Dadaizm – poszukiwanie nowości, skasowanie tradycji, logiki i estetyki

dadaiści – zwolennicy dadaizmu (szef -Tristian Tzara)

Literatura: sztuka słowa, dominuje funkcja estetyczna funkcja: wywołać przeżycia u odbiorcy

Arystoteles (wg niego Literatura to) wiedza + umiejetności + talent + natchnienie

dantejskie sceny – krwawe, brutalne, budzące grozę

norwidy ← Norwid ← symbol trudnego losu poety

MYŚL GRECKA:

EPOKA PRZEDFILOZOFICZNA → GR. „MYTHOS” - MIT

• myślenie magiczne (nie uwzglednia racjonalnej wykładni świata)

• przyczyną powstania świata są istoty boskie

• przedstawiciel: Homer

• przyczyna Wojny Trojańskiej: kobieta Helena

• O HOMERZE: bogowie zabrali oczy, dali talent poetycki

EPOKA FILOZOFICZNA → GR. „LOGOS”

• słowo, wiedza, nauka, argument

• rozumowanie, które posługuje się definicjami, pojęciami ogólnymi oraz związkiem przyczyna – skutek

• przedstawiciel: Zygmunt Kubiak

• Wojna Trojańska spowodowana dążeniem Greków do dostępu do naturalnych surowcow, z których wyrabiano broń

• O HOMERZE: ślepota ma znaczenie symboliczne – czasy, w których żył Homer – niewrażliwe na piękno i sztukę. Tworzenie poezji dla Komera to antidotum na tęsknotę za pięknem – stwarzał światy, które zachwycały

nić Ariadny – jakaś pomoc

prometeizm – postawa poświecenia się dla dobra innych

prometejski bunt – bunt, ale dla dobra innych

prometejski czyn – czyn, który jest oparty na poświęceniu się dla innych

Prometeusz jako:

• boski dawca – dał ludziom ogień

• konstruktor świata ludzi – ulepił człowieka z gliny, łez, tchnął w niego życie

• krzywdziciel – zesłanie nieszczęść

NARCYZM – postawa uwielbienia dla samego siebie

ORFIZM – kult Dionizosa zapoczątkowany przez Orfeusza

PORÓWNANIE HOMERYCKIE – druga część jest bardziej rozbudowana A jak, jako, na kształt B

KONCEPCJA KALOS KAGATOS – piękny i dobry

PIĘKNO APPOLIŃSKIE – szlachetność, powaga, patos, perfekcja, ideał, harmonia, proporcja, umiar

PIĘKNO DIONIZYJSKIE – elementy deformacji, dzikości, wynaturzeń cel → mocne wrażenia, szok

MIT → KANWA (MATERIAŁ) tragedii antycznej/greckiej:

• funkcja religijna = oczyszczenie (Katharsis) → widzowie

WARUNEK:

• trwoga → nad samym sobą

• litość → nad bohaterem → ludzki, podobny do nas, szlachetny (dobrze urodzony, dążący do dobra)

• nie może być: zły → cierpienie → kara za grzech| idealny → cierpienie → niesprawiedliwość

Przepis na tragedię wg Arystotelesa::

mimesis – naśladowanie + pathos (powaga) + monolog/dialog

POJĘCIA WSPÓŁDEFINIUJĄCE TRAGEDIĘ:

• fatum – los, przeznaczenie

• hybris – pycha → chęć zmiany fatum

• ate – zaślepienie

• katastrofa – klęska, cierpienie

• perypetia – nagła zmiana sytuacji

• fronesis – poznanie własnego losu

• hamartia – wina tragiczna, niezwiniona

• tragizm – konflikt dwóch wysokich wartości ( w edypie: dobro własne ↔ dobro ludu)

WOLNOŚĆ:

• ZEWNĘTRZNA – od wojny, cierpienia, biedy → odebrana przez bogów

• WEWNETRZNA – ku czemuś → zdolność człowieka do rezygnowania z samego siebie na rzecz wyższej wartości

HEROIZM – człowiek ma wolność wewnętrzną, bez zewnętrznej → godny podziwu

EDYP I ZAŁOŻENIA TRAGEDII ANTYCZNEJ:

• fatum → zabija ojca, poślubia matkę

• hamartia → -||- -||-

• szlachetny:

1. ród królewski → syn Teb

2. dąży do dobra → szukanie prawdy, poświęcanie się dla Tebańczyków

- nie jest idealny → unosi się gniewem, podejrzewa spisek, mógł zataić prawdę, a tego nie zrobił

Wniosek: Kreacja Edypa spełnia założenia teoretyczne

FILOZOF (wg Platona) – miłujący mądrość, poszukujący mądrości

wiedzący → Bóg → mędrzec | filozof → zmierza ku wiedzy |człowiek| nieświadomy

STOICYZM:

• zachowanie spokoju i pogody ducha

• życie zgodne z naturą

• stoicki spokój

• „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce”

• szukanie złotego środka ( zachodzi równowaga)

EPIKUREIZM:

• filozofia szczęścia, dnia dzisiejszego, pogodnego uśmiechu, przyjemności

• dobro + przyjemność = szczęście

• to, co sprawia przyjemność jest dobre

• uwolnienie człowieka od cierpienia, strachu przed bogami

• „Carpe diem”

HORACJANIZM -filozofia Horacego, łącząca cechy epikureizmu i stoicyzmu

HORACY - „WYBUDOWAŁEM POMNIK” „Exegi monumentum” - poezja jest nieśmiertelna

„Non omnis moriar” → nie wszystek umrę → niesmiertelność poezji

ZADASADA DECORUM:

poważny temat (tragizm) + wysoki styl (pathos)

błahy temat (komizm) + niski styl(mowa potoczna)

• mimesis

FUNKCJE SZTUKI:

DELECTARE – delektować się → zaspokojenie potrzeby piękna przez sztukę

DOCTRE – nauka przez sztuke

MOVERE - wzruszenie

SENS DOSŁOWNY – historia przedstawiona w biblii

SWNS ALEGORYCZNY – postaci przedstawione w historii biblijnej symbolizują określone postawy ludzkie.

SENS MORALNY – postawy symbolizowane przez postaci biblijne odnoszę do siebie

SENS ESCHATOLOGICZNY – postawy przyjmowane ze względu na Boga

KOSMOGONIA – historia stworzenia swiata

CREATIO EX NIHILO -stworzenie „czegoś” z niczego

wody → zło → Bóg panuje nad siłami zła

Bóg to Deus Artifex – artysta → dzieło świadczy o Stwórcy

Bóg to architekt → na obrazach ma w reku cyrkiel

PORZĄDEK INTELIGENCJI:

Bóg → Aniołowie/szatan → Człowiek → zwierzęta

PORZĄDEK MIŁOŚCI:

Bóg → Człowiek → Aniołowie → zwierząta

Bóg : agape = caritas ← miłość istoty idealnej do istoty słabej

Szatan poniósł klęskę, bo nie rozumiał logiki Boga – logiki miłości

TEODYCEA – próba usprawiedliwienia Boga, zarzut : istnienie zła

ZŁO:

• FIZYCZNE → siły natury (pożar, katastrofa)

• METAFIZYCZNE → siły nadnaturalne

• MORALNE → człowiek, bo ma wolna wole

Bóg nie jest winien zła, ale zło dopuszcza = konsekwencja wyborów człowieka

BÓL:

• uszlachetnia

• miażdży (gdy zostaje przekroczona granica wytrwałości ludzkiej)

PSALM - świadectwo widzenia świata, zawsze mówi o sytuacji aktualnej

PSALMISTA:

• filozof, który chce zrozumieć swiat

• człowiek śpiewający o ludzkim życiu

• poeta, twórca

KONSTRUKCJA SZKATUŁKOWA – opowieść zawarta w opowieści; bohater jednej opowieści jest narratorem drugiej

PRZYPOWIEŚĆ → funkcja ilustracji, wskazówki moralnej

DIES IRAE – dzień gniewu

PARALEIZM SKŁADNIOWY - powtórzenie jakiegoś elementu