WPŁYW FARMAKOTERAPII

Mechanizmy:

Wynikające z farmakologicznych właściwości leków:

1/ Bezpośrednie:

-pobudzanie lub hamowanie aktywności enzymów

-pobudzanie lub blokowanie receptorów komórkowych i metabolizmu komórki

-wpływ na resorpcję zwrotną wody i elektrolitów w nerce

2/Pośrednie działanie na czynność narządów:

-fenylobutazon zatrzymując Na⁺ i H₂0 bezpośrednio może zmniejszyć wartość H⁺

Wynikające z fizykochemicznych właściwości leku:

-reakcja leku lub jego metabolitu z oznaczaną w materiale biologicznym substancją np. stosowanie związków chelatujących powoduje wychwyt Fe

-bezpośrednia reakcja leku z odczynnikiem stosowanym w teście diagnostycznym np. witamina C wpływa na reakcję enzymatyczną wykorzystywaną w oznaczeniu glukozy w moczu- zaniżony wynik

-metylodopa wywołuje w moczu zieloną fluorescencję interpretowaną jako obecność amin katecholowych, co zawyża wynik i może być interpretowane jako obecność guza chromogłonnego nadnerczy

TESTY WYKONYWANE Z KRWI:

Glukoza:

1.leki wywołujące i pogłębiające hiperglikemię

-leki sercowo-naczyniowe: beta-adrenolityki, diuretyki tiazydowe

-leki hormonalne: kortykosteroidy, doustne antykoncepcyjne, estrogeny, progestageny

-leki stosowane w chorobach układu oddechowego: beta-adrenergiczne

2.leki wywołujące zawyżenie wyniku- interferencja z metodą:

-ASA, indometacyna, paracetamol

-kofeina

-metronidazol

3.leki wywołujące i pogłębiające hipoglikemię:

-leki sercowo-naczyniowe: przeciwarytmiczne - przez stymulację wydzielania insuliny

-przeciwbólowe: salicylany, paracetamol

-alkohol

4.leki wywołujące zaniżenie wyniku- interferencja z metodą:

-kwas askorbinowy

-lewodopa, metylodopa

-aminofenazon

5.leki zmniejszające tolerancję glukozy:

-preparaty hormonalne

-leki przeciwnadciśnieniowe

-psychotropowe

-przeciwzapalne i przeciwbólowe

-przeciwnowotworowe

Gospodarka wodno-elektrolitowa:

Gospodarka sodem:

1.Wzrost Na⁺

*zatrzymanie Na i wody:

-steroidy anaboliczne

-androgeny

-kortykosteroidy

-guanetydyna

-metylodopa

-estrogeny

-doustne antykoncepcyjne

-fenylobutazon

*wpływ na nerki:

-klonidyna

-tetracykliny

2.Spadek Na+

*działanie moczopędne:

-furosemid

-kwas etakrynowy

-tiazydy

-triamteren

-spironolakton

-mannitol

-mocznik

*zatrzymanie wody:

-pochodne sulfynylomocznika

-wazopresyna

Gospodarka potasem:

1.wzrost K+

*leki uszkadzające nerki:

-amfoterycyna B

-cefalosporyny

-tetracykliny

*leki zwiększające retencję K+

-spironolakton

-triamteren

*leki wywołujące spadek stężenia aldosteronu

-beta-adrenolityki

-ACEI

-NLPZ

Układ RAA:

renina angiotensyna II aldosteron

beta-bloker ACEI spironolakton

AT₁ blokery

2.spadek K+:

*moczopędne:

-tiazydy

-chlortalidon

-kwas etakrynowy

-furosemid

-acetazolamid

*zwiększanie wydalania nerkowego, uszkodzenie nerek:

-kortykosteroidy
-wiomycyna

*inne:

-aldosteron

-testosteron

-wzrost syntezy białka

-mocznik

-glikozydy nasercowe

-środki przeczyszczające

Gospodarka chlorem:

1.Cl^- wzrost:

* leki zatrzymujące wodę i Na w organizmie( jak w przypadku Na)

*leki wpływające na powstanie zasadowicy metabolicznej: tiazydy stosowane długotrwale

2.Cl^- spadek:

*moczopędne:

-kwas etakrynowy

-furosemid

-tiazydy

-triamteren

Gospodarka wapniem:

1.Ca ²⁺ wzrost:

*leki wpływające na wchłanianie z przewodu pokarmowego:

-witamina C

-Sole Ca

-laktoza

*leki wpływające na resorpcję z kości:

-witamina D

-hormony tarczycy

-kortykosteroidy

*leki wpływające na resorpcję zwrotną w kanalikach nerkowych:

-furosemid

-tiazydy

-chlortalidon

-hormony przytarczyc

2.Ca ²⁺ spadek:

*leki wpływające na wchłanianie z przewodu pokarmowego:

-przeczyszczające

-fosforany

-sole Mg

-Na₂ SO₄

-kortykosteroidy

-związki alkalizujące

*leki wpływające na resorbcję z kości:

-kalcytonina

*leki wpływające na wchłanianie zwrotne w kanalikach nerkowych:

-kortykosteroidy

-hormon przytarczyc

-acetazolamid

-furosemid

-glukoza

*hamowanie syntezy albumin:

-estrogeny

-doustne antykoncepcyjne

Gospodarka żelazem:

1.Wzrost Fe:

*polekowa niedokrwistość hemolityczna:

- metylodopa

-penicyliny

*środki antykoncepcyjne

2. Spadek Fe:

* upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego:

-neomycyna

-cholestyramina

Produkty przemiany białkowej:

Mocznik-wzrost:

-moczopędne z grupy tiazydów i diuretyki pętlowe

-cisplatyna, klofibrat, kotrimoksazol

-cyklosporyna

-antybiotyki( glikopeptydy, tetracykliny, amino glikozydy)

-NLPZ( ASA, paracetamol, pochodne pyrazolonu)

Interferencja leku z metodą:

-wodzian chloralu

-chloramfenikol

-pochodne sulfynylomocznika

Spadek(bez znaczenia klinicznego):

-niedobory białkowe

-steroidy metaboliczne

-polekowe uszkodzenie wątroby

KREATYNINA

1.wzrost:

-ASA
-kaptopryl

-cymetydyna

-cisplatyna

-klofibrat

-kotrimoksazol

-cyklosporyna

-glukoza

-sulfonamidy

-tiazydy

-antybiotyki amino glikozydowe

-barbiturany

-salicylany

-leki przeciwbólowe

-androgeny

2.Fałszywie zwiększone wyniki:

-białko

-androgeny

-kwas askorbinowy

-kwas moczowy

-kwas pirogronowy

-związki ketonowe

-bromosulfoftaleina

3.spadek:

-halotan

-kortykosteroidy

KWAS MOCZOWY:

1.Wzrost:

-beta-adrenolityki

-acetazolamid

-ASA

-diuretyki tiazydowe

-furosemid

-klofibrat

-cyklosporyna

-lewodopa

-metylodopa

2.wzrost stężenia:

*metoda z kwasem fosforowolframowym:

-witamina C

-dopamina

-gentamycyna

-lewodopa

-metylodopa

-paracetamol

-salicylany

-kofeina

*metoda enzymatyczna:

-diklofenak

-indometacyna

3.spadek:

-allopurinol

-witamina C

-beta-adrenolityki

-karbamazepina

-kortyzon

-ibuprofen

-insulina

-fenytoina

-fenylobutazon

4.spadek stężenia- interferencja z metodą:

-allopurinol

-kwas askorbinowy

-metylodopa

-lewodopa

BIAŁKO CAŁKOWITE

1.wzrost:

*leki zwiększające syntezę białka:

-steroidy anaboliczne

-androgeny

-kortykosteroidy

-hormon wzrostu

-insulina

-progesteron

*leki zagęszczające krew:

-epinefryna

-angiotensyna

-tiazydy

*efekt terapeutyczny:

-glikozydy naparstnicy

2.wzrost stężenia- interferencja z metodą

-metoda Extona- salicylany

-metoda biuretowa: karbenicylina, kofeina

3. spadek:

*leki zmniejszające syntezę białka:

-estrogeny

-doustne antykoncepcyjne

*leki powodujące uszkodzenie wątroby: rifampicyna i inne

4.spadek stężenia- interferencja z metodą:

-metoda biuretowa: salicylany, aminofenazon

BILIRUBINA:

1.wzrost:

*leki wypierające bilirubinę z połączeń z albuminą: salicylany, sulfonamidy

*leki hepatotoksyczne:

-cytostatyki

-leki przeciwpadaczkowe

-barbiturany

-antybiotyki amino glikozydowe

-tetracykliny

-ASA

-kaptopryl

-wziewne środki znieczulenia ogólnego

-fenylobutazon

-spironolakton

*leki wywołujące cholestazę:

-steroidy metaboliczne

-androgeny

-karbamazepina

-erytromycyna

-linkozamidy

-tetracykliny

-doustne antykoncepcyjne

-estrogeny

-pochodne fenotiazyny

*leki wywołujące hemolizę i niedokrwistość hemolityczną:

-przeciwmalaryczne

-przeciwgorączkowe

-nitrofurany

-streptomycyna

*leki wywołujące hemolizę spowodowaną niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej:

-chlorochina

-prymachina

-furazolidon

-błękit metylenowy

-nitrofurazon

-witamina K

2.wzrost stężenia- interferencja z metodą (metoda dwufazowa):

-ibuprofen

-ketoprofen

-propranolol (chorzy dializowani)

3.spadek:

-leki indukujące metabolizm bilirubiny: pochodne kwasu barbiturowego

4.spadek stężenia- interferencja z metodą:

-wszystkie metody: kwas askorbinowy

CHOLESTEROL CAŁKOWITY:

1.wzrost:

-ASA

-karbamazepina

-chlortalidon

-cyklosporyna

--diazepam

-tiazydy

-estrogeny

-doustne antykoncepcyjne

-fenytoina

-werapamil

-kortykosteroidy

2.spadek:

-kwas askorbinowy

-klofibrat

-heparyna

-izoniazyd

-metronidazol

-estrogeny

-prazosyna

-chlorpromazyna

3.spadek stężenia-interferencja z metodą:

-kwas askorbinowy

-ASA

TRIGLICERYDY

1.wzrost:

-salicylany

-chlortalidon

-doustne antykoncepcyjne

-estrogeny

-cyklosporyna

-tiazydy

-metoprolol

-fenytoina

-kortykosteroidy

2.spadek:

-azatiopryna

Klofibrat

-heparyna

-fenobarbital

-kwas walproinowy

AST, ALT

1.wzrost:

-amiodaron

-steroidy anaboliczne

-leki przeciwpadaczkowe

-barbiturany

-chloropromazyna

-klindamycyna

-wziewne środki znieczulenia ogólnego

-narkotyczne leki przeciwbólowe

2.wzrost AST- interferencja z metodą:

-erytromycyna

-kwas amino salicylowy

3.spadek AST:

-alprenolol

-azatiopryna

-prednizon

4.spadek ALT:

-fenytoina

-ranitydyna

-rifampicyna

-streptokinaza

-kwas walproinowy

-warfaryna

5.spadek ALT i AST- interferencja z metodą:

-kwas askorbinowy

-ketoprofen

-metronidazol

GGTP:

1.wzrost:

-leki przeciwpadaczkowe

-steroidy metaboliczne

-barbiturany

-erytromycyna

-doustne antykoncepcyjne

-streptokinaza

2.spadek: fibraty

ALP

Wzrost:

-steroidy metaboliczne

-amiodaron

-leki przeciwpadaczkowe

-barbiturany

-beta-adrenolityki

-wziewne środki znieczulenia ogólnego

-narkotyczne środki przeciwbólowe

-insulina

-paracetamol

-rifampicyna

-streptokinaza

-tetracykliny

2.spadek:

-azatioporyna

-klofibrat

-estrogeny

-doustne antykoncepcyjne

AMYLAZA

1.wzrost:

*leki wywołujące OZT:

-kwas aminosalicylowy

-aprotynina

-azatiopryna

-chlortalidon

-kortykosteroidy

-kwas etakrynowy

-furosemid

*leki wywołujące skurcz zwieracza Oddiego:

-alkaloidy opium

-morfina

-kodeina

-petydyna

-leki cholinergiczne

*leki uszkadzające wątrobę: doustne antykoncepcyjne

2.spadek:

-glukoza

-insulina

-kortyzol

LIPAZA

1.wzrost:

-leki wywołujące skurcz zwieracza Oddiego

-leki uszkadzające wątrobę: indometacyna

GLUKOZA

*leki wywołujące glukozurię:

-kwas nikotynowy

-karbamazepina

-estrogeny

-chloropromazyna

-pochodne fenotiazyny

-diuretyki tiazydowe

-kortykosteroidy

*wzrost w moczu:

-cefalosporyna

-tetracykliny

-penicyliny

-chloramfenikol

-kwas nalidyksowy

-lewodopa

*spadek w moczu:

-salicylany

-barbiturany

-diazepam

-fenytoina

ZWIĄZKI KETONOWE

*leki wywołujące obecność ciał ketonowych w moczu:

-kwas nikotynowy

-salbutamol

-insulina

-zatrucie izoniazydem

*leki utrudniające wykrycie ciał ketonowych w moczu:

-chlorpromazyna

-lewodopa

-pochodne fenotiazyny

-salicylany

BIAŁKO

*leki wywołujące lub zaostrzające białkomocz:

-penicylina

-aminoglikozydy

-sulfonamidy

-amfoterycyna B

-kortykosteroidy

-sole litu

-salicylany

*leki wpływające na metodę oznaczenia:

-penicyliny

-sulfonamidy

-cefalosporyny

-dekstran

-lewodopa

-talbutamid

UROBILINOGEN

*leki utrudniające oznaczanie urobilinogenu (barwa moczu):

-chloropromazyna

-pochodne fenotiazyny

-sulfonamidy

-kwas paraaminosalicylowy