Subkultury młodzieżowe – szanse czy zagrożenia 

Opracował: Witold Jałoszewski

         Rozpoczynając rozważania na temat problemu zawartego w temacie pracy    należy udzielić odpowiedzi na pytania: Co to jest subkultura? Jacy ludzie są gotowi do wejścia w subkulturę? Kim jest dzisiejszy uczestnik subkultur młodzieżowych? Według „ Małego słownika subkultur młodzieżowych”, subkultura to „ względnie spójna grupa społeczna pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji życia społecznego, wyrażająca swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury”. U źródeł subkultury leży zawsze konflikt między młodzieżą i starszym pokoleniem, świadoma prowokacja i odrzucenie utrwalonych społecznie zwyczajów i norm, postawa buntu i kontestacji.

         Uczestnictwo w subkulturze wiąże się z tak zwanym syndromem niedojrzałości. Niedojrzałość polega między innymi na niedomogach tożsamości. Zrywa się emocjonalny kontakt z rodzicami, a jeszcze nie wiadomo  kim się właściwie jest. Szuka się więc identyfikacji na poziomie grupy rówieśniczej.

         Uczestnik subkultury młodzieżowej to przede wszystkim ktoś, kto w subkulturze odnajduje potwierdzenie siebie samego, swojej wartości jako jednostki, aprobatę dla swoich zachowań. Kryzys tożsamości wśród młodzieży dotyczy obecnie nie tylko osobowości, ale i niemożności znalezienia sobie miejsca w społeczeństwie.

         Konkluzją tego co zostało już napisane jest stwierdzenie, że subkultury młodzieżowe  są i będą, czy to się będzie komuś podobało czy nie. Będą istnieć niezależnie od tego czy są twórcze czy destrukcyjne, złe czy dobre. Zdaje się, że takie jest młodzieńcze prawo do buntu i inności. Uczestnictwo młodych ludzi w grupach nieformalnych wynika z cech osobowości. Cechy te mają podłoże biologiczne, ale są również uwarunkowane czynnikami społecznymi kulturowymi, a także błędami procesu wychowawczego. Dopóki więc są barwnym elementem naszej rzeczywistości, to jest dobrze. Wiadomo jednak, że działalności subkultur niesie za sobą wiele zagrożeń. Zanim zastanowimy się nad zagrożeniami spróbujmy odpowiedzieć na pytanie: Czy możemy mówić o wartościowej, pozytywnej funkcji subkultur? Dzięki uczestnictwu w subkulturze młody człowiek uczy się funkcjonować w środowisku pozarodzinnym, uczy się stawiać czoła sytuacjom, które w przypadku rodzin nadopiekuńczych, nie wchodziłyby w grę. Subkultury mogą być twórcze. Młodzi ludzie tworzą kulturę sami dla siebie. Nie są tylko biernymi odbiorcami kultury masowej. Taka twórczość społeczna tworzy tożsamość młodego człowieka. Uczestnictwo w subkulturze uczy także krytycznego myślenia o rzeczywistości. Znacznie trudniej ktoś taki poddaje się manipulacji i propagandzie. Młodzież uczy się współpracować w grupie, zajmuje w niej określoną pozycję. Tam znajduje poparcie i zrozumienie dla swoich poglądów. Subkultura stwarza możliwość uzewnętrzniania swoich przeżyć, odczuć, rozładowania w sposób pozytywny nadmiaru ogromnego „potencjału energetycznego” tkwiącego w młodych ludziach. Większość subkultur to forma poszukiwania dróg realizowania tych samych celów: odnalezienia sensu życia, sprawdzenia się. Młodzi ludzie cieszą się, że przynależą do takiego ugrupowania, dzięki niemu mają przyjaciół, na których w każdej chwili mogą liczyć.   

         Istnieje jednak drugie oblicze opisywanego zjawiska. Zasadne jest więc zadanie pytania: Czy uczestnictwo w subkulturze niesie jakieś zagrożenie dla młodego człowieka? Wiadomo przecież, że w wielu przypadkach mamy do czynienia z wyraźną patologią społeczną. Są tacy, którzy będą jeszcze bardziej zagubieni niż przed przystąpieniem do subkultury. Nie rozumiejąc świata, uciekają w trans i odrzucenie, w alkohol i narkotyki. Uczestnictwo w grupie rówieśniczej może nieść wiele zagrożeń w przypadku silnego zhierarchizowanie grupy. Bezwzględne poddawanie się autorytetowi przywódcy kształtuje osobowość autorytarną, charakterystyczną dla subkultury skinheadów. Zjawiskiem bardzo niekorzystnym, wpływającym na złą opinię społeczeństwa jest występowanie przemocy najczęściej fizycznej w relacjach subkultur młodzieżowych między sobą. Przynależność do poszczególnych subkultur często oznacza również nienawiść do innych. Subkultury chcą zwalczać się wzajemnie, dochodzi wtedy do prowadzenia regularnych „wojen”. Mam tu na myśli zwłaszcza takie subkultury jak: skinheadzi, punki, metalowcy. 

Brnąc dalej w swoich przemyśleniach przedstawię w oparciu o powiedzenie „punkt widzenia zależy od punktu siedzenia” pewną dostrzeganą przeze mnie tendencje, a mianowicie starsze pokolenie bardzo często krytycznie wyraża swoją opinię na temat funkcjonowania subkultur młodzieżowych. Nie dostrzegają oni szans jakie może dawać młodym przynależność do subkultury, a ich uwaga skierowana jest wyłącznie na zagrożenia. Uważają, że tego typu ruchy młodzieżowe prowadzą do zła. Termin subkultura kojarzy im się z podważaniem obowiązującym norm, a nawet z prymitywizmem. Poza tym wg nich koledzy wywierają na młodego człowieka silny wpływ niwelując jego własną osobowość i osąd rzeczywistości. Twierdzą, iż gdyby subkultur nie było, młodzież siedziałaby w domu, miałaby stanowczo więcej czasu na naukę i pewnie dochodziłoby do mniejszej ilości awantur dotyczących np. przebywania w niewłaściwym towarzystwie. Natomiast ludzie w młodszym wieku, sądzą, że jest zupełnie odwrotnie. Uważają, że subkultura to coś wspaniałego, dzięki tym ugrupowaniom młodzież integruje się, kształtuje własną osobowość, a nawet zdarzają się przypadki, że chłopak lub dziewczyna potrafią odnaleźć sens życia, odpowiedzieć na pytanie: Po co ja żyję? Dla kogo? Czemu warto się poświęcić?

         Konkludując przemyślenia na temat „czy subkultury młodzieżowe są szansą czy też zagrożeniem dla młodego pokolenia” stwierdzam, że nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wyciąganie pochopnych wniosków może krzywdzić ludzi, którzy uczestniczą w subkulturze i nie identyfikują się z przemocą, agresją, zażywaniem różnych używek (alkohol, narkotyki, sterydy).

Zawsze będzie istniał margines społeczny, którego zachowanie znajdzie odbicie w negatywnej ocenie społeczeństwa.

 

BIBLIOGRAFIA

1.     Tadeusz Muller, Młodzieżowe podkultury, Wiedza Powszechna,W-wa1987.

2.     W. Adamski, Młodzież w społeczeństwie, W-wa 1980.

3.     Mirosław Pęczak, Mały słownik subkultur młodzieżowych.

4.      Kubaszek, Techno jako struktura akceptacji a nie buntu, Maszynopis, Kielce 1997.

5.     J. Boroń, T. Zyss, Kultura techno – wyzwaniem i zagrożeniem dla współczesnego świata, Psychoterapia, 1996 nr.1. 

6.     Beata Frankowska, W poszukiwaniu tożsamości, Jestem, 1996 nr.2.