Znamiona nowoczesności w nauczaniu ruchu
(współczesne tendencje oraz propozycje modernizacji EF

Unowocześnienie działań w szkolnictwie i systemie wychowawczym:

1. Aktywizacja uczniów w procesie kształcenia.

2. Samodzielność myślenia i działania.

3. Rozwój uzdolnień i zainteresowań.

4. Tempo wprowadzania nowych technik dydaktycznych.

5. Wdrażanie do samokontroli i samooceny.

6. Edukacja permanentna.

7. Przygotowanie do twórczego uczestnictwa w społeczeństwie ustawicznych przemian.

Znamiona nowoczesności i kryteria postępu w EF.

Nowoczesność w EF to dostosowanie zadań bieżących tego procesu do potrzeb przyszłości w oparciu o doświadczenia z przeszłości.

Znamiona nowoczesności

Tak jak żaden szczebel nauki szkolnej nie jest w stanie zapewnić wiedzy i umiejętności na całe życie, tak żaden poziom wytrenowania organizmu w okresie młodości nie stanowi kapitału, który bez dalszej systematycznej pracy będzie procentował (w postaci wysokiej sprawności fizycznej) w przyszłości.

Wg Demela „Nowoczesność w szkolnej EF powinna korespondować z trendami rozwojowymi systemu oświaty, które kryją się pod hasłami:

1. Edukacja permanentna

2. Prospekcja

3. Autoedukacja

4. Intelektualizacja

5. Humanizacja

6. Indywidualizacja

1. Zasada ustawicznego kształcenia (Lifelong Education) w EF oznacza niekończący się na żadnym etapie ontogenetyczny proces czynnego uczestnictwa w KF.

Pogłębiający się wraz z postępem cywilizacji deficyt obciążenia roboczego oraz wzrost czasu wolnego podnoszą znaczenie tej zasady do rangi jednego z istotnych wyznaczników dalszej biologicznej i społecznej egzystencji człowieka

1. W praktyce szkolnego kształcenia i wychowania fizycznego realizacja idei edukacji permanentnej polega na intelektualnym, sprawnościowym i emocjonalnym przygotowaniu młodzieży do całożyciowego uczestnictwa w rekreacji fizycznej.

2. Prospekcja - Najistotniejszym sprawdzianem wychowania szkolnego jest nie tylko co uczeń robi w szkole, lecz co będzie robił po ukończeniu szkoły; co pozostanie jego trwałym nawykiem i postawą, co będzie rozwijał nadal.

W EF oznacza to priorytet dla kształtowania:

• systemu wartości,

• nawyków,

• zamiłowań

• przyzwyczajeń

służących:

• renowacji,

• podtrzymywaniu i

• pomnażaniu

• zdrowia, SF i urody ciała (prospekcja)

• w toku realizacji zadań związanych z zaspakajaniem doraźnych potrzeb dziecka w zakresie psychofizycznego rozwoju (aktualizacja)

3. Samowychowywanie (Autoedukacja

Służy przygotowaniu jednostki do świadomego kierowania własnym postępem i rozwojem

Autoedukacja to:

• Przygotowanie do roli współtwórcy własnego rozwoju fizycznego.

• Sprzyja realizacji aktualnych potrzeb ruchowych dziecka (których żadna realna liczba godzin zajęć obowiązkowych nie jest w stanie zaspokoić.

Wymaga to upodmiotowienia wychowanka w procesie EF, a zarazem wyposażenie go w odpowiednie metody i techniki pracy nad sobą, oraz samokontroli i samooceny jej efektów.

d) Intelektualizacja

• Warunkiem zachowania ciągłości między szkolną EF a aktywnością rekreacyjną w życiu późniejszym, trwałości zainteresowań i nawyków ruchowych, przygotowania do całożyciowej pracy nad sobą w zakresie zdrowia, SF i urody ciała jest intelektualizacja programu WF;

• Połączenie sfery działania z procesami poznania (zarówno praw ogólnych rządzących rozwojem , jak i indywidualnych właściwości organizmu), bez których EF nie różni się niczym od hodowli.

Oznacza poszanowanie prawa ucznia do:

• świadomego udziału w procesie pedagogicznej ingerencji w przebieg jego biologicznego rozwoju,

• współuczestnictwa w programowaniu tego procesu oraz

• współodpowiedzialności za jego rezultaty.

5. Humanizacja

Z intelektualizacją łączy się postulat humanizacji EF, który oznacza prawo ucznia do świadomego udziału w procesie pedagogicznej ingerencji w przebieg jego biologicznego rozwoju, współuczestniczenia w programowaniu tego procesu, a zarazem współodpowiedzialności za jego rezultaty.

Humanizacja oznacza, że prawa biologicznego rozwoju nie mogą być wyznacznikiem celów EF a jedynie instrumentem ich realizacji, w dostosowaniu do norm społecznych w ramach akceptowanego systemu wartości.

6. Indywidualizacja

Postulat indywidualizacji kryje się m.in. w odpowiedzi na pozornie tylko retoryczne pytanie o rolę ucznia w procesie EF, czy ma on służyć realizacji programu EF czy program ten służyć realizacji jego potrzeb w tym względzie?

Kryteria postępu w kształceniu i wychowaniu fizycznym są względem siebie komplementarne oraz tworzą układ hierarchiczny (rys. 30).

Wymienione kryteria postępu w EF, podporządkowane generalnej zasadzie wychowania dla przyszłości, odnoszą się do odległych skutków tego procesu, możliwych do oceny po wielu latach, kiedy uczniowie jako ludzie dorośli będą zdawali egzamin z życia.

Każda racjonalna działalność wymaga również bieżącej kontroli i oceny postępów.

Wg Przewędy ocena może odnosić się do:

1. Jednej umiejętności

2. Jednej lekcji

3. Całorocznej działalności

4. Całego okresu edukacji

W każdym przypadku ocena ta polega na konfrontacji skutków założonych z rzeczywistymi i stanowi podstawę racjonalizacji działań zarówno nauczyciela jak i ucznia.

W procesie dydaktyczno-wychowawczym z oceną postępów łączy się zagadnienie okresowej klasyfikacji uczniów.

Klasyfikacja, czyli tzw. ocena szkolna powinna spełniać m.in..:

• Funkcję dydaktyczną, tzn. informować o postępie w realizacji programu.

• F. wychowawcza, czyli stanowić czynnik zachęty do pracy

• F. społeczna, odzwierciedlająca rzeczywiste możliwości absolwenta w zakresie dalszego kształcenia, pracy zawodowej i osobistego rozwoju.

W przypadku EF wymaga to uwzględnienia w ocenie zarówno wymiernych postępów w przyswajaniu wiedzy, umiejętności, nawyków i sprawności związanych z fizyczną postacią i fizycznym funkcjonowaniem człowieka, jak i stosunek do zajęć, pilność, aktywność, sumienność zwanych społecznie postawą ucznia.

Propozycje modernizacji wg Zuchory (wychowanie w KF)

Postuluje aby elementami programów uczynić:

1. Gry i zabawy

2. Wychowanie zdrowotne

3. Rekreacja

4. Turystyka

5. Sport

• W każdej z tych sfer KF prowadzi się inną grupę wychowanków, zmierzając odmienną drogą do tego samego celu.

• Niezależnie od różnych umiejętności i nawyków, odbiegających od siebie zainteresowań i doświadczeń, wspólne pozostaje poszanowanie dla świata KF i niesionych przezeń wartości.

• Jest to podejście wysoce humanistyczne (i humanitarne), pozwala bowiem wznieść się ponad granice upośledzenia fizycznego i kalectwa, zapewnia wszystkim prawo do sukcesu i osobistego szczęścia. A EF jest stworzona dla szczęścia człowieka.

• Mniej istotne staje się co kto umie i potrafi, a ważne jest kim się jest i jak się postępuje.

• Decydujące jest to czy świat KF stanowi ową cząstkę rzeczy istotnych i wartościowych, czy stał się czymś co się ceni, co stanowi o powszednim sposobie bycia człowieka.

Pytania pomocnicze

1. Na czym polega realizacja idei edukacji ustawicznej w procesie szkolnego kształcenia i wychowania fizycznego?

2. W jaki sposób można pogodzić aktualizm z prospekcją w ramach jednolitego procesu fizycznej edukacji?

3. Jakie metody oddziaływań wychowawczych będą szczególnie sprzyjały autoedukacji w procesie szkolnego WF?

4. Kształtowaniu jakiego elementu postawy prosomatycznej służy intelektualizacja procesu fizyczno-wychowawczego?

5. Jaka cecha osobowości nauczyciela będzie sprzyjała humanizacji procesu fizycznej edukacji?

---