Mózg hobbita nie musi być duży

Naczelne nie są ewolucyjnie "skazane" na posiadanie dużych mózgów - piszą naukowcy na łamach BMC Biology. Próbują oni odpowiedzieć na pytanie, dlaczego Homo floresiensis z Indonezji, popularnie zwany hobbitem, miał niewielki mózg.

W 2004 r. na indonezyjskiej wyspie Flores dokonano spektakularnego odkrycia. Znaleziono kości, które należały do karłowatych osobników o mózgach wielkości grejpfruta. Naukowcy orzekli, że reprezentują one nowy, nieznany dotąd nauce gatunek, i nadali mu nazwę Homo floresiensis. Co ciekawe, "hobbici" - jak ich popularnie nazwano - żyli jeszcze kilkanaście tys. lat temu, a więc mogli stykać się z ludźmi.

Od tego czasu trwa między naukowcami spór o to, kim naprawdę byli "hobbici" - czy rzeczywiście reprezentują oni nowy gatunek, który żyjąc na wyspie uległ karłowaceniu, czy może są to przedstawiciele naszego gatunku, ale zdegenerowani?

Najnowsze badania dowodzą, że mały mózg u naczelnych wcale nie musi być jakimś ewolucyjnym kuriozum. Naukowcy brytyjscy, kierowani przez Nicka Mundy'ego i Stephena Montgomery'ego z Cambridge University i Durham University przeanalizowali linie ewolucyjne naczelnych pod kątem zmiany rozmiarów mózgu i rozmiarów ciała. Wzięli pod uwagę 37 żyjących i 23 wymarłe gatunki.

Jak wyjaśnia Mundy, wyniki badań dowodzą, że mózg u naczelnych powiększał się stosunkowo szybciej niż ciało. Oznacza to, że rozmiary mózgu i ciała poddawane były niezależnej presji ewolucyjnej. Rozwój mózgu rozpoczął się wcześnie u naczelnych i trwał we wszystkich głównych grupach. Wiązało się to więc z dużymi korzyściami ewolucyjnymi.

Jednak mimo tego ogólnego trendu, zespół Mundy'ego zidentyfikował kilka przypadków w obrębie każdej z grup, gdzie tendencja była odwrotna - masa mózgu zmniejszała się. Tak było w przypadku lemurów mysich czy marmozet.

- Redukcja rozmiarów mózgu w trakcie ewolucji Homo floresiensis nie jest czymś niezwykłym, jeśli zestawimy go z innymi naczelnymi - wyjaśnia Mundy. Jak dodaje, można tu się odwołać do zjawiska karłowacenia, które zdarza się u wielu gatunków ssaków zamieszkujących wyspy. Przystosowują się one w ten sposób do lokalnych warunków środowiska i zmniejszonych zasobów.

Naczelne mają relatywnie w duże mózgi w porównaniu z innymi ssakami. Najmniejszy mózg wśród naczelnych posiada lemur mysi (Microcebus murinus). Jego mózg waży zaledwie 1.8g. Najcięższy mózg wśród naczelnych posiada człowiek - 1330 g. najnowsze badania dowodzą, że u wielu zwierząt mózgi zmniejszają rozmiary. Taka tendencja występuje u ptaków, nietoperzy, słoni czy hipopotamów