1

Czynniki szkodliwe w środowisku pracy.

a) Czynniki szkodliwe w środowisku pracy - to czynniki, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub może prowadzić do powstania choroby zawodowej lub innego schorzenia związanego z wykonywaną pracą. Czynniki szkodliwe w środowisku pracy można podzielić na następujące kategorie:

- czynniki fizyczne np. hałas,

- czynniki chemiczne np. benzen,

- pyły np. pył drzewa twardego.

b) Czynniki uciążliwe w środowisku pracy - to czynniki, których oddziaływanie na pracownika może być przyczyną złego samopoczucie lub nadmiernego zmęczenia, które nie prowadzi jednak do trwałego pogorszenia stanu zdrowia. Mogą one jednak prowadzić do dłuższej nieobecności pracownika z powodu choroby i obniżenia wydajności. Do głównych czynników o charakterze uciążliwym zaliczyć można następujące kategorie:

- Mikroklimat

- Monotonia

-Obciążenie psychiczne

-Obciążenie statyczne

-Oświetlenie

- Wysiłek fizyczny

2

a)Fazy istnienia systemu (system działania Człowiek – Obiekt Techniczny)

-Faza konceptualna

-Faza projektowa

-Faza wykonania i badania prototypu

-Faza wykonania wersji seryjnej

-Faza eksploatacji obiektu technicznego

-Faza likwidacji obiektu technicznego

b)Systemy projektowane i projektującesystemy projektowne

W wyniku projektowania powstaje coś więcej niż sam „przedmiot projektowany” - niezależnie od tego, czy projektant zdaje sobie z tego sprawę, czy też nie. Zaprojektowany i następnie wykonany przedmiot techniczny (artefakt) swoim istnieniem zmienia zastany fragment rzeczywistości. Można więc stwierdzić, że projektant konceptualnie modyfikuje pewien fragment rzeczywistości, wprowadzając do niego (również konceptualnie) wirtualne „przedmioty projektowane”. Trudno z góry dokładnie określić granicę zmienianej rzeczywistości. Jest to jedna z ważnych przyczyn brakujących pełnej przewidywalności wszystkich skutków projektowania. Zakreślając jednak (z uświadomym ryzykiem) pewien fragment rzeczywistości, w stosunku do którego przewidujemy oddziaływanie zmiany, zbliżamy się do pojęcia przedmiotu projektowanego.

Składa się on – jak cały realny świat – z pewnych obiektów (ludzi, zwierząt, roślin, przedmiotów technicznych, tworów geologicznych itp.) oraz różnorodnych relacji (stosunków, zależności, związków) zachodzących między nimi. W ten sposób definiujemy system – przedmiotem projektowania jest więc system będący fragmentem rzeczywistości (nadsystemu). System ten działa w sposób celowy i zaplanowany, lecz działania te są w określony sposób uzależnione od warunków zewnętrznych.

Zmiany wprowadzane do systemu wskutek projektowania mogą być przewidywalne lub nieprzewidywalne w odniesieniu do ich rodzaju, siły oddziaływania, kosztów, zasięgu czasu ujawniania się i okresu trwania. Zmiany te mogą być ponadto pożądane lub niepożądane, albo – pozytywne lub negatywne (z możliwym stopniowaniem tej cechy w wymienionym zakresie znaczeniowym)......... W przypadku projektowania systemów złożonych z ludzi i obiektów technicznych, „człon techniczny” przedmiotu projektowania powinien być dostosowany do człowieka, zaś „człon człowieczy” - do części technicznej”. Jest to zasada „projektowania humanistycznego”, które bazuje na dorobku ergonomii.

Przedmiotem projektowania ergonomicznego jest system złożony zawsze z dwóch podsystemów: ludzkiego oraz technicznego. Jest to klasyczny obiekt badań ergonomii nazwany systemem (lub układem): człowiek-maszyna, człowiek-praca lub człowiek-obiekt techniczny. Z uwagi na wymóg jednoznaczności i ogólności w dalszych rozważaniach używana będzie nazwa człowiek-obiekt techniczny.

c) Systemy projektujące

Zespołowość (grupa) sprawcy projektowania. Sprawcę procesu projektowania można więc potraktować jako system projektujący złożony z projektantów jako elementów systemu, z wzajemnych powiązań i relacji o charakterze informacyjnym oraz emocjonalnym, mający określone, obustronne związki z otoczeniem. System projektujący i jego otoczenie – struktura hierarchiczna. OTOCZENIE SYSTEMU PROJEKTUJĄCEGO( eksperci, zleceniodawca, inwestor, wykonawca, transport, użytkownik, serwis, ekolog)Generalny projektant ->pracownie-> zespoły

d) Ergonomiczne kryteria projektowe

Kryteria są merytoryczną i metodologiczną podstawą podejmowanych decyzji. Dostarczają one projektantowi niezbędnych informacji i ukierunkowują jego myśli w stronę rozwiązań o pożądanych cechach. Ergonomiczne kryteria projektowe będą się zatem przyczyniać do powstawania projektów o wysokiej ergonomicznej jakości.

Przytoczona wyżej definicja wskazuje, że kryteria są podstawą podejmowania określonych decyzji związanych z ocenianiem, klasyfikacją, wyborem i podobnymi działaniami dokonywanymi na pewnych obiektach. W procesie projektowania taka komfortowa sytuacja nie występuje nigdy. Obiekt oceniany znajduje się w chwili poczęcia i wiele istotnych informacji o nim po prostu nie istnieje. Dopuszczalny równoważny poziom ciśnienia akustycznego na stanowisku roboczym wynosi 85 dB – tak brzmi kryterium diagnostyczne. W przypadku ergonomicznych kryteriów projektowania, przestrzeń tę tworzy sześć podstawowych wymiarów: hierarchiczny, funkcyjny, treściowy, logiczny, podmiotowy, walidacyjny.

e) Projektowanie procesu pracy i przestrzeni pracy

Projektowanie procesu pracy. Należy dokonać dokładnej specyfikacji wszystkich zadań i operacji, które będzie wykonywał człowiek-operator na stanowisku pracy, a także podstawowych zadań i operacji związanych z obsługą techniczną maszyny, wykonywaną przez pracowników serwisu.

3

a)Światłość w fotometrii – wielkość charakteryzująca wizualną jasność źródła światła. Światłość jest podstawową wielkością w fotometrii wizualnej. Jednostką światłości jest kandela, która należy do jednostek podstawowych układu jednostek SI.

Z innymi wielkościami fotometrycznymi światłość wiąże się następującym równaniem co oznacza, że światłość M jest równa stosunkowi strumienia świetlnego dΦ emitowanego w nieskończenie mały kąt bryłowy dΩ do wartości tego kąta.

b)Luminacja, jaskrawość, blask, jasność powierzchniowa, L, wielkość fotometryczna (fotometria) charakteryzująca świecenie ciał (światłem własnym lub odbitym).Luminacja mierzona jest w określonym kierunku, wyraża się wzorem: L=(dl/dS)•cosα, gdzie dl/dS - lokalna wartość stosunku natężenia światła w pewnym kierunku do rzutu powierzchni świecącej na płaszczyznę normalną do tego kierunku, kąt α zawiera się pomiędzy wybranym kierunkiem a normalną do świecącej powierzchni.

c)Analogicznie definiuję się luminację energetyczną, wówczas natężenie światła zastępuje się natężeniem promieniowania. Jednostką luminacji jest kandela na m² (cd/m², nit)

d) Strumień świetlny – wielkość fizyczna z dziedziny fotometrii wizualnej określająca całkowitą moc światła emitowanego z danego źródła światła mogącego wywołać określone wrażenie wzrokowe.

Strumień świetlny oznaczany jest literą Φ. Jego jednostką miary jest lumen. Izotropowe źródło punktowe, którego światłość jest równa 1 kandeli, emituje strumień 4π lumenów.

e) Natężenie oświetlenia - gęstość strumienia świetlnego padającego na daną powierzchnię, równa granicy ilorazu strumienia świetlnego Φ padającego na powierzchnię i pola S tej powierzchni, przy S dążącym do 0.

Gdy znane jest natężenie światła emitowanego ze źródła I, to wzór opisujący natężenie oświetlenia w dowolnym punkcie powierzchni można przedstawić następująco, gdzie E jest natężeniem oświetlenia, α jest kątem między normalną do powierzchni a wektorem skierowanym na źródło światła a r odległością punktu powierzchni od źródła światła.

f)Pole zadania jest to część pola w miejscu pracy, gdzie wykonywane jest zadanie wzrokowe.

g)Pole bezpośredniego otoczenia pas o szerokości co najmniej 0,5 m otaczający pole zadania wzrokowego, występujący w polu widzenia.

4

Podstawowe pojęcia z akustyki

a) Ciśnienie akustyczne – zmienne w czasie odchylenie od średniej wartości ciśnienia statycznego panującego w ośrodku, występujące podczas rozchodzenia się w nim fali akustycznej. Ciśnienie akustyczne opisuje natężenie dźwięku i wyraża się w paskalach.

Najmniejsze ciśnienie akustyczne, które wywołuje u człowieka wrażenie słuchowe wynosi 2·10-5 Pa. Jest to ciśnienie odniesienia, oznaczane p0.

Ponieważ słuch ludzki reaguje na bodźce w sposób logarytmiczny, ciśnienie akustyczne wyraża się często w skali logarytmicznej (w decybelach). Poziom ciśnienia akustycznego to logarytm stosunku ciśnienia zmierzonego p1 do ciśnienia odniesienia.

b) Natężenie dźwięku – miara energii fali akustycznej, której jednostką jest W/m2. Jest ona równa średniej wartości strumienia energii akustycznej przepływającego w czasie 1 s przez jednostkowe pole powierzchni (1 m2) zorientowanej prostopadle do kierunku rozchodzenia się fali.

c) krzywe korekcyjne- w celu umożliwienia kreslania zagrożęń akustycznych na stanowiskach pracy i ich porównywania wprowadzono w akustyce krzywe korekcyjne dźwięków A, B, C w zależności od chrakteru hałasu na stanowisku pracy. I tak krzywa korekcyna A - koryguje wartości fali akustycznej adekwatnie dla parametrów częstorliwościowych słyszalności dźwięku ucha ludzkiego (w [dB(A)]); krzywa C - stosowana jest dla hałasów niskiej częstotliwości (w [dB(C)]); krzywa D - dla monitorowania hałasów samolotowych (w [dB(D)]). Krzywa B - obejmuje dźwięki w zakresie (dB(C) - dB(A)). Na rycinie przedstawiono przebieg akustycznych krzywych korekcyjnych.

d) źródła hałasu –

A. Mechaniczne

1) drgania

2) uderzenia

3) tarcie

4) inne

B. Elektryczne

1) magnetyczne

2) magnetostrykcyjne

3) łuk elektryczny

4) inne

C. Technologiczne

1) procesy skrawania i przecinania

2) zmiana spójności materiałów

3) procesy pękania

D. aerodynamiczne i hydrodynamiczne

1) przepływy

2) kawitacja

E. Inne

1) proces spalania

2) zjawiska termiczne

3) zjawiska chemiczne

4) wybuchy

5) fale uderzeniowe [bibliografia]

5

a)Ergonomia stanowisk pracy:

Przedmiotem badań jest układ człowiek - maszyna - warunki materialnego otoczenia pracy - warunki pracy na stanowisku roboczym. Celem głównym jest polepszanie warunków pracy człowieka, które obejmuje dostosowanie ich do możliwości pracownika oraz właściwy dobór pracownika do danej pracy i jego edukację obejmującą specyfikę stanowiska.Wyróżnia się ergonomię koncepcyjną (wprowadzanie zasad ergonomii podczas opracowania koncepcji oraz projektowania) i ergonomię korekcyjną (korektę warunków pracy na drodze modernizacji już funkcjonujących stanowisk pracy (maszyn, urządzeń.

b) cechy antropometryczne - Masa ciała, cechy anatomiczne człowieka, jego predyspozycje fizyczne i psychiczne, ze względu na swą stosunkowo małą elastyczność warunkują zagadnienie kształtowania struktury przestrzennej miejsca pracy oraz jego elementów składowych. Informacji na temat budowy, wielkości i proporcji ciała człowieka, dostarcza nauka zwana antropometrią. Wykonywane pomiary antropometryczne opisują sylwetkę:

- wyprostowaną, zajmuje się tym antropometria klasyczna: statyczna i dynamiczna,

- naturalną, jaką przyjmuje człowiek podczas wykonywanej czynności, zajmuje się tym antropometria ergonomiczna.

W antropometrii klasycznej pomiary obejmujące:

-ciało z wyjątkiem głowy - noszą nazwę sematometrii;

- głowę - kefalometrii;

- kości - osteometrii.

Dla cech o charakterze statycznym (w pozycji nieruchomej, stojącej lub siedzącej) wykonywane są pomiary:

- wysokości, które służą do określenia odległości punktów antropometrycznych od położenia, na którym stoi lub siedzi badany ( w pionie);

- długości (poszczególnych części ciała);

- szerokości i głębokości;

-obwodów;

-średnicy chwytu rękojeści;

- współrzędnych sklepienia stopy;

-kątów między palcami ręki;

Pomiary cech dynamicznych obejmują:

- kąty odchylenia kończyn górnych i dolnych (całych i ich części): w dół, w górę, w lewo i prawo,

- kąty odchylenia i skrętów głowy,

- kąty skrętu kończyn i ich części,

-kąty odchylenia grzbietowego i podeszwowego stopy,

-kąty odchylenia ręki zaciśniętej na uchwycie cylindrycznym.