MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
WYKŁAD IV 08-12-2008
Polityka handlowa jakiegoś kraju jest to świadome oddziaływanie państwa na wymianę handlową z zagranicą, sprowadzając się z jednej strony do wyboru określonych celów, a z drugiej do wyboru i zastosowania określonych narzędzi, które mają się przyczynić do osiągnięcia tych celów.
Możemy je podzielić na:
- politykę autonomiczną
- politykę umowną (komercyjną)
Klauzule dotyczące towarów, statków: (poszukać sobie o tym)
KNU - Klauzula największego uprzywilejowania
KN - klauzula narodowa, (najkorzystniejszy przepis zapewniający kontrahentowi takie uprawnienia, jakie mają obywatele naszego kraju (bez praw politycznych) → rzadko spotykana, dowód zaufania w stosunkach).
KNU - oznacza zobowiązanie do traktowania partnera nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego kraju.
Wyjątki od klauzuli - różnego rodzaju preferencje udzielane sobie przez państwa np. mały ruch graniczny, unia celna.
polityka wolnego handlu
polityka protekcjonistyczna
Wolny handel - Singapur, Hongkong ; państwa UE
Protekcjonizm - Kuba, Korea Płn.
Temat: MIĘDZYNARODOWE PODZIAŁY PRACY
Międzynarodowy podział pracy może zapewnić korzyści wszystkim uczestniczącym w nim podmiotom gospodarczym, określa to jego specyfikę i odróżnia od innych sposobów gospodarowania.
Głównym podmiotem MPP jest państwo, które może bezpośrednio lub pośrednio uczestniczyć w tym podziale, oddziałując za pomocą zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej na pozostałe podmioty gospodarcze, zachęcając lub zniechęcając do rozwoju produkcji na potrzeby obrotu międzynarodowego.
Czynniki określające MPP
czynniki strukturalne
- różnice w zasobach kapitału
- różnice w zasobach bogactw naturalnych
- różnice w zasobach pracy
czynniki techniczne
czynniki instytucjonalne
czynniki koniunkturalne
Różnice w zasobach bogactw naturalnych (łącznie z czynnikami geograficznymi)
- koryguje je uprzemysłowienie oraz postęp techniczny
Różnice w zasobach pracy (w wydajności pracy)
- obfitość zasobów pracy, niedobór zasobów pracy
Różnice w zasobach kapitału (różnice w wyposażeniu krajów w kapitał)
- kraje obfite - kapitałochłonne
- kraje z niedoborem - kapitałooszczędne
Chodzi głównie o wydajność kapitału, nie jego ilość.
Czynniki techniczne:
skutki rewolucji naukowo - technicznej
Wpływ rewolucji naukowo - technicznej na MPP:
zastąpienie tradycyjnych kryteriów kształtowania kierunków międzynarodowego podziału pracy nowymi kryteriami tj. różnicami w wydajności pracy i kapitału.
możliwości kreowania postępu naukowo - technicznego i w ślad za tym kierunków MPP.
wysokie koszty przeobrażeń naukowo - technicznych.
Kraje mające największy wpływ na rozwój nauki i techniki - Szwajcaria, Japonia, USA, Indie.
Formy rozwoju naukowo - technicznego a MPP.
Poprzez autonomiczny rozwój naukowo - techniczny - w niektórych krajach tylko.
Poprzez przepływ postępu naukowo - technicznego w skali międzynarodowej.
Formy:
- wymiana informacji naukowo - technicznej
- specjalizacja i kooperacja (badawczo - naukowa)
- wspólne badania naukowo - techniczne
Czynniki instytucjonalne:
- ustrój polityczny
- polityka gospodarcza
- traktaty i umowy międzynarodowe
ad1.
- demokratyczny ustrój polityczny
- niedemokratyczny ustrój polityczny
ad2. polityka gospodarcza wynika z ustroju politycznego
- aktywne uczestniczenie
- uniezależnianie się od tego podziału
ad3. Bank Światowy, OECD etc
- umowy wielostronne
- umowy dwustronne
Czynniki koniunkturalne
Z natury mają charakter krótkookresowy i są związane z wahaniami relacji popyt - podaż na rynku międzynarodowym
Międzynarodowy podział pracy ma miejsce wtedy, gdy jego uczestnicy znajdują się w więcej niż w jednym kraju (lub maja charakter transnarodowy) i wykazują trwałe zainteresowanie rozwojem produkcji pod kątem potrzeb obrotu międzynarodowego.
Przepływ czynników produkcji w skali międzynarodowej
Kapitał - to środki pieniężne których wykorzystanie za granicą rodzi stosunki należności - zobowiązania między eksporterem a importerem. (eksportem a importem?)
Przemieszczanie się kapitału za granicę - tj. gdy właściciel przenosi się wraz z kapitałem za granicę, podejmuje tam działalność ekonomiczną, a uzyskane dochody wykorzystuje wyłącznie w kraju nowego osiedlenia.
Przepływ kapitału w wąskim znaczeniu podejmowany jest z motywów ekonomicznych (chęci zysku) i przez podmioty gospodarcze inne niż banki centralne.
Przepływ kapitału w szerokim znaczeniu to takie jego przemieszczanie za granicę wartości w formie środków finansowych lub dóbr naturalnych, gdy odnotowywane jest w bilansie płatniczym.
Warunki i przyczyny wywozu kapitału:
możemy podzielić na te o charakterze ekonomicznym jak:
konieczność zapewnienia gospodarkom najszybciej rozwijających się krajów, stałych i odpowiednio dużych dostaw tych dóbr (głownie surowców i żywności), których nie wytwarzały w dostatecznej ilości lub nie mogły wytwarzać w ogóle.
występowanie różnic w poziomie stóp zysku
chęć zdobycia kontroli nad zagranicznymi przedsiębiorstwami
bezpieczeństwo lokat
niestabilność systemu walutowego
sposób pokonywania barier broniących dostępu do rynków zagranicznych i utrudniających rozwijanie eksportu towarów.
względy podatkowe
wykorzystanie przewagi technologicznej
zróżnicowane kształtowanie się cen w kraju i zagranicą
zdobycie zagranicznych rynków zbytu
niższe koszty inwestycji
O charakterze politycznym:
chęć uzyskania ustępstw politycznych
rozszerzenie wpływów na politykę jakiegoś kraju czy regionu
Formy wywozu kapitału:
kryterium formy lokat
- kapitał pożyczkowy
- kapitał produkcyjny
kryterium własności
kryterium czasu
Kapitał pożyczkowy - eksporter kapitału przekazuje odpłatne dysponowanie kapitałem importerowi, a w zamian uzyskuje część zrealizowanej przez niego wartości dodatkowej w formie procentu.
2 formy:
forma bezpośrednia - udzielana przez eksportera importerowi.
forma pośrednia - tj. obligacji emitowanych przez importera i zbywanych na rynkach innych krajów.
Kapitał produkcyjny - prawo dysponowania i wykorzystania? przez cały czas należy do eksportera, który decyduje zarówno o okresie operowania kapitału za granicą jak i o sposobach jego wykorzystania.
2 formy:
pośrednio produkcyjny - inwestycje portfelowe
bezpośrednio produkcyjny - zagraniczne inwestycje bezpośrednie (BIZ)
ad1. kapitał pośrednio produkcyjny - jest to forma długoterminowej lokaty kapitału za granicą polegająca na zakupie obligacji obcych rządów, władz regionalnych (lokalnych), obligacji i wszelkich pakietów akcji obcych przedsiębiorstw i obligacji międzynarodowych.
W przypadku lokat pośrednio produkcyjnych dysponent kapitału zakupuje akcje i ma pakiety ilościowe ale w takiej ilości, że nie daje mu to kontroli nad zagranicznym podmiotem.
ad2. W przypadku lokat bezpośrednio produkcyjnych dysponent kapitału wywożąc go za granicę organizuje tam własne przedsiębiorstwo lub nabywa co najmniej pakiet kontrolny akcji jakiegoś już istniejącego przedsiębiorstwa co daje mu pełną nad nim kontrolę.
Wykład 4
- 2 -