4222


23. 10. 06

Wykład 4 PRAWO ADMINISTRACYJNE

I. Kompetencja administracyjna

Pojęcie kompetencji administracyjnej należy do podstawowej aparatury pojęciowej w prawie administracyjnym. Tymczasem nie ma powszechnej zgody na jednolite rozumienie terminu kompetencja w prawie administracyjnym. Z całą pewnością sprzyja temu występowanie kilku pojęć prawnych, które również rozumiane są w randze prawa administracyjnego. Przede wszystkim chodzi tu o pojęcia funkcjonalnie powiązane jak chociażby: cel, zadania, sprawa, właściwości, zakres działania, działania administracji rządowej czy formy działania administracji. Co prawda są one wszystkie pojęciami prawnymi lecz nie posiadają jeszcze definicji legalnej. W prawie administracyjnym są z resztą używane niekonsekwentnie, co niestety utrudnia między nimi konieczną delimitację. W takim razie można zauważyć wyraźną tendencję do jej rozróżniania, często mamy przecież do czynienia z całymi zwrotami pojęciowymi, np. zadania i kompetencje, właściwe do spraw, do zakresu działania należą sprawy albo właściwość do spraw oznaczonych nazwą danego działu.

Najczęściej przy definiowaniu pojęcia kompetencji administracyjnej wyróżnia się następujące zestawienie elementów oparte na przepisach prawa, oraz upoważnienie i obowiązek działania organu administracji publicznej. Zawsze istnieje tu ścisła współzależność między przyznanymi upoważnieniami i nałożonymi obowiązkami.

Przez upoważnienie należy, więc rozumieć zdolność organu administracji publicznej do skonkretyzowanego aktualizowania w drodze odpowiedniego postępowania potencjalnego obowiązku działania opartego na przepisach prawa.

Z kolei obowiązek polega na stałym baczeniu organu administracji publicznej czy nie zachodzą okoliczności, w których należy skorzystać z odpowiedniego upoważnienia oraz na zobowiązaniu organu administracji publicznej do realizacji odpowiedniego upoważnienia w sytuacjach tego wymagających. W gruncie rzeczy oparcie na przepisach prawa oznacza wymóg stosowania ustawy lub aktu wykonawczego do ustawy, przy czym są one zawsze częścią prawa administracyjnego ustrojowego, materialnego i procesowego. Wreszcie działanie to należy traktować jako zdarzenie prawne, które polega na świadomym dążeniu do osiągnięcia określonego skutku, zatem obejmuje konkretne czynności organu administracji publicznej. Najlepiej przeprowadzony rozdział kompetencji między różne organy administracji publicznej wyraża tu zachowanie wyłączności kompetencyjnej, przestrzeganie pojętności kompetencyjnej i zapewnienie przejrzystości kompetencyjnej.

Zachowanie wyłączności kompetencyjnej polega na tym, iż do podjęcia określonego działania upoważniony i zobowiązany jest wyłącznie jeden organ administracji publicznej.

Z kolei przestrzeganie pojętności kompetencyjnej oznacza, że ilość upoważnieni i obowiązków działania organu administracji publicznej jest zawsze ograniczona w górnym zakresie.

Dalej też zapewnienie przejrzystości kompetencyjnej występuje, gdy upoważnienia i obowiązki działania organu administracji publicznej są określone jednoznacznie.

W związku z tym postuluje się respektowanie zasady kompetencyjności. Naruszenie tej zasady prowadzić może do sporów kompetencyjnych między różnymi organami administracji publicznej. Dla przykładu można wymienić negatywny spór kompetencyjny, jeżeli żaden organ administracji publicznej nie uznaje się za kompetentny oraz pozytywny spór kompetencyjny, jeżeli przynajmniej 2 organy administracji publicznej wykazują swoją kompetencję. Spory kompetencyjne pomiędzy organami samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne. Natomiast spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi, konstytucjonalnymi organami państwa, czyli również z udziałem (w rozumieniu szerokim) administracji publicznej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny. Zasadnicze kompetencje są trwale przypisane do organu administracji publicznej, dlatego też organ administracji publicznej nie może swoich kompetencji przekroczyć, wchodzić w cudze, przejmować kompetencji przez inne, zrzec się lub ograniczać swojej kompetencji.

Wyjątkowo jednak organ administracji publicznej może działać w zakresie kompetencji innego organu administracji publicznej. Zawsze musi to mieć wyraźną podstawę ustawową i może przybrać jedną z 2 postaci: przeniesienia kompetencji lub umocowania kompetencyjnego. Także przeniesienie kompetencji oznacza w praktyce delegację, jeżeli nadrzędny organ administracji publicznej przekazuje swoje kompetencje podporządkowanemu organowi administracji publicznej oraz dewolucję, jeżeli nadrzędny organ administracji publicznej przejmuje kompetencje podporządkowanego organu administracji publicznej.

W przypadku umocowaniu kompetencyjnego organu administracji publicznej nie przejmuje on kompetencji a tylko wykonuje je w imieniu i na rachunek organu administracji publicznej, do którego one należą. Umocowanie kompetencyjne organu administracji publicznej można jeszcze określić pełnomocnictwem administracyjnym w kontekście czynności indywidualnej lub przedstawicielstwem administracyjnym w kontekście działania z mocą ustawy.

Kompetencje administracyjne w gruncie rzeczy określają prawnie przepisy o zadaniach własności i formach działania administracji. Niewątpliwie zadania są stanem rzeczy osiąganym przez organ administracji publicznej za pomocą przysługujących mu kompetencji.

Przez zadanie należy rozumieć oparty na przepisach prawa obowiązek działania organu administracji publicznej, aby zrealizować wytyczony cel przez zastosowanie określonych form działania administracji. Należy wyraźnie odróżnić zadania organu administracji publicznej od jego funkcji i cech. Jedynie zadania i cele są pojęciami prawnymi, które z resztą występują niekiedy łącznie. Przykładowo można wymienić często używane zwroty pojęciowe w celu realizacji swoich zadań i w celu wykonywania zadań.

Funkcja to zespół powtarzających się działań organu administracji publicznej. Bardzo obszerny jest katalog wyodrębnionych funkcji, choć najczęściej wymienia się następujące:

Tymczasem cel jest zamierzonym działaniem organu administracji publicznej, który w polityce administracyjnej opiera się na stabilnych założeniach i zmiennych kierunkach. Wobec tego można twierdzić, że zadania o ile zostały prawnie wytyczone istnieją obiektywnie, funkcje natomiast istnieją realnie o tyle o ile wytyczone zadania są rzeczywiście realizowane, czyli organ administracji publicznej osiąga zamierzone cele. W końcu można dodać, że konkretne zadanie wymagające rozwiązania określa się pojęciem sprawy, co uzasadniają charakterystyczne zwroty pojęciowe (w tym zwłaszcza zwrot „zadania własne obejmują sprawy”).

II. Różnice między kompetencją a zadaniem:

W rezultacie można stwierdzić, że pojęcie kompetencji różni się od pojęcia zadania 5 cechami.

  1. Pojęcie kompetencji zawiera w sobie elementy upoważnienia i obowiązku, podczas gdy pojęcie zadania zawiera w sobie jedynie element obowiązku.

  2. Wobec tego elementy pojęcia kompetencji umożliwiają wchodzenie w stosunki prawne pod czas, gdy elementy pojęcia zadnia wykluczają taką możliwość.

  3. Następnie pojęcie kompetencji służy realizacji pojęcia zadania, zarówno bezpośrednio poprzez element działania w celu realizacji swoich zadań, jak również pośrednio poprzez element działania w celu wykonania zadań innego organu administracji publicznej poprzez ich skonkretyzowanie.

  4. Wreszcie elementy pojęcia kompetencji wymagają stosowania działań prawnych natomiast elementy pojęcia zadania pozwalają również na podjęcie działań faktycznych.

  5. Zasadniczo też elementy pojęcia kompetencji są regulowane w prawie materialnym i procesowym zaś dla elementów pojęcia zadania odpowiednie jest przede wszystkim prawo ustrojowe.

Naturalnie zakres działania organu administracji publicznej jest zawsze obejmowany katalogiem, zatem kompetencje organu administracji publicznej mogą być wykorzystywane tylko w jego zakresie działania. Przez zakres działania należy rozumieć rodzaje spraw opartych na przepisach prawa, których organ administracji publicznej ma upoważnienie i obowiązek działania. W tym kontekście rodzaje spraw to inaczej mówiąc rodzaje konkretnych zadań lub nawet w inny sposób określone dziedziny działania.

Dlatego można tu odwołać się do większości stwierdzeń, które pozwoliły na odróżnienie pojęcia kompetencji od pojęcia zadania. Najczęściej pojęcie z zakresu działania organu administracji publicznej jest utożsamiane z pojęciem właściwości rzeczowej organu administracji publicznej. Ostatnio pojęcie z zakresu działania należy również łączyć z pojęciem działu administracji rządowej. Z pewnością uzasadnia to używany zwrot pojęciowy „zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej”. W końcu dział administracji rządowej obejmuje także rodzaje spraw opartych na przepisach prawa a minister kierujący tym działem ma upoważnienie i obowiązek działania. Zatem kładzie się tu ewidentnie nacisk na element rzeczowy. Uprawnione wydaje się również stwierdzenie, że zakres działania ministra kierującego określonym działem administracji rządowej jest tym samym z jego właściwością rzeczową, czyli innymi słowy jest on właściwym ministrem do spraw oznaczonych nazwą danego działu administracji rządowej. Do określenia sprawnego związku między organem administracji publicznej a powierzonymi mu zadaniami lub szerzej jeszcze ujmując należy używać pojęcia właściwości.

Właściwość służy do określenia kompetentnego organu administracji publicznej, przy czym można ją odnieść nie tylko do konkretnego organu administracji publicznej lub także do systemu organów administracji publicznej, jak też do organu administracji publicznej określonego rodzaju.

Kompetentny organ administracji publicznej jest określany przez właściwość:

Właściwość miejscowa ustala kompetencje organu administracji publicznej do działania na określonym obszarze, zaś właściwość rzeczowa dotyczy już kompetencyjnego przedziału rodzajowych spraw organowi administracji publicznej, czyli pokrywa się z jego zakresem działania.

Właściwość instancyjna rozstrzyga, który organ administracji publicznej jest organem kompetentnym w pierwszej instancji, a który organem kompetentnym drugiej instancji.

Ostatnia właściwość funkcjonalna dotyczy kompetencji wewnętrznych komórek organu administracji publicznej.

Za każdym razem kompetencja organu administracji publicznej jest ustalana przy uwzględnieniu wszystkich rodzajów podanych właściwości. Dlatego właściwość jest pojęciem węższym od kompetencji z uwagi na wyraźnie zarysowany charakter proceduralny. Każdy organ administracji publicznej musi z urzędu przestrzegać swojej właściwości, nie kiedy organ administracji publicznej może posiadać wyłączną właściwość zatem inny organ administracji publicznej nigdy nie stanie się w tym przypadku właściwy. Z natury swojej właściwość jest regulowana przede wszystkim w prawie procesowym. Kompetencje zawsze są wykonywane w określonych formach działania administracji. Przez taką formę należy rozumieć pewien typ powtarzających się działań administracji. Oczywiście forma działania administracji jest pojęciem prawnym, o ile może być utożsamiana ze zwrotem pojęciowym w formie. Niestety katalog form działania administracji pozostaje ciągle otwarty, chociaż pewne formy zostały już wystarczająco ukształtowane. Według klasycznego katalogu obejmują one:

Nie wątpliwie chodzi tu o formy działania administracji właściwe zarówno dla prawa publicznego jak również dla prawa prywatnego.

III. Rzeczy publiczne

Wcześniej prawami publicznymi określano tylko te, które pozostawały w rozporządzeniu państwa lub też innej osoby publiczno-prawnej podlegając zarazem regulacji prawa publicznego. W takim kontekście zdefiniowano również własność publiczną. Przeznaczeniem rzeczy publicznych było służenie w jakiejkolwiek formie celom administracji publicznej. Innymi słowy rzeczy publiczne to wszystkie te rzeczy, którymi zarówno państwo jak i każdy inny związek publiczno - prawny posługują się dla wykonywania swoich zadań. W odrębnej kategorii rzeczy publiczne zapewniają najczęściej:

Do majątku skarbowego zaliczono tu rzeczy służące celom administracyjnym pośrednio np. poprzez dostarczanie potrzebnych do tego środków finansowych. Do tej grupy należały papiery wartościowe, pieniądze, ziemia, lasy państwowe.

Majątek administracyjny - stanowiły środki rzeczowe, które administracja wykorzystywała bezpośrednio do realizacji zadań publicznych. Majątek o takim charakterze miał służyć do realizacji stałego wyraźnie określonego celu ze sfery administracji publicznej i podlegał prawu publicznemu. Należą tu obiekty należące do urzędów państwowych lub komunalnych, budynki w których mieszczą się zakłady publiczne.

rzeczy służące do powszechnego użytku - czyli dobra publiczne, z których mógł korzystać każdy bez uzyskiwania zezwolenia. Zaliczano do nich drogi, place, mosty, wody publiczne.

IV. Ciężar publiczny

Zgodnie z konstytucją (konkretnie artykuł 84) - każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężaru administracji publicznej w tym podatków określonych w ustawie. Temu obowiązkowi poddane są wszystkie osoby publiczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej.

Ciężar publiczny to wynikający z mocy samego prawa lub z mocy decyzji administracyjnej organu władzy wykonawczej obowiązek publicznoprawny, którego treść polega na:

  1. świadczeniu osobistym, którego przedmiotem jest wymóg pracy nieodpłatnej, przejściowej, uzasadnionej celami wyjątkowymi, podejmowanej w granicach nie przekraczających rzeczywistej potrzeby, wyłącznie w ochronie interesu publicznego (na rzecz zwalczania powodzi, klęski żywiołowej)

  2. udostępnianiu rzeczy ruchomych lub nieruchomości w sposób nieodpłatny na rzecz konkretnego przedsięwzięcia o charakterze publicznym, którego organizacja należy do podmiotów władzy wykonawczej

  3. świadczeniu pieniężnym obejmującym obowiązkowe, stałe lub jednorazowe składki na ustawowo określone cele, różnego rodzaju opłaty, a także podatki będące świadczeniami obowiązkowymi, stałymi, nieodpłatnymi, pobieranymi przez władzę publiczną, obciążające obywateli i przedsiębiorców

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
4222
4222
4222
4222
4222
4222
4222
4222
praca-licencjacka-b7-4222, Dokumenty(1)
4222
4222
4222
4222

więcej podobnych podstron