• Grzybień biały

Grzybień biały lub potocznie lilie wodne to roślina będąca w Polsce pod częściową ochroną. Uprawiana jest nie tylko przez wzgląd na jej walory estetyczne, ale również lecznicze. Uwaga: GRZYBIEŃ BIAŁY JEST TRUJĄCY. Dlatego nie należy samemu sporządzać z niego medykamentów.

• Grzybień biały opis

Grzybień Biały, jest rośliną wodną o charakterystycznych okrągłych lub owalnych liściach z sercowatą nasadą. Liście unoszą się na powierzchni wody, z góry zielone i gładkie, od spodu fioletowe z widocznymi żyłkami. Podobnie jak kwiaty przyczepione są długimi ogonkami (do dwóch metrów długości) do grubego, zakorzenionego do dna zbiornika kłącza.

W ogrodnictwie lilie wodne szczególnie doceniono za duże, białe kwiaty. Kwitną one rankiem od czerwca do września. Grzybień biały do kwitnięcia wymaga dużego nasłonecznienia i temperatury powyżej 18 stopni Celsjusza.

Owocem jest torebka zawierająca nasiona. Tonie ona pod wodą, a nasiona uwalniane są dopiero po jej przegniciu. Lilie mają nasiona pływające (dopiero po dłuższym czasie toną) co ułatwia im rozsiewanie się po zbiorniku i przyczepianie się do ptactwa wodnego.

Dziko występuje na równinnych terenach całej Europy. Porasta nieskażone chemicznie nadbrzeża jezior, starorzecza, wolno płynące rzeki i kanały o głębokości nie przekraczającej 2 metrów. Objęty jest ochroną częściową, dlatego surowiec ze stanu naturalnego można pozyskiwać jedynie za zgodą władz. Ograniczenie to nie dotyczy jednak upraw, ponieważ ochrona częściowa zezwala na uprawę lili wodnej w stawach i oczkach wodnych.

• Uprawa i pozyskiwanie surowca

Zgodnie z morfologią rośliny grzybień biały uprawia się w stojących zbiornikach wodnych o głębokości nie przekraczającej 2 metrów. Roślina lubi nieskażoną, bogatą chemicznie wodę, wysokie temperatury (do kwitnięcia potrzebuje minimum 18 stopni Celsjusza) i duże nasłonecznienie. Lilie wodne lubią zbiorniki o piaskowo-mulastym lub mulastym podłożu obfitym w sole mineralne.

Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie są pączki i kwiaty wraz z około 30 centymetrami ogonka. Suszy się je w zacienionym, przewiewnym pomieszczeniu lub w suszarni ogrzewanej w temperaturze 40-50 stopni.

• Podstawowe substancje czynne

Lilie wodne mają kwiaty obfite w alkaloidy seskwiterpenowe, glikozydy, flawonoidy, kwasy organiczne, garbniki, związki śluzowe i substancje mineralne.

• Działanie i zastosowanie

Z kwiatów sporządza się wyciągi alkoholowe o działaniu uspokajająco-nasennym. Grzybień biały ma także właściwości przeciwskurczowe i łagodzi zaburzenia pracy serca przy napadowym przyśpieszeniu rytmu i pourazowym kołataniu serca.
Ponadto napar wykorzystuje się do łagodzenia pobudzenia nerwowego lub seksualnego i uczucia lęku. Z kolei medycyna ludowa zaleca nalewkę do nacierania podczas bólów reumatycznych, a okłady z liści na ból głowy.

Należy jednak pamiętać, że grzybień biały jest rośliną trującą, dlatego nie należy samemu przyrządzać tych leków.

---