Gromada: Reptilia Gady

Rząd: Squamata- Łuskonośne (łuskoskóre)

- pojawiają się górnym triasie i nieprzerwanie rozwijają się od czasów współczesnych

- obecnie to najbogatsza w gatunki grupa gadów

- występuje u nich tendencja do redukcji dołów skroniowych- u części pozostaje 1, u reszty brak dołów skroniowych

- uzębienie typu pleurodontycznego lub akrodontycznego [tegodontyczne u ludzi]

- ciało pokryte rogowymi łuskam, głowa tarczkami

- zrogowaciały naskórek jest cyklicznie zrzucany w postaci wylinki

- język bardzo ruchliwy, wysuwany na zewnątrz jamy gębowej

- brak wtórnego podniebienia

- występuje parzysty narząd kopulacyjny będący uchyłkami kloaki

- w jajach brak osłonki białkowej, a zewnętrzna osłonka jest pergaminowa

- występują głównie w klimacie gorącym

Podrząd: Sauria- Jaszczurki [dawniej Sauria, teraz Lacertilia]- Myczko podał Sauria

- otwór ciemieniowy posiada

- brak dolnego łuku skroniowego, u niektórych gatunków także górnego

- ogon ma zdolność autonomii i regeneracji u większości gatunków

- przeważnie kończyny dobrze wykształcone, u niektórych gatunków mogą być silnie zredukowane lub całkowicie zanikać

- czaszka o delikatnej budowie, kości żuchwy połączone ze sobą nieruchomo tak jak kości szczęki

- powieki ruchowe

- widoczne otwory uszne

Przedstawiciele: Chamaeleo ellioti [kameleon Eliota], Lacerta vivipara [Lacerta żyworodna], Anguis fragilis [padalec zwyczajny], Varanus komodoensis [waran z Komodo]

Podrząd: Serpentes- Węże

- ciało silnie wydłużone

- w czaszce brak dołów skroniowych i otworu ciemieniowego

- kręgi proceliczne, żebra połączone ruchomo z kręgami

- wyróżniamy tylko odcinek tułowiowy i ogonowy kręgosłupa

- brak kończyn

- kość kwadratowa ruchomo zestawiona z czaszką, także kości podniebienne, szczęki i żuchwy mogą się względem siebie poruszać

- powieki zrośnięte tworzą przezroczysty okular

- brak ucha środkowego, trąbki Eustachiusza i błony bębenkowej

- lewe płuco ulega zazwyczaj redukcji, prawe zakończone workiem powietrznym

- część gatunków posiada zęby jadowe

Przedstawiciele: Eunectes murinus- anakonda; a. zielona, Pelamis platurus- wąż morski, Dendroaspis polylepis- mamba czarna, Crotalus atrox- grzechotnik teksański

Gromada: Aves- Ptaki

- gromada bardzo bogata w gatunki- ponad 8 600

- u ptaków zachowuje się tylko prawy łuk aorty

- pod względem budowy anatomicznej ptaki są zbliżone do gadów

Cechy wspólne gadów i ptaków

- brak gruczołów skórnych (u ptaków występuje tylko gruczoł kuprowy)

- czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą 1 kłykcia potylicznego

- wykształcenie śródnastopkowego i śródnadgarstkowego zestawienia kończyn

- prawie identyczny rozwój zarodkowy

Cechy różniące ptaki od gadów:

- progresywny rozwój narządu wzroku, słuchu i koordynacji ruchu wraz z odpowiadającymi im ośrodkami w mózgu

- całkowity rozdział krwi tętniczej od żylnej

- wysoka i stała temperatura ciała

- powstanie całego szeregu przystosować do lotu

Podgromada: Archeornithes- praptaki (wymarłe)

- występowały w górnej jurze

- charakteryzowała je mieszanina cech typowo gadzich i ptasich

- długi ogon

- kręgi dwuwklęsłe

- uzębienie tegodontyczne

- krótki odcinek krzyżowy

- brak wyrostków poprzecznych na żebrach

- posiadały pióra pokrywające ciało

- przednie kończyny przekształcone w skrzydła

- typowy dla lotek układ piór na skrzydłach

- kości obojczyków zrośnięte na kształt widełek

- typowa dla ptaków budowa kości skokowej i ustawienie palców

Archeopteryx

Rząd: Archaeopterygiformes (wymarłe)

Podgromada: Neornithes- ptaki właściwe

- pojawiły się w górnej kredzie

- zęby występują tylko u form filogenetycznie najstarszych

- występuje rogowy dziób okrywający wydłużone kości międzyszczękowe i żuchwę

- redukcja liczby palców kończyn przednich; zrośnięcie kości śródręcza

- redukcja liczby kręgów ogonowych

Nadrząd: Odontognathae (wymarłe)

- występowały w górnej kredzie

- zęby występują na szczęce i żuchwie

- u części przedstawicieli na mostku występował grzebień

- odcinek ogonowy kręgosłupa krótki

Rząd: Hesperornithiformes (wymarłe)

- przystosowane do życia w wodzie

- odżywiały się rybami

- skrzydła szczątkowe, pływały za pomocą kończyn tylnych

- zęby osadzone w rynienkach przedszczękowych na kościach szczękowych i żuchwie, brak zębów na kościach przedszczękowych

Rząd: Ichthyornithiformes (wymarłe)

- wielkości gołębia

- uzębienie tegodontyczne na kościach szczękowych i żuchwie, brak zębów na kościach przedszczękowych

- na mostku znajduje się dobrze wykształcony grzebień

- budowa kończyny przedniej typowa dla ptaków

- kręgi dwuwklęsłe

- prak pygostylu

Nadrząd: Neognathae

- należą tu wszystkie współcześnie żyjące gatunki ptaków

- podział systematyczny Neognathae nie jest ostatecznie ustalony i ulega dużym zmianom

Rząd: Struthioniformes- strusie

- duże nieloty, bardzo szybko biegające

- głowa i szyja prawie nagie

- niewiele piór puchowych

- słabo rozwinięty gruczoł kuprowy

- kończyny tylne zaopatrzone w dwa palce

- charakterystyczne 4 gatunki występujące w Nowej Zelandii

- aktywne nocą, żywiące się bezkręgowcami, węch dobrze rozwinięty

Apteryx australis Kiwi południowy

Rząd: Podicipediformes- perkozy

- typowo wodne

- palce nóg wyposażone w listewki pływne

- dobrze pływają i nurkują, latają

- na lądzie poruszają się niezdarnie

- brak sterówek w ogonie

Podiceps cristatus- perkoz dwuczuby

Rząd: Sphenisciformes- Pingwiny

- 17 gatunków na południu

- brak zdolności lotu, świetnie pływają używając skrzydeł

- odżywiają się rybami i skorupiakami

- brak kości pneumatycznych

- skok zbudowany z 3 kości oddzielonych wąskimi szczelinami

- pióra na skrzydłach przypominają łuski

- gnieżdżą się w koloniach

Aptenodytes patagonicus- pingwin królewski

Rząd: Pełnopłetwe Pelecaniformes

- ptaki wodne

- wszystkie 4 palce spięte błoną pławną

- kości silnie pneumatyczne

- brak wola

Pelecanus onocrotalus Pelikan baba

Phalacrocorax carbo- kormoran czarny

Rząd: Anseriformes- blaszkodziobe

- wodne lub związane z siedliskami podmokłymi

- charakterystyczna budowa dzioba- posiada on na brzegach liczne rogowe listewki służące do odcedzania pokarmu z wody, dziób jest zakończony tak zwanym paznokciem

- typowe zagniazdowniki

Anchima cornuta- skrzydłoszpony

Anas platyrhynchos- kaczka krzyżówka

Rząd: Brodzące Ciconiiformes

- budują gniazda wysoko na drzewach

- gniazdowniki

- 1 palec silnie przekształcony

- duże ptaki o prostym lub lekko zagiętym dziobie

Ardea cinerea- czapla siwa

Rząd: Falconiformes- drapieżne

- typowe drapieżniki

- posiadają mocny haczykowato zagięty dziób o ostrych krawędziach

- doskonale latają

- palce zakończone długimi szponami

Haliaeetus albicilla- bielik

Rząd: Galliformes- kuraki [grzebiące]

- naziemny tryb życia

- głowa mała, dziób krótki i mocny, nogi silne z twardymi pazurami, przystosowane do grzebania w ziemi

- większość posiada 4 palce z czego 3 są skierowane do przodu, 1 do dołu

- wyraźny dymorfizm płciowy

Głuszec Tetrao urogallus

Rząd: Żurawiowate Gruiformes

- są zagniazdownikami, żyją w różnych środowiskach od wodnych aż po stepy

Grus grus- żuraw

Otis tarda- drop [zwyczajny]

Rząd: Charadriiformes- siewkowe

- środowisko wodno- błotne

- z reguły brak dymorfizmu zaznaczonego w upierzeniu

Rycyk- Limosa limosa

Vanellus vanellus- czajka

Rząd: Columbiformes- gołębie

• krępa budowa ciała, dobrze latają

• roślinożerne

• młode karmione wydzieliną z wola (ptasie mnleczko) w nasady dzioba miękka woskówka

Columba palumbus- gołąb grzywacz

Rząd: Psittaciformes- papugi

- wystęuje głównie w tropikach

- posiada bardzo silny dziób, którego górna częśc jest połączona z mózgoczaszką w sposób zapewniający dużą ruchliwość, palce 2. i 3. skierowane do przodu, I i IV do tyłu, ubarwienie jaskrawe

Papużka falista Melopsittacus undulatus

Rząd: Wróblowe Passeriformes

- najbogatszy rząd w gatunki

- zaliczamy 60 % gatunków

- posiadają 5 par mięśni odpowiadających za wydawanie dźwięków (niekiedy występuje 10)

- skok pokryty tarczami rogowymi

- dziób przeważnie stożkowaty

- gniazdowniki

Hirundo rustica- jaskółka dymówka

Cervus corax- kruk

Fringilla coelebs- zięba

---