 | Pobierz cały dokument filozofia.w.pigulce.filologia.polska.ii.rok.doc Rozmiar 80 KB |
1. Filozofia przedsokratejska:
Tales z Miletu
Cały świat został stworzony z wody. Arche (zasadą) świata jest woda. Wszystko z niej powstaje bo jest życiodajna. Wszystko co żywe jest wilgotne, a gdy umiera - wysycha. Tales to hylozoista (hyle-materia, zole-życie) - przekonanie, że cała materia jest ożywiona. Rzeczy oddziałują więc żyją. Większą część planety zajmuje woda; różnorodność - zmienia stany skupienia; człowiek - 80% wody.
Anaksymander
Materiał z którego powstał świat musi być niewyczerpywany (apeiron), a woda taka nie jest. Pierwszy materiał (apeiron), z którego powstał świat musi być pozbawiony jakości (tak by mogły powstać z niego rzeczy sprzeczne, np. ogień i woda). Ma je w sobie, ale nie jest nimi. Skupia w sobie 4 żywioły, zawarte w nim jako chaotyczna mieszanina. W skutek kolistego ruchu oddzielają się od apeironu poszczególne żywioły na zasadzie przeciwieństw: suche - wilgotne; ciepłe - zimne:
suche + ciepłe → ogień (najlżejsze); ciepłe + wilgotne → powietrze; wilgotne + zimne → woda; suche + zimne → ziemia (najcięższe). Świat powstaje i ginie cyklicznie. Ta teoria jest bardziej abstrakcyjna, nie ma odwołań do doświadczenia.
Anaksymenes
Tworzywo pierwotne musi być niewyczerpalne. Istnieje tylko to co da się wskazać. Powietrze ma charakter bezkresny, nie ma w nim przerw. Jest w stanie zmieniać konsystencję (zagęszcza się i ochładza lub ociepla i rozrzedza). Tak powstają żywioły: rozrzedzone - ogień; ochłodzone i zagęszczone (skraplanie) - woda. Powietrze jest życiodajne.
Heraklit z Efezu
Pierwszym tworzywem jest ogień - wszystko z niego powstaje i nim jest koniec. Ilustruje zmianę, ruch, nieregularność, jest w stanie wszystko zniszczyć. Odpowiedzią na naturę świata jest zmiana. Jest tylko jeden niezmienny element: zmiana. Boski charakter zmiany - zachodzi w rozumnym i stałym porządku. Logos - rozum rządzi zmianami. Rozum rządzi światem, jest siłą wewnątrz świata, więc świat jest boski. Woda: pantha rei; nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki.
Parmenides
Daje początek ontologii - nauka o bycie, pyta o jego naturę. Zmysły dają prawdę zmienną, tylko rozum daje prawdę stałą; tak mu nakazała bogini. Byt jest, a niebytu nie ma. Byt nie może mieć początku, ani końca; gdyby miał początek to w niebycie, którego nie ma, gdyby się skończył nastąpił by niebyt, którego nie ma. Jest niezmienny, bo gdyby się zmienił to w niebyt. Musi być nieruchomy i prosty. Jest jeden, niepodzielny, kulisty (kształt doskonały). To co widzimy: zmiana, wielość, ruch, to tylko złudzenie.
Zenon z Elei
 | Pobierz cały dokument filozofia.w.pigulce.filologia.polska.ii.rok.doc rozmiar 80 KB |