Kontekst psychologiczny zmian edukacyjnych

1. Związek teorii z praktyką

• Ostatnie dziesięciolecia „wypaczenie” w pojmowaniu naukowości pedagogiki (komunizm)

• Pedagogika odpowiedzialna za tworzenie programów kształtowania nowego człowieka.

Teza I
próba narzucenia innym naszego systemu wartości

Złudzenie naturalistyczne- wykorzystanie wytworów nauki do uprawomocnienia (szerzenia) jakiejś ideologii. Dotknął on głównie nauki społeczne chcąc budować je wedle wzorca nauk przyrodniczych.

Teza II

Zdania empiryczne prawomocność przesłanki (ten sam system wartości)
Społeczny dyskurs o edukacji
Komunizm. Dyskurs jest blokowany przez:

1. ukrywanie lub fałszowanie przyjmowanych przesłanek wartościujących,

• chwyty erystyczne- chcemy odwrócić osobę od meritum sprawy o skłonić osobę, by dała się zaangażować w dyskusję „pozorną”

• cel- ośmieszenie, zmarginalizowanie i wyeliminowanie strony

1. Powoływanie się na oczywistości dobrych intencji

• Odpowiednie argumenty

1. Bezrefleksyjne stosowanie wielu kategorii pojęciowych

• Nowomowa- zawłaszczanie pojęć nie mających nic wspólnego z danym zagadnieniem

1. Fenomen nauki

Arystoteles wyróżnia trzy typy wiedzy:

1. Episteme- wiedza najpełniejsza, przedstawia efekty działalności poznawczej. Najbardziej „prawdziwa”.

2. Doxa- wiedza „wytwarzana” przez człowieka. Oczekujemy jej od nauk humanistycznych, a szczególnie of nauk społecznych.

3. Techne- wiedza technologiczna, charakter instrumentalny.

Nowożytna wizja umysłu człowieka i świata dostarczała przesłanek do wyodrębnienia się w XIX wieku całej grupy nauk społecznych w tym również pedagogiki. Pdagogika polska nie ma jeszcze swojej historii chociaż istnieje olbrzymi dorobek w zakresie historii wychowanie, oświaty i myśli pedagogicznej.

KRYZYS FILOZOFII:

1. Pozytywistyczna koncepcja eliminacji filozofii:

• Racjonalność empiryczna

• Najpełniej wyraził się w scjentyzmie

• Jedyną drogą do wytworzenia wiedzy wartościującej jest poznanie naukowe

• Nauka wytwarza taką wiedzę że pozwoli ona ludziom na przezwyciężenie wszelkich niedostatków, zagrożeń i nieszczęść.

1. Koncepcja autonomii filozofii

• Wypracowanie jakiegoś modelu uprawiania filozofii, który byłby niezależny id nauk empirycznych

• Przekonania o swoistości procesu poznania filozoficznego

1. Koncepcja interakcji filozofii z dyscyplinami naukowymi

• Podstawowym problemem stał się problem ewolucji tożsamości pedagogiki jako dyscypliny naukowej

• Podjęcie trudu przemyślenia na nowo związku teorii pedagogicznej z praktyką edukacyjną

Przełom antypozytywistyczny- ukształtowanie się postpozytywistycznej filozofii nauki.

1. Edukacja w kontekście potrzeb Maslowa i Obuchowskiego

Maslow:

Rozwój człowieka skorelowany jest z rozwojem potrzeb

1. Potrzeby podstawowe

• Fizjologiczne

• Bezpieczeństwa

1. Potrzeby społecznej interakcji

• Przynależności i miłości

• Szacunku

1. Potrzeby integracji osobowości

• Pragnienie wiedzy i zrozumienie

• Potrzeby estetyczne

Potrzeby są hierarchiczne.

Obuchowski:

1. Potrzeby powszechne

• Fizjologiczne

• Seksualne

• Poznawania

• Kontaktu emocjonalnego

• Sens życia

• Dystans psychiczny

1. Potrzeby indywidualne

„Osobą nazywam jednostkę ludzką, która utrzymuje dystans psychiczny wobec potrzeb i pragnień rozwija się kierując sensem swojego istnienia”

„Sens życia jest to potrzeba dorosłego człowieka polegająca na tym, że bez utworzenia własnej abstrakcyjnej koncepcji życia, w której może on się pozytywnie spełniać do końca istnienia, nie jest możliwy rozwój jego osobowości”.

Brak sensu życia potęguje zagrożenia i patologie w życiu jednostki.

Badania:

Alfred Adler

• Nastawienie na egoistyczne działania, słowa pozbawia życia sensu.

• Doskonalenie się, które bierze pod uwagę wszystkich ludzi, zapewnia poczucie wspólnoty.

Stefan Szuman:

• Samo istnienie nie wystarcza

• Bez sensu życia działanie człowieka jest bezwartościowe

• Przekonywujący światopogląd (wcielenie go w życie).

Victor E. Frankl:

• Pytamy o własne powinności, działamy sensownie- zgodnie z tym co powinniśmy czynić działaby bezsensownie, gdy działamy niezgodnie z powinnościami.

Obuchowski:

1. Standard waluacji przedmiotowej

• Kod ograniczony

• Dominacja stereotypu

• Forma przystosowania się

• Wartościowanie dychotomiczne (dobre- złe, prawdziwe- fałszywe)

1. Standard waluacji podmiotowej

• Myślenie abstrakcyjne

• Rozumienie siebie i świata

• Posiadanie pola wolności

1. Edukacja w kontekście teorii Brunera

Kształcenie według Brunera- jednostka nabywa i doskonali umiejętności związane ze zdobywaniem wiedzy.

„uniwersum symboliczne” repertuar znaków, które mogą być użyte świadomie w celach komunikacyjnych.

Obszary tworzące uniwersum symboliczne:

1. obszar cielesności człowieka

2. wytworów nauki, tzn. kultury naukowej

3. techniki lub technopolu

4. komunikacji werbalnej i niewerbalnej

5. uspołecznionego funkcjonowania człowieka w świecie zorganizowanym, jego instytucjach i społecznie akceptowanych rolach

6. czasu (biograficznego- historycznego)

7. przestrzeni

8. sztuki

9. moralności

Po transformacji ustrojowej podstawowym zadaniem staje się odbudowanie spójności uniwersum symbolicznego w jednostkach, grupach społecznych w odniesieniu od najważniejszych obszarów życia społecznego.

PODSTAWOWE TWIERDZENIA BRUNERA:

1. Edukacyjny proces kształcenia jest najwartościowszy wtedy, kiedy jest procesem aktywnym.

2. Szansa jednostki na osiągnięcie jakości i poziomu nazywanego „wychodzeniem poza dostarczone informacje” wzrasta, gdy jednostka ma możliwość ćwiczenia się w rekonstrukcji i dekonstrukcji sensów, znaczeń poszczególnych pojęć, twierdzeń, idei, itp.

Nauczanie zintegrowane i blokowe przez pierwsze 6 lat oraz działanie na rzecz integracji (kształtowania uniwersum symbolicznego) za pomocą standardów edukacyjnych.

1. Edukacja w kontekście koncepcji Golemana

Goleman poszerza integrację o następujące zdolności:

• rozpoznawanie i nazywanie ważnych emocji

• kierowanie emocjami

• rozpoznawanie uczuć

• nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów

Rozwój emocjonalny jest procesem samo rozwijania, który dokonuje szczególnej relacji jaka zachodzi pomiędzy czynnikami zewnętrznymi wobec jednostki, a jego osobistym zaangażowaniem w swój rozwój.

Komponenty emocji:

1. niewerbalna ekspresja (mowa ciała)

2. świadomość emocjonalna

3. zmiany o charakterze fizjologicznym

PEDAGOGIKA

Teoria kształcenia Teoria wychowania

Inteligencja moralna- zdolność traktowania innych jak samego siebie

1. Edukacja w kontekście teorii tożsamości Eriksona

Wg. Eriksona problem ludzkiej kondycji okazuje się w istocie problemem kryzysów rozwojowych człowieka, szczególnie kryzysu młodzieńczego. Powiązywanie kolejnych kryzysów może sprzyjać budowaniu dobrego samopoczucia jednostki lub być źródłem jej niekończącego się cierpienia wewnętrznego, które z kolei może wybuchnąć agresją lub autoagresją.

Faza I

• oralno- uczuciowa

• niemowlęcy okres

• ufność vs nieufność

Faza II

• mięśniowo- analna

• wczesne dzieciństwo

• autonomia vs wstyd, zwątpienie

Faza III

• inicjatywa vs poczucie winy

Faza VI

• okres szkolny

• pracowitość vs poczucie niższości

Faza V

• dojrzewanie

• okres dorastania

• tożsamość vs niepewność ról

Faza VI

• wczesny okres dorosłości

• intymność vs izolacja

Faza VII

• dorosłość

• kreatywność vs stagnacja

Faza VIII

• dojrzałość

• późna dojrzałość

• integralność vs rozpacz

Zasady tego rozwoju:

1. Rozwój tożsamościowy jest specyficzną wypadkową tego co się dzieje wewnątrz jednostki ze światem ludzi i rzeczy.

2. Każda faza rozwoju ma swój dominujący problem.

3. Przejście z jednej fazy rozwojowej do drugiej dokonuje się przez podjęcie i rozwiązanie właściwych temu kryzysowi zadań.

4. Rozwiązanie kryzysu nigdy nie jest osiągnięciem stanu idealnego.

5. Nowa struktura doświadczenie wiąże się zawsze z nadaniem nowego sensu swemu doświadczeniu.

6. Każdy jednostkowy rozwój zaczyna się w określonym miejscu i czasie.