mgr Zofia Huss

09.10.2013

Psychologia

Wykład IV część 2

Osobowość

Osobowość (łac. personal - osoba) wg. Jarosza - to system kierujący zachowaniem człowieka.

Struktura osobowości:

1. schematy poznawcze - to system oczekiwań, który wiąże się ze sposobem spostrzegania świata

2. schematy czynnościowe - to system ustosunkowań czy też sposobów zachowania wobec otaczającego świata i siebie samego

3. motywacja - to potrzeby, wartości, cele życiowe, które wyznaczają działanie człowieka

Czynniki, które wpływają na proces kształtowania osobowości:

1. zadatki anatomiczno - fizjologiczne

2. środowisko (ważna rola osób ważnych dla nas)

3. wszystkie roodzaje aktywności jednostki

Składniki osobowości:

1. temperament - jest to zespół względnie stałych cech zachowania, które ujawniają się w reakcjach emocjonalnych i motoryce

2. zdolności i uzdolnienia - zdolności to cechy psychiczne od których zależą efektywne rezultaty działania, uzdolnienia to zespół zdolnośći

3. inteligencja to ogólna zdolność umysłowa, wpływająca na stopień sprawności działań, które wymagaja udziału procesów uczenia się i myślenia

4. zainteresowania - to specyficzne ukierunkowania poznawcze i emocjonalne na zjawiska rzeczywistości

5. postawa - to trwała gotowość do reagowania w określony sposób wobec innych osób czy sytuacji

6. potrzeby - to czynniki pobudzające zachowanie się jednostki, wynikające z braku czegoś, lub kogoś

7. charakter - jest to zespół indywidualnych cech warunkujący psychiczną odrębność jednostki

Funkcje osobowości:

• integrowanie - scalanie różnych mechanizmów poznawczych i emocjonalnych

• regulacja - stosunku jednostki do otoczenia

• kontrola własnego działania

• utrzmywanie hierarchi celów

Temperament zależy od:

• wrodzonych właściwości układu nerwowego

• wzajemnego stosunku do ośrodków podkorowych

• czynności gruczołów wydzielania wew.

• przemiany materii w organizmie

Temperament wg. Pawłowa:

1. sangwinik - silny, zrównoważony, żywy

2. flegmatyk - silny, zrównoważony, powolny

3. choleryk - silny, niezrównoważony, pobudliwy

4. melancholik - słaby, o obniżonej pobudliwości

Osobowość niedojrzała wg. Jarosza: człowiek z niedojrzałą osobowością to taki, który mimo dojrzałości metrykalnej, zachowuje się infantylnie, nie potrafi przyjąć określonych ról społecznych zwłaszcza tych, które narzucają znaczny stopień odpowiedzialności.

Cechy Osobowości niedojrzałej:

• uzależnienie emocjonalne od różnych osób głownie znaczących

• oczekiwanie od innych osób pomocy w sytuacjach trudnych

• demonstrowanie bezradności

• niezdolność do samodzielnego i długotrwałego działania, nastawionego na określony cel, zwłaszcza odległy w czasie

• rezygnacja z działania, przy pierwszych trudnościach, bez rozpozniania przyczyny i natury tych trudności (paradoks przyśpieszonej rezygnacji)

• nierealne wymagania

• nieprzemyślane plany czy zamiary

• trudności z pochamowaniem reakcji agresywnych

• brak tolerancji na zwkłokę w zaspokajaniu potrzeb

• trudności w przystosowaniu do środowiska społecznego

• postawa egocentryczna

Mechanizmy obronne są to zachowania ukierunkowane na likwidacje przykrego napięcia emocjonalnego:

Rodzaje mechanizów obronnych :

• tłumienie - polega na wygaszaniu zewnętrznych oznak emocji i innych wewnętrznych przeżyć

• wyparcie to usuwanie ze świadomości silnych emocji, najczęściej negatywnych

• racjonalizacja to uzasadnianie swojego nieracjonalnego postępowania

• kompensacja to wyrównywanie swoich braków, ułomności w jednej dziedzinie, dążeniem do sukcesów innych

• fantazjowanie to forma ucieczki od zagrażającej rzeczywistości

• identyfikacja polega na utożsamianiu się z osobami znaczącymi, bohaterami filmów, książek itp.

Wzorzec osobowy TF'a:

odpowiedzialnośc, cierpliwośc, zrównoważony, empatyczny, sympatyczny, kompetętny, uczciwy, wyrozumiały, perfekcjonista, opanowany, kulturalny, dobrze wychowany, miły, pomocny,

Osobowość wg. Erica Berne'a

Wg. Berne'a podstawową jednostką komunikacyjną jest transakcja, rozumiana jako dowolna wymiana werbalna i niewerbalna między dwoma osobami. W analizie transakcyjnej istotną rolę odgrywa zdanie sobie sprawy, jaki stan ego jest aktywny w komunikacji.

Stan Ego to zbiór cech osobowości aktualnie eksonowany w danej transakcji, przy użyciu sygnałów komunikacyjnych. Każdy dorosły człowiek posiada 3 strony Ego, które stanowią odmienny system myślenia, odczuwania i działania wyrażający się w charakterystycznych sposobach działania.

1. R ja rodzic

2. D ja dorosły

3. Dz ja dziecko

Rodzic to stan, w którym człowiek myśli, czuje, zachowuje się tak jak jego rodzice

Stan ten dzieli się na:

• rodzica opiekuńczego - wspiera pomaga, ochrania pielęgnuje

• rodzica krytycznego - nakazuje, zabrania, grozi, poucza, zawstydza, ośmiesza

Rodzica rozpoznajemy po słowach: powinienem, muszę, nie wolno mi, nie maż się

Dorosły jest stanem Ego, w którym człowiek ocenia otoczenie od uczuć i nastrojów.

Dorosły: informuje, pyta, podejmuje decyzje, ponosi konsekwencje.

Dorosłego rozpoznajemy po słowach: warto, rozumiem, moim zdaniem

Dziecko to stan, w którym człowiek myśli, zachowuje się, mówi, reaguje tak jak robił to będąc dzieckiem.

Dziecko domaga się, żąda, śpiewa, śmieje się.

Dziecko rozpoznajemy po słowach: chcę, nie chcę, nienawidzę