył 17 lat

Warunki odpowiedzialności karnej nieletnich

• warunki formalne

- osiągnięcie określonego wieku ( z reguły 17 lat, ale są wyjątki, że już od 15)

- popełnienie jednego ze ściśle określonych przestępstw np. zamach na życie prezydenta, zabójstwo, morderstwo, umyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu, niebezpieczeństwa, zgwałcenie zbiorowe, zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem, wzięcie zakładnika, rozbój.

• warunki materialne

- okoliczności sprawy

stopień rozwoju sprawy, właściwości i warunki osobiste, środowisko

- dotychczasowe oddziaływania nieskuteczne

Nawet jeśli warunki te zostaną spełnione sędzia nie ma obowiązku orzekać środków

karnych!!

Dlaczego nie środki karne?

- pierwszeństwo wychowawczej funkcji kary

- sąd wymierza karę nieletniemu lub młodocianemu, by przede wszystkim wychować sprawcę

- sprawca występku w wieku pomiędzy 17 a 18 lat w miejsce środków karnych dla dorosłych można orzec środki wychowawcze, terapeutyczne i poprawcze

Przestępstwa

- zbrodnia – kara od 3 lat

- występek – min miesiąc do max 3 lat

Systemy resocjalizacji w warunkach zakładowych

• dyscyplinarno – izolacyjny

- izolacja od społeczeństwa i poddanie dyscyplinie

- izolacja – ochrona społeczeństwa

- dyscyplina – kształtowanie szacunku dla prawa i poszanowania wolności

podstawa pracy wychowawczej

- regulamin więzienny i przestrzeganie go

- przeważnie kary dyscyplinarne/rzadko nagrody

Wady:

- mała skuteczność

- w zachowaniu skazanych nie występują oczekiwane zmiany/zmiany pozorne

- system sprzyja tworzeniu podkultury więziennej

- brak indywidualizacji

- negatywne skutki dla psychiki skazanego

• progresywny

- również charakter dyscyplinarny

- pozytywne aspekty: istnienie poziomów i selekcji

metody pracy wychowawczej:

- obok stosowania ostrego regulaminu

- nagradzanie za dobre zachowanie, zwiększając przywileje

- brak subordynacji – kary, ograniczanie swobody

- ukoronowanie prawidłowego zachowania – stopień poziomu półwolnościowego

Zalety:

- elementy indywidualizacji

- aktywizowanie i motywowanie wychowanków do pracy nad sobą

Wady:

- mało praktyczny i mało obiektywny

- pozorne zmiany zachowania

- możliwa ocena zmian zachowania, a nie zmian osobowości

• socjopedagogiczny

- oparty na działaniu struktur samorządowych i demokratycznych

struktura pozioma

- wychowawcza wtopiony w zbiorowość

- wchodzi w społeczność grupy, zachowując pozycję centralną

- od niego wypływają wszystkie dyrektywy, kieruje i koordynuje działania

- więzi między wychowawcą a wychowankiem oparte na zależności wewnętrznej

- grupa ma możliwość podejmowania decyzji

- priorytet: dobro grupy

- może powoływać własnego prezydenta/wymiar sprawiedliwości, walutę

- ustala zakres obowiązków wszystkich wychowanków

- nie przyjmowani upośledzeni/ z poważniejszymi zaburzeniami osobowości

• indywidualny

centralny punkt zainteresowania

- wychowanek i jego osobowość (traktowany indywidualnie)

podstawa działania wychowawcy

- dokładne poznanie wychowanka/ etiologii zaburzenia

- postawienie diagnozy

- nawiązanie bliskiej więzi z wychowankiem

- stworzenie atmosfery bezpieczeństwa, przyjaźni

- indywidualne/ grupowe formy pracy resocjalizacyjnej

• homogeniczny

- tworzenie grup homogenicznych

- skupiających wychowanków o podobnym stopniu wykolejenia i stanie osobowości

- kierowanie na podstawie rozpoznania diagnostycznego (osobowości i wykolejenia)

Wady

- brak indywidualizacji

- struktura grupy jednorodnej nie odpowiada strukturze życia społecznego

- kumulacja jednostek trudnych na małym terenie

• komplementarny

- synteza wszystkich dotychczasowych systemów

- socjopedagogiczny – praca

- progresywny – system stopni

- indywidualny – oferty terapeutyczne

- oparty na szczegółowym poznaniu wychowanka

- praca diagnostyczna prowadzona permanentnie

- zróżnicowana terapia/ praca aktywizująca wychowankiem, premiując jego dobre zachowanie

- najważniejszy człowiek – wychowanek – skazany

- staje się podmiotem działań wychowawczych

Zalety

- bardzo elastyczny

- wychowawcy otwarci na zmiany, metody, techniki

- zakład – obowiązek opracowania własnego systemu resocjalizacji, doskonalenia i wprowadzania w życie