1. Ekonomiczne funkcje państwa.

Rozróżniamy trzy podstawowe funkcje w gospodarce:

• funkcja alokacyjna

• funkcja redystrybucyjna

• funkcja stabilizacyjna

Alokacyjna: Polega na podejmowaniu działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych. Funkcja ta obejmuje działania państwa, których celem jest stworzenie przesłanek i warunków rozwoju gospodarczego przez rozbudowę infrastruktury ekonomicznej i społecznej, politykę strukturalną oraz politykę prewencyjną w zakresie ochrony środowiska. Podstawowym mechanizmem alokacji jest mechanizm rynkowy, który powinien być chroniony przez państwo, np. przez podejmowanie działań antymonopolowych

Redystrybucyjna: Obejmuje działania w sferze zabezpieczenia społecznego oraz inne mające na celu zmniejszenie nierówności wynikających z działania czynników rynkowych w zakresie majątkowym i dochodowym. Podstawowymi narzędziami za pomocą których państwo dokonuje redystrybucji dochodu narodowego są:

• system podatkowy

• wydatki z budżetu

• składki na ubezpieczenia społeczne

• oddziaływanie na system cen, opłat

Stabilizacyjna: obejmuje najważniejsze cele makroekonomiczne państwa. Jej zadanie polega na podejmowaniu działań mających ograniczać lub eliminować inflację i bezrobocie, osiąganiu i utrzymywaniu w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, zmniejszaniu amplitudy wahań koniunkturalnych, czyli zachowaniu ogólnej równowagi rynkowej.

1. Przyczyny rozszerzania ekonomicznej roli państwa.*

Przyczyną rozszerzenia ekonomicznej roli państwa są wady mechanizmu rynkowego objawiające się poprzez panujący kryzys, wysoki stopień monopolizacji gospodarki wysokie bezrobocie. ???

1. Przyczyny wzrostu wydatków publicznych

Przyczyny:

1. historyczne – pętla zadłużenia, państwo zaciąga pożyczki i z reguły dane pokolenie nie jest w stanie ich spłacić, przechodzi ono na kolejne pokolenia, które na spłatę tych długów musi zaciągać kolejne kredyty i pożyczki.

2. polityczne – porzucenie dawnego modelu państwa nocnego stróża i przejście do modelu państwa opiekuńczego, które musi zapewnić darmową ochronę zdrowia, darmowe szkolnictwo, opiekę socjalną, itp.

3. ekonomiczno-społeczne – inflacja powoduje wzrost wydatków budżetu państwa, postęp techniczny również powoduje wzrost wydatków, gdyż nowoczesne produkty są drogie, postęp cywilizacyjny, czyli nowe żądania społeczeństwa zgłaszane do państwa (np. ochrona środowiska, podbój kosmosu, badania)

4. socjologiczne – społeczeństwo porównane do organizmu, które do rozwoju potrzebuje wzrastających wydatków

1. Przesłanki interwencjonizmu państwowego

Interwencjonizm definiowany jest jako aktywne, zmierzające do realizacji określonych celów, oddziaływanie państwa na procesy gospodarcze i społeczne. Interwencjonizm państwowy opiera się głównie na instrumentach polityki finansowej państwa.

PRZESŁANKI:

• po pierwsze, państwo jest zobowiązane do podejmowania działań chroniących rynek i wzmacniających dodatni wpływ mechanizmu rynkowego na racjonalizację działalności gospodarczej;

• po drugie, państwo stara się łagodzić ujemne skutki działania mechanizmu rynkowego (organizuje wsparcie osób bezrobotnych, dofinansowuje branże niekonkurencyjne np. rolnictwo, przemysł zbrojeniowy itp. niezbędne dla funkcjonowania kraju).

1. Argumenty przeciw interwencjonizmowi państwowemu

• pojawienie się stanów nierównowagi na rynku (niedoborów lub nadwyżek) w wyniku regulacji państwowych, przede wszystkim wtedy kiedy te regulacje wpływają na ceny produktów i usług

• zniekształcone informacje, im większa interwencja państwa tym bardziej zniekształcone są informacje

• zmniejszona elastyczność systemu gospodarczego, wywołana biurokratyzacją i usztywnieniem procesów decyzyjnych

• wysokie koszty interwencjonizmu państwowego

• osłabienie bodźców związanych z rynkiem

• ograniczenie wolności jednostki i hamowanie oddolnej inicjatywy.

1. Istota globalizacji w wymiarze ekonomicznym

Globalizacja w wymiarze ekonomicznym jest to proces ujednolicania rynków i obracanych na nich różnych towarów. Powoduje to zniesienie większości barier istniejących w handlu międzynarodowym.

W ogólnym ujęciu ekonomii i ekonomii politycznej historia globalizacji to historia narastającej wymiany handlowej pomiędzy państwami, opartej na stabilnych podstawach instytucjonalnych, które pozwalają jednostkom i firmom w różnych krajach wymieniać pomiędzy sobą towary i usługi.

Proces ten polega na niszczeniu barier granicznych, likwidacji narzędzi i sposobów ochrony przed konkurencją zewnętrzną, uwalnianiu rynku od ograniczeń dotychczasowego suwerena, jakim było państwo.

1. Korzyści i koszty związane z globalizacją

WADY:

• brak otwarcia międzynarodowych organizacji gospodarczych na gospodarki mniej rozwinięte

• uzależnienie się państw słabszych gospodarczo od tych silniejszych

• zarzuty niewłaściwego zarządzania, korupcji, niesprawiedliwe rozdysponowywanie środków finansowych

• silne powiązania skutkujące rozprzestrzenianiem się negatywnych zjawisk na wszystkie podmioty gospodarcze

• destabilizacja gospodarki w kraju

• terroryzm

• niekontrolowana imigracja

• choroby cywilizacyjne

• konkurencja międzynarodowa

ZALETY:

• wspólne dbanie o rozwój oraz ochronę środowiska

• powstanie wielu organizacji, które kształtują stosunki pomiędzy krajami

• efekt synergii, lepsze wyniki wynikające ze współpracy

• wspólnota interesów ułatwiająca i pogłębiająca międzynarodową współpracę

• tworzenie wspólnych, ogólnoświatowych zasad sprawiedliwej kooperacji

• rozstrzyganie sporów, likwidacja zagrożenia użycia siły

• wytyczenie Milenijnych Celów Działania, mające na celu globalną poprawę jakości życia

• pozyskiwanie nowych technologii, technik i źródeł energii

1. Istota migracji i jej wpływ na bezpieczeństwo ekonomiczne państw

Migracja – to zmiana miejsca zamieszkania osoby, rodziny lub gospodarstwa domowego. Ze względu na położenie miejsca pierwotnego i docelowego wyróżnia się migrację międzynarodową, międzyregionalną oraz lokalną

Formy migracji:

1. emigracja - wyjazd,

2. imigracja - przyjazd,

3. reemigracja - powrót z emigracji czasowej,

4. uchodźstwo - ucieczka,

5. ewakuacja - zorganizowana przez państwo w celu uniknięcia spodziewanego zagrożenia,

6. repatriacja - powrót obywateli z obcego terytorium zorganizowany przez ich państwo,

7. przesiedlenie (transfer) - przesiedlenie obywateli danego państwa w ramach jego granicy,

8. deportacja - przymusowe przesiedlenie danej osoby lub grupy osób na peryferie danego państwa lub poza jego granice;

Opisanie, czym jest bezpieczeństwo ekonomiczne nie daje nam jednako odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób określić wpływ migracji na bezpieczeństwo narodowe.

Po pierwsze zjawiska migracyjne mogą doprowadzić do wyludnienia państwa,

Po drugie migracje prowadzą do wzrostu różnorodności etnicznej, kulturowej i religijnej, co może spowodować narastanie konfliktów wewnątrz społeczeństwa i osłabienie spójności państwa. Może to skutkować naruszeniem bezpieczeństwa kulturowego, etnicznego, ideologicznego.

Po trzecie procesy migracyjne sprzyjają wykradaniu tajemnic państwowych, co osłabia poziom bezpieczeństwa narodowego: tajemnice wojskowe, technologiczne oraz ekonomiczne.

Może to następować poprzez emigrację ludzi pracujących w wojsku, instytutach badawczych czy zakładach o znaczeniu strategicznym.

Stopień oddziaływań migracji na bezpieczeństwo narodowe, w tym bezpieczeństwo ekonomiczne, wzrasta, szczególnie ze względu na skalę zjawiska migracji. .

W zasadzie dwie kwestie związane z migracjami wpływają na bezpieczeństwo ekonomiczne, a mianowicie transfery środków finansowych do kraju pochodzenia oraz zjawisko drenażu mózgów.

Emigracja prowadzi do napływu środków finansowych, które są transferowane z kraju pobytu do kraju pochodzenia emigrantów. Zjawisko to znajduje swój konkretny finansowy wymiar w pozycji bilansu transferów jednostronnych w bilansie obrotów bieżących.

1. Konsekwencje migracji dla kraju emigracji /imigracji

PAŃSTWO EMIGRACYJNE.

Skutki pozytywne:

• zmniejszony przyrost naturalny a wraz z nim mniejsza liczba ludności (są to przeważnie państwa, w których występuje zjawisko eksplozji demograficznej)

• niższy poziom bezrobocia

• mniejsze wydatki państwa na zasiłki i doraźną pomoc społeczną

• napływ dewiz (zarobione pieniądze imigranci wysyłają do kraju, dzięki czemu poprawia się jakość życia rodzin)

Skutki negatywne:

• odpływ dobrze wykształconych ludzi

• zachwianie struktury wieku (utrata ludności młodej, zdrowej)

• ponoszenie kosztów kształcenia kadr dla państw imigracyjnych

• rozbicie rodzin

• trudności w regulacji kwestii majątkowych

PAŃSTWA IMIGRACYJNE.
Skutki pozytywne:

• napływ taniej siły roboczej – wymierne korzyści ekonomiczne (np. USA, Kanada czy państwa Europy Zachodniej zatrudniają obcokrajowców do niskopłatnych, ciężkich prac, których nie chce wykonywać ludność miejscowa)

• mniejsze wydatki na kształcenie wykwalifikowanych pracowników

• zwiększony przyrost naturalny – zmianie ulega struktura wieku (w związku z napływem młodych, zdrowych ludzi rośnie wskaźnik urodzeń, następuje odmłodzenie społeczeństwa)

• zwiększenie liczby ludności w wieku produkcyjnym

• miana struktury narodowościowej, co wzbogaca rodzimą kulturę

Skutki negatywne:

• narastające konflikty między ludnością napływową a ludnością miejscową (czego przyczyną jest odrębność kulturowa i wyznaniowa)

• powiększenie przez część imigrantów rzeszy bezrobotnych i bezdomnych, co doprowadza do wzrostu wydatków państwa na pomoc społeczną i socjalną

• wraz ze zwiększającą się liczbą ludności napływowej wzrasta także bezrobocie wśród rdzennych mieszkańców (zatrudnienie imigranta niesie za sobą niskie koszty pracy), co z kolei doprowadza do narastania konfliktów i w konsekwencji do wymuszenia restrykcyjnej polityki imigracyjnej.

1. Przyczyny migracji

Można mówić obecnie o pięciu grupach przyczyn migracji międzynarodowej. Są to:

• przyczyny ekonomiczne - wynikające z chęci poprawy sytuacji ekonomicznej,

• przyczyny polityczne - będące efektem legalnych i nielegalnych ograniczeń lub łamania praw człowieka, a także konfliktów zbrojnych między państwami,

• przyczyny socjalno – kulturowe - mające swoje źródło w załamaniu się tradycyjnego porządku oraz norm kulturowych i społecznych,

• przyczyny ekologiczne - wynikające zarówno z naturalnych, jak i wymuszonych zmian środowiska,

• przyczyny infrastrukturalne – będące efektem zmniejszającego się stopnia zapewnienia podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych, takich jak mieszkanie, służba medyczna, zabezpieczenia socjalne.

Do przedstawionych 5 grup przyczyn migracji możemy zaliczyć jeszcze jedną ważną przyczynę. Migracje przymusowe związane z prześladowaniem o podłożu religijnym, narodowościowym, rasowym, politycznym, społecznym, a także konflikty zbrojne i klęski żywiołowe

1. Istota międzynarodowego podziału pracy

Miedzynarodowy podział pracy(MPP)- jest szczególną, rozwiniętą formą społecznego podziału pracy. Stanowi historycznie ukształtowane formy powiązań gospodarczych między poszczególnymi krajami, określa ich miejsce w produkcji światowej, czyli decyduje o międzynarodowej specjalizacji produkcji. Gospodarki krajowe specjalizują się w wytwarzaniu pewnego zbioru produktów, którymi są towary, usługi, technologie. Część produktów jest sprzedawana za granicę, część nabywana za granicą.

Międzynarodowy podział pracy ulega ciągłym przemianom; zmienia się zakres i charakter międzynarodowej specjalizacji produkcji. zmianie podlegają również wzajemne stosunki między krajami. Poszczególne kraje stopniowo rezygnują z produkcji pewnych towarów na rzecz większej specjalizacji w produkcji innych dóbr lub usług. Zmieniają w ten sposób swoje miejsce w MPP.

Pewne związki między poszczególnymi krajami lub grupami krajów rozluźniają się, więc na ich miejsce powstają nowe więzi gospodarcze. Jednakże granice międzynarodowego podziału pracy są nieostre. zwykle mamy do czynienia z wieloma krajami produkującymi i sprzedającymi za granicą podobne produkty. Rzadko zdarza się sytuacja, gdy w wytwarzaniu danego produktu specjalizuje się wyłącznie jeden kraj.

1. Korzyści płynące z wymiany międzynarodowej

• efektywna alokacja zasobów w gospodarce

• poprawa efektywności produkcji-wolny handel pozwala na optymalną alokację produkcji w miejscach umożliwiających jej maksymalizację

• spadek poziomu cen spowodowany faktem, iż o cenach decydują koszty wytwarzania w najbardziej korzystnych warunkach

• przyspieszenie postępu technologicznego i innowacyjnego

• poprawa efektywności konsumpcji w konsekwencji możliwości zakupu towarów i usług importowanych

• podniesienie poziomu dobrobytu poszczególnych krajów i całej gospodarki światowej

1. Istota i instrumenty polityki handlowej

Polityka handlowa jest częścią państwowej polityki ekonomicznej. Jak każda polityka, jest zbiorem celów działania i środków służących ich realizacji.

Pojęcie „polityka handlowa” dzisiaj występuje w dwóch znaczeniach:

• Pierwsze znaczenie (tradycyjne)- polityka handlowa rozumiana jako polityka państwa w sferze wymiany towarowej,

• Drugie znaczenie –jako synonim zagranicznej polityki ekonomicznej , czyli całości stosunków gospodarczych z za granicą.

Polityka handlowa polega, więc na realizacji zadań przez państwo w sferze swojej wymiany handlowej z zagranicą, za pomocą określonych narzędzi.

Przez narzędzia polityki handlowej państwa, rozumie się najczęściej elementy mechanizmów ekonomicznych funkcjonujących w kraju i wykorzystywanych przez państwo do oddziaływania na podmioty gospodarcze.

Z punktu widzenia regulacji handlu zagranicznego, można je podzielić na dwie grupy:

1. służące do oddziaływania na wszystkie podmioty gospodarcze w danym kraju (należą tu: kurs walutowy, stopa procentowa, polityka budżetowa, pieniądz, ceny);

2. służące państwu do oddziaływania na podmioty gospodarcze uczestniczące bezpośrednio w wymianie handlowej (środki polityki handlowej).

Ogólny podział środków polityki handlowej jest następujący:

Środki taryfowe	Środki nietaryfowe
	parataryfowe
cła inne środki taryfowe	opłaty wyrównawcze podatki importowe depozyty importowe subsydia eksportowe cła antydumpingowe

Poza wyżej wymienionymi, warto zwrócić uwagę na pewne szczególne instrumenty polityki handlowej, takie jak:

1. Postępowanie antydumpingowe i antysubwencyjne. Nie są to typowe narzędzia protekcji, lecz środki walki z nieuczciwą konkurencją, do których państwo ma pełne prawo. Jednak nierzadko państwa nakładają cła antydumpingowe czy antysubwencyjne w wysokości wyższej, niż marża dumpingu lub subsydiów, co sprawia, że cła te stają się poważnym utrudnieniem w handlu.

2. Zmiana kursu waluty. Oddziałuje ona bezpośrednio także na inne ,niż handel pozycje bilansu płatniczego oraz bardzo istotnie na gospodarkę wewnętrzną danego kraju.

3. Jeszcze innym instrumentem polityki handlowej są umowy gospodarcze zawierane z zagranicą (bilateralne i multilateralne). Mogą one określać zasady wzajemnego traktowania się przez partnerów w całokształcie ich stosunków lub w określonej dziedzinie np. w handlu, żegludze, bądź też mogą rozwiązywać określone, konkretne sprawy takie jak obniżka ceł itp.

1. Rodzaje polityki handlowej

Polityka liberalizacji i polityka protekcjonizmu.

Polityka liberalizacji i polityka protekcjonizmu, jako dwa główne kierunki polityki handlowej występowały po II Wojnie Światowej z różną intensywnością w poszczególnych krajach i w różnych okresach. Prawidłowością przy tym było, że liberalizacją były zainteresowane te kraje, których gospodarki miały dużą zdolność konkurencyjną, a za protekcjonizmem opowiadały się natomiast kraje słabsze. Również w poszczególnych krajach zwolennikami liberalizacji byli ci producenci, którzy nie mieli trudności ze sprzedaniem swoich towarów za granicą i nie obawiali się konkurencji ze strony produktów importowanych. Słabsi producenci, analogicznie, skłaniali się ku przeciwnemu rozwiązaniu. Kraje rozwijające się, otwierały swe rynki bardzo powoli. Przykładem jest Japonia, która po wojnie prowadziła politykę protekcjonistyczną, aż do stopniowego jej rozluźniania w miarę wzrostu siły gospodarczej kraju.

1. Formy polityki fiskalnej

Wyróżniamy następujące formy polityki fiskalnej:

• ekspansyjną – polegającą na zwiększaniu wydatków lub zmniejszaniu podatków,

• restrykcyjną – obejmującą natomiast zmniejszanie wydatków lub/i podnoszenie podatków.

1. Przyczyny powstania deficytu budżetowego i metody jego finansowania

Źródłem powstawania deficytu budżetowego mogą być:

• nadmierne wydatki – spowodowane na przykład militaryzacją gospodarki, rozbudową administracji czy też wysokimi transferami socjalnymi,

• zbyt niskie podatki,

• istnienie silnych grup roszczeniowych i związane z tym nadmierne rozbudowanie socjalnych funkcji państwa.

• spadający poziom produkcji i dochodu narodowego

Wśród sposobów finansowania deficytu budżetowego wyróżnia się najczęściej:

• emitowanie skarbowych papierów wartościowych nabywanych przez podmioty niebankowe, tzn. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa niefinansowe i inwestorów instytucjonalnych,

• emitowanie skarbowych papierów wartościowych nabywanych przez banki komercyjne,

• korzystanie z kredytów banków komercyjnych,

• korzystanie z kredytów międzynarodowych instytucji finansowych,

• wpływy z prywatyzacji majątku państwowego,

• zaciąganie kredytu w banku centralnym bądź emitowanie papierów wartościowych nabywanych przez ten bank – najbardziej inflacjogenny, dlatego w wielu państwach, w tym również w Polsce, wprowadzono ustawowy zakaz finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny.

1. Dług publiczny jako metoda finansowania deficytu budżetowego

Najpowszechniejszą forma finansowania deficytu budżetowego jest dług publiczny. Metoda ta polega na tym, że skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku bankom komercyjnym, instytucjom ubezpieczeniowym, przedsiębiorstwom oraz podmiotom osobom indywidualnym.

1. Przyczyny kryzysu finansów publicznych w Polsce

• konieczność dotowania cen urzędowych, które były ustalone na poziomie niższym niż uzasadniały to koszty oraz zakładany przez producentów zysk.

• obniżka obciążeń podatkowych

• brak suwerenności ekonomicznej

• głębokie uzależnienie od obcych wpływów

1. Wyznaczniki bezpieczeństwa sektora bankowego.

Najważniejsze zabezpieczenia instytucjonalne, przyczyniających się do poprawy bezpieczeństwa funkcjonowania systemu bankowego:

• uregulowania w systemie bankowym

• działalność nadzoru bankowego, zakres posiadanych kompetencji

• polityka banku centralnego (zwłaszcza polityka rezerw obowiązkowych

• obciążenia podatkowe i parapodatkowe

• system ubezpieczeń depozytów

• instytucje gwarantujące kredyty

• inne instytucje przyczyniające się do bezpieczeństwa systemu bankowego

1. Wpływ BC na bezpieczeństwo sektora bankowego

Bank Centralny w związku z bezpieczeństwem sektora bankowego pełni następujące funkcje :

• kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej – dąży do stabilizacji cen lub utrzymania odpowiedniej relacji kursu waluty krajowej do innych walut

• tworzenie warunków dla zapewnienia niezbędnego poziomu bezpieczeństwa finansowego i stabilności sektora bankowego

• określenie zasad i mechanizmów mających na celu zapewnienie płynności rozliczeń pieniężnych

Celem polityki pieniężnej banku centralnego jest umocnienie pieniądza co można rozumieć jako stabilizację cen, a więc kontrolę tempa inflacji. Celem pośrednim jest kontrola podaży pieniądza i kształtowanie kursu walutowego. Natomiast bezpośrednie cele operacyjne polegają na kształtowaniu wielości pieniądza rezerwowego banku centralnego (wielkość płynnych rezerw banków komercyjnych) oraz poziomu stopy procentowej. Następuje to przez instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego, takich jak system rezerw obowiązkowych, kredyty refinansowe i operacje otwartego rynku

1. Zadania Komisji Nadzoru Finansowego

Do zadań komisji należy:

• określenie zasad działania banków, zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach

• nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych

• dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawienie ich Radzie oraz wpływy polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój

• opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalenie trybu jego wykonywania

1. Zadania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

• zwrot, do wysokości określonej ustawą o BFG, środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, w razie upadłości banku będącego uczestnikiem systemu gwarantowania depozytów

• udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności i podejmują samodzielną sanację

• wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami bankowymi

• gromadzenie oraz analiza informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania, w tym opracowywanie analiz i prognoz dotyczących sektora bankowego

1. Działania podejmowane przez banki komercyjne w celu poprawy ich bezpieczeństwa finansowego

zarządzanie ryzykiem: obejmuje przedsięwzięcia mające na celu planową i celową analizę, sterowanie ryzykami występującymi w działalności bankowej i kontrolę podejmowanych przedsięwzięć. Zarządzanie ryzykiem powinno mieć charakter planowy i celowy, w wyniku czego można wyróżnić trzy etapy:

I. identyfikacja i kwantyfikacja ryzyka: mający charakter informacyjny i prognostyczny. Punktem wyjścia jest określenie jakimi rodzajami ryzyka i w jakim zakresie zagrożony jest w danym momencie bank. Wymaga to przeanalizowania poszczególnych transakcji z punktu widzenia zagrożenia ich ryzykiem.

II. sterowanie ryzykiem: czyli podejmowanie przedsięwzięć mających na celu ograniczenie ryzyka do założonych dopuszczalnych rozmiarów. Zapobieganie ryzyku powoduje utratę niektórych szans oraz dodatkowe koszty. W związku tym na zarządzie banku spoczywa znalezienie kompromisu i uzyskaniu odpowiedniego zysku przy utrzymaniu odpowiedniego poziomu ryzyka.

Rodzaje działań:

• aktywna strategia przeciwdziałania ryzykom: mające na celu ograniczenie wielkości ryzyka np.: nieangażowanie się w transakcje przy których ryzyko wydaje się szczególnie duże, przenoszenie ryzyka na inne podmioty

• pasywna strategia przeciwdziałania ryzykom: czyli przedsięwzięcia mające na celu zmniejszenie negatywnego wpływu niespodziewanych strat na pozycje banku, polegające na zwiększeniu kapitału, rezerw i przynależności do systemów ubezpieczenia wkładów

III kontrola podejmowanych przedsięwzięć: mająca na celu zbadanie efektywności podejmowanych przedsięwzięć w zakresie ograniczania ryzyka.

Kontrola powinna obejmować:

• ocenę metod analizy z punktu widzenia ich dokładności i aktualności

• ocenę zastosowanych instrumentów sterowania z punktu widzenia poniesionych kosztów i osiągniętych korzyści

• oceny organizacyjnego wprowadzania przedsięwzięć oraz stopnia centralizacji i decentralizacji w tym zakresie

kontrola wewnętrzna: przeprowadzana przez pracowników specjalnej komórki danego banku. Zasadniczym celem jest zmniejszenie ryzyka i zapobieganie ewentualnym stratom. Zgodnie z art. 9 ustawy Prawo Bankowe banki ostały zobowiązane do stworzenia systemu kontroli wewnętrznej.

1. Instytucje pośrednio przyczyniające się do poprawy bezpieczeństwa sektora bankowego .

wywiadownie gospodarcze: czyli wyspecjalizowane instytucje w udzielaniu informacji miedzy innymi o sytuacji finansowej osób prawnych i fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą.

Informacje są udzielane na zamówienie. Źródłem informacji są dane z sądów rejestrowych, izby skarbowej oraz dane pozyskiwane bezpośrednio od firm i ich kontrahentów.

agencje ratingowe (ocena instrumentów dłużnych) : zajmują się oceną wiarygodności kredytowej podmiotu zaciągającego dług przez emisję papierów dłużnych. Głównym celem działalności spółki jest stworzenie struktury ratingu dla krajowego rynku instrumentów dłużnych. Działalność agencji nie kończy się w chwili wystawienia oceny, lecz koniecznej jest śledzenie tych wszystkich wydarzeń na rynku, które mogą mieć wpływ na pozycję emitenta.

instytucje zbierające informacje o historii kredytowej potencjalnych kredytobiorców

Na ogół są to: banki prywatne, kasy oszczędnościowe, banki spółdzielcze, firmy wystawiające karty kredytowe

1. Bezpieczeństwo sektora bankowego a bezpieczeństwo ekonomiczne państwa

Ostatnie przypadki kryzysów finansowych w krajach rozwijających się dobitnie pokazały, iż „zdrowy” sektor bankowy ma kluczowe znaczenie dla utrzymania stabilności systemu finansowego. Bank jest spółką prawa handlowego i jako taka posiada swój cel komercyjny jakim jest generowanie zysku dla swych Akcjonariuszy. Globalny charakter akcjonariatu banków oraz ich międzynarodowa działalność naraża je na szereg ryzyk i niebezpieczeństw, które niekoniecznie muszą występować w kraju gdzie znajduje się siedziba banku. Banki wiec powinny w swej działalności stosować się do ponadnarodowych wzorów bezpieczeństwa.

1. Kierunek zmian demograficznych zachodzących w społeczeństwach europejskich

• niski wskaźnik urodzeń(niski przyrost naturalny)

• starzenie się społeczeństwa

• mała liczba osób w wieku przedprodukcyjnym

• duża liczba osób w wieku poprodukcyjnym

• wydłużenie średniej długości życia

• zmiana modelu rodziny

1. Konsekwencje zmian demograficznych dla gospodarki

• niewydolność systemu ubezpieczeń społecznych

• usztywnienie się podaży pracy, brak elastyczności zawodowej

• spowolnienie wzrostu gospodarczego

• przeznaczanie większej ilości środków na służbę zdrowia

• zmiany struktury rodziny(mało dzieci-dużo starszych)

• spadek stopy życiowej, kryzys ekonomiczny

• realne zagrożenie dla bezpieczeństwa w Europie

1. Bank Centralny –funkcje oraz instrumenty polityki pieniężnej

Funkcje :

• instytucja emitująca pieniądz gotówkowy;( emisyjna)

• bank banków (zapewnia sprawne funkcjonowanie systemu bankowego);

• centralny bank państwa (finansowanie deficytu, rozliczenia budżetu, kontrola podaży pieniądza).

Instrumenty, którymi posługuje się bank centralny przy realizacji głównych celów polityki pieniężno-kredytowej:

• stopy procentowe banku centralnego - są instrumentami polityki pieniężnej o charakterze pośrednim, gdyż banki maja pełną swobodę kształtowania wysokości oprocentowania, zarówno w odniesieniu do udzielonych kredytów jak i przyjmowanych depozytów. Zmiana stopy procentowej banku centralnego jest sygnałem dla banków komercyjnych świadczącym o konieczności zmiany ceny pieniądza.

• operacje refinansowe - polegają na udzielaniu przez bank centralny bankom komercyjnym kredytu refinansowego w formie:

• kredytu redyskontowego - polega na udzieleniu kredytu bankowi zgłaszającemu weksle do redyskonta. W wyniku podjęcia decyzji o redyskoncie weksli następuje udzielenie kredytu i jednocześnie zasilenie rachunku bieżącego banku komercyjnego na kwotę odpowiadająca wartości nominalnej weksli. Spłata kredytu następuje po zainkasowaniu kwoty weksla od dłużnika przez jego bank i przekazaniu jej na rachunek kredytu redyskontowego w NBP

• kredyt lombardowy - polega na udzielaniu przez NBP kredytu bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej. Wysokość udzielonego kredytu przez NBP zależy od wartości papierów wartościowych, które bank komercyjny posiada i może dać w zastaw.

• operacje otwartego rynku - są instrumentami polityki pieniężnej, mającym na celu kontrolowanie podaży pieniądza na rynku oraz regulowanie płynności banków. Wpływają one również na kształtowanie się krótkoterminowych stóp procentowych. Operacje te polegają na kupnie bądź sprzedaży prze bank centralny papierów wartościowych od banków komercyjnych. W ten sposób bank centralny zapewnia płynność w systemie bankowym i absorbuje nadwyżkowe fundusze.

1. Koszty i korzyści związane z przystąpieniem do unii walutowej

Korzyści:

• eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie ryzyka makroekonomicznego – obniżenie stóp procentowych pozwoli zwiększyć inwestycje i PKB

• eliminacja kosztów transakcyjnych

• eliminacja wahań kursowych – stabilizacja warunków sprzyja kreacji handlu

• większa przejrzystość cen – pozwala lepiej alokować zasoby.

Koszty:

• ryzyko przegrzania gospodarki (boom-bust cycle) – obniżenie stóp procentowych może doprowadzić do wzrostu popytu, boomu kredytowego, wzrostu inflacji, utraty konkurencyjności i spowolnienia.

• wzrost cen w momencie przystąpienia

• utrata niezależnej polityki pieniężnej – krajowa polityka pieniężna oraz płynny kurs walutowy pozwalają amortyzować wstrząsy. Te mechanizmy znikają wraz z przystąpieniem do unii walutowej

1. Przyczyny kryzysu oraz reforma strefy euro.*

Przyczyny:

1. Nieuregulowany rynek derywatów (rodzaj papierów wartościowych, instrumenty finansowe, których wartość uzależniona jest od wartości innych instrumentów finansowych, zwanych instrumentami bazowymi) - w 2002 roku szacowano go na około 100 bilionów dolarów, natomiast w roku 2008 już na 600 bilionów dolarów, czyli około 10 rocznych PKB całego świata. Zdaniem ekonomistów wystarczy 2% nietrafionych inwestycji w tym segmencie rynku aby doprowadzić do jego załamania.

2. Sektor funduszy hedżingowych - synonim dozwolonego, ale nie regulowanego „szarego" systemu bankowego, inwestującego na wszystkich możliwych rynkach. Olbrzymie zyski, są tutaj osiągane za pomocą kredytowania i gry na rynkach instrumentów pochodnych, a fundusze często stosują „metodę automatycznego inwestowania", gdzie komputerowy program wybiera rynki do inwestycji, bazując na danych historycznych. Umożliwia to bardzo duże wahania cen i indeksów, które nie są w żaden sposób usprawiedliwione. Fundusze stosują bardzo podobne strategie, koncentrując ryzyko w niewielu obszarach.

3. Proces carry trade - jest to proces w wyniku, którego inwestorzy pożyczają „skazaną na osłabienie" walutę, aby ją dalej inwestować. Ceny kupowanych aktywów rosną, a wartość kredytu maleje. Kiedy jednak inwestorzy chcieli wycofać się z funduszy, te zaczęły wyprzedawać majątek, który błyskawicznie tracił na wartości, a waluty rosły.

Bezpośrednim powodem kryzysu jest obawa inwestorów przez niewypłacalnością szeregu zadłużonych krajów strefy euro. Głębszym podłożem kryzysu jest fundamentalna utrata zaufania inwestorów do skuteczności mechanizmów działania eurolandu - poczynając od w zapewnienia aby kraje członkowskie prowadziły odpowiedzialną politykę gospodarczą i fiskalną, a kończąc na zdolności do rozwiązania kryzysu zadłużenia publicznego.