Pojęcie prawo administracyjne.
Prawo administracyjne- stanowi gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonania zadań organizatorskich ustalonych prawem, wypełnionych w swoistych formach działania. (Definicja ta uwzględnia aspekt podmiotowy, przedmiotowy oraz form działania państwa)
Sposoby klasyfikacji norm prawa administracyjnego
-część ogólna- obejmuje zasady, pojęcia oraz instytucje prawne wspólne dla całego prawa administracyjnego (w szczególności wynikające z Konstytucji RP oraz przepisów ogólnych k.p.a)
-część ogólna- obejmuje prawo poszczególnych dziedzin adm., np. prawo budowlane, prawo wodne, prawo ochrony środowiska
3. Omów relację pomiędzy prawem administracyjnym , a innymi
4. Pojęcie stosunku prawnego
Stosunek prawny- stosunek odnoszący się do różnego rodzaju relacji między jakimś podmiotami, które powstają ze względu na obowiązujące normy prawne. Innymi słowy termin ten odnosi się do wszelkich stosunków, w którym wyznaczona przez normy prawne sytuacja prawna jakiegoś podmiotu jest połączona z sytuacją prawną drugiego podmiotu.
5. Omów relacje pomiędzy stosunkiem publicznym, a prywatnym (różnice)
6. Elementy stosunku prawnego administracyjnego
Elementami tak rozumianego stosunku są:
- jego przedmiot (powinien wyrażać cechy- sama sprawa musi być objęta sferą kompetencji adm. publicznej, a regulacja tej sfery winna być regulowana za pomocą środków charakterystycznych dla prawa adm.
- podmioty (winny mieć tą cechę, by jednym z nich był organ adm. publicznej)
- układ prawnej sytuacji między jego podmiotami (określonej często mianem treści stosunku) (między tymi podmiotami charakteryzują natomiast przede wszystkim wspomina wyżej nierównorzędność podmiotów tego stosunku, dająca możliwość władczego regulowania przez organ adm. sytuacji prawnej obywatela)
7. Sposoby nawiązywania stosunku administracyjnego
Nawiązanie stosunków następuje na podstawie normy prawnej o charakterze ustawowym, a polega a skonkretyzowaniu tejże normy w drodze wydania, przez właściwy podmiot aktu adm. lub poprzez zawarcie umowy adm. stosunek tez może być nawiązany z mocy samej umowy, jeśli z przepisów ustawowych daje się wprost ustalić wszystkie elementy stosunku adm. oraz procedurę realizacji wynikających z niego uprawnień lub obowiązków np. obowiązek podatkowy.
8. Rodzaje stosunku administracyjnego
a) stosunek proceduralny- jego podstawą są normy proceduralne. Jest on nawiązywany za pomocą impulsu pochodzącego impulsu pochodzącego od podmiotu uprawnionego do jego wszczęcia i trwania przez określony czas. Fundamentem jego są przepisy postępowania adm. Stosunek ten wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji adm.
b) stosunek spornoadministracyjny- podstawą prawną tego stosunku są przepisy prawa procesowego umożliwiające wniesienie skargi na akty adm. (np.decyzje, postanowienia) do sądu adm. stosunek ten trwa od chwili zaskarżenia aktu do czasu wydania wyroku.
c) stosunki adm. ad hoc- dotyczą jakiś jednorazowych czynności, np. okazania dokumentów (kontrola drogowa)
d) stosunek administracyjnoprawny nadzoru- przykładem może być nadzór budowlany.
e) stosunki administracyjno prawne trwałe- są znaczącymi dla prawa relacjami pomiędzy organami dam., a obywatelami. Mogą odnosić się do praw osobistych, np. obowiązek szkolny, itp. Oraz wiążące się z korzystanie z zakładów użyteczności publicznej np. biblioteki publicznej.
f) skutki egzekucyjne- będące skutkiem postępowania egzekucyjnego, podmiotami będą organ egzekucyjny zobowiązany i wierzyciel.
9. Pojęcie administracji i administracji publicznej
Administracja- wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów. Jest to działalność o charakterze trwałym, celowych i planowym (np. adm. domu, zakładu)
Administracja publiczna- (pojawiła się w języku ustaw od 1990r) jest szersze od pojęcia „administracja państwowa”-> obejmuje nie tylko państwowe podmioty adm., ale również pozostałe podmioty spełniające funkcje tejże adm., tj. np. organy samorządu terytorialnego i zawodowego.
10. Omów relacje pomiędzy zasadą podziału władz, a administracją
- zasada podziału władz nawiązuje do rozróżnienia między adm. w ujęciu podmiotowym i przedmiotem
- zasada podziału władz polega na przydzieleniu określonych działań państwa określonym organów państwowych
- zadania administracyjne są zasadniczo wykonywane przez organy administracji, choć takie zadania mogą też wykonywać organy władzy ustawodawczej i sądowniczej (np. adm. parlamentu, działalność administracyjna sądów)
- organy administracji są też powołane do stanowienia prawa, np. wydają rozporządzenia
- organy administracji w pewnym zakresie też sprawują wymiar sprawiedliwości, np. nakładanie mandatów prze Policję.
11. Władztwo administracyjne
- pojęcie związane z przypisaniem państwu określonej działalności podejmowanej przez jednostki lub grupy jednostek oznacza prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych rozstrzygnięć
- działalność określonych podmiotów używana jest za działalność państwową tylko wówczas, gdy istnieje przepis prawa nakazujących traktować tą działalność jako działalność państwową. Działalność państwa jest w tym znaczeniu częściej porządku prawnego, a aktom wydania przez organy państwowe przysługuje moc obowiązująca i możność użycia przymusu
- możność użycia przymusu państwowego jako sankcja mocy obowiązującej przepisów prawnych na mocy których „państwo” ma prawo nakazać lub zakazać podejmowania jednostce pewnych działań oznacza, że organy państwa posiadają władztwo.
12. Skutki władztwa
- administracja państwowa dysponuje środkiem (przymusem) który nie jest dostępny innych podmiotem, czyli rodzajem administracji (np. organizacji społecznej), tj. możnością użycia bezpośredniego przymusu, będącą wynikiem posiadania przez państwo monopolu używania siły fizycznej
- organy państwowe mogą same, bez ingerencji sądów stosować przymusu dla realizacji swoich działań
- organy mogą przekazywać (powierzać lub zlecać) wykonywanie pewnych czynności innym podmiotom sprawujących w oznaczonym zakresie adm. publiczną (np. samorządom zawodowym) wówczas rozstrzygnięcia tych podmiotów- w zakresie przekazanych działań korzystają z atrybutu władztwa
- akty administracji organów państwowych korzystają z domniemania ważności- oznacz to, że podmiot którego alt ten dotyczy ma obowiązek zastosować się do niego, a jedynie inny organ (z zasady wyższego stopnia) ma odpowiednią kompetencję do tego, by akt ten zamieść lub zastąpić innym aktem, zmieniając w ten sposób bądź adresata obowiązku, bądź jego zakres.
13. Klasyfikacja administracji
- adm. władcza- gdy organy wydają akty obowiązujące adresatów i gdy w razie potrzeby- stosuje przymus w celu ich realizacji
- adm. niewładcza- gdy adm. publiczna działa, przy pomocy środków dostępnych podmiotem prawnym tj. za pomocą środków prawa cywilnego bądź działań faktycznych.
- przypisy prawa często wykazują organom na środki, które mogą stosować w celi realizacji określonego zadania organ zatem nie zawsze ma możliwość wyboru pomiędzy aktem administracyjnym a umową cywilnoprawną. Wybór taki istnieje tylko wówczas, gdy przepis przewiduje taką możliwość.
- obok tego można wyróżnić jeszcze podział na adm. władczą i świadczącą. Ta ostania zapewnia obywatelowi określone korzyści lub środki (np. środki pomocy społecznej, dotacje udostępnienia placów, parków)
Rodzaje administracji z uwagi na funkcje administracji publicznej:
- klasyczna administracja porządkowa- reglamentacyjna (władcza)
- administracja świadcząca
- administracja wykonująca uprawnień właścicielskie i zarządzające (sfera dominium)
Inne podziały administracji:
- z punktu widzenia kryterium rzeczowego: wyróżniamy rodzaje administracji odpowiadającej poszczególnym działom prawa administracyjnego np. administracja budowlana, administracja ochrony środowiska, oświaty, itp.
- z punktu widzenia podmiotowego wyróżnić można administrację rządową, samorządową (samorządu terytorialnego, zawodowego)
14. Omów pojęcia system prawa i źródła
System prawa- należy rozumieć jako „zbiór norm obowiązujących w określonym państwie w określonym czasie”. Obowiązywanie norm w sensie systemowym oznacza, że została ona ustanowiona zgodnie z normami już obowiązującymi w systemie i weszła w życie, bądź tez jest ona konsekwencją norm należących do sytemu i uznanych ze względu na jego reguły. Ponadto podmiot obowiązywania jest właściwy dla norm, które nie zostały deregowane z sytemu i jednocześnie- nie są sprzeczne żadną z norm obowiązujących w systemie a jeżeli są sprzeczne- to nie utraciły mocy obowiązującej na podstawie uznanych dyrektyw kolimacyjnych lub nie zmieniły znaczenia przez zastosowanie dyrektyw wykładni.
Źródła prawa:
- źródła poznania prawa to dokumenty (i inne nośniki informacji) z których można dowiedzieć się o treści norm prawnych
- źródła powstania prawa- to sam akt, w którym zawarte są normy prawne
- źródło prawa rozumiane w znaczeniu normodawczym oznacza akt kompetentnego organu normodawczego i stanowiącego normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym.
- system źródeł prawa to zaś całokształt jego źródeł w ich wzajemnym powiązaniu.
15. Omów cech administracji
16. Cechy systemu modelu źródeł prawa w Polsce
Konstytucja, jako ustawa zasadnicza- wyznacza też model prawa w danym państwie. W tym też akcie prawnym można najbardziej ogólnie wytyczne cele państwa oraz zadania i metody służące do ich realizacji: konstytucja, obok nadania treści poczynaniom państwa, nakreśla również formy i środki za pomocą których mają one być dokonywane. Jednym z tych środków jest oczywiście prawo, stanowiące pewien zbiór norm o charakterze generalnie-abstrakcyjnym. Prawo to tworzy system, który cechuje m.in. hierarchiczność i wzajemną zależność na zasadzie nadrzędności i podrzędności pewnych norm nad innymi.
17. Opisz hierarchię źródeł prawa w Polsce powszechnie obowiązujące
Przepisy art. 8,87 i 97 Konstytucji dają zatem podstawę do ustalenia hierarchii aktów prawnych powszechnie obowiązujących w Polsce pod względem ich mocy prawnej. Najwyższym prawem jest Konstytucja a następnie umowy ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie, w dalszej kolejności ustawy, umowy zwykłe, nie wymagające ratyfikacji za zgodą wyrażoną w ustawie i na końcu rozporządzenia, które są aktami podstawowymi i mają na celu wykonywanie ustaw.
Konstytucja
Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Ustawy
Rozporządzenia z mocą ustawy
Umowy zwykłe, rozporządzenia
Prawo miejscowe
18. Umowa międzynarodowa i jej rodzaje
19. Wskaż różnicę między prawem wewnętrznie obowiązującym, a powszechnie obowiązującym
20. Omów poszczególne rodzaje prawa
21. Omów charakter prawny rozporządzenia
22. Co to jest zasada proporcjonalności
Pierwszorzędne znaczenie dla nakreślenia hierarchii źródeł prawa w szczególności w kwestii nakładania obowiązków prawnych na obywateli ma treść art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, wyrażające tzw. zasadę proporcjonalności. Zgodnie z treścią tego przepisu ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być tylko w ustawie i tylko w ustawie i tylko wtedy gdy są konieczne w demokratycznym państwa dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Przepis art. 31 ust. 3 Konstytucji wytycza dyrektywy, kierowane pod adresem ustawodawcy w zakresie ustanowienia obowiązków prawnych.
23. Omów cechy prawa wspólnotowego
- prawo Wspólnot jest ponadnarodowym samodzielnym i wyposażonym w autonomię porządkiem prawnym, który podlega bezpośredniemu stosowaniu w państwach członkowskich i których jednolite obowiązywanie jest powszechnie postulowane.
Trzy podstawowe zasady jego bytu, które mają ścisły związek także z jego relacją do porządków wewnętrznych poszczególnych państw członkowskich:
- jednolitość
- bezpośredniość
- pierwszeństwo porządku prawnego Wspólnot Europejskich
24. Co to jest prawo wspólnot i podział prawa
prawo Wspólnot jest ponadnarodowym samodzielnym i wyposażonym w autonomię porządkiem prawnym, który podlega bezpośredniemu stosowaniu w państwach członkowskich i których jednolite obowiązywanie jest powszechnie postulowane.
Podział prawa wspólnot:
- podział na prawo pierwotne i wtórne
Kryterium tego podziału odwołuje się do źródeł pochodzenia praw: prawo pierwotne ustanowione jest wola państw członkowskich w drodze umów międzynarodowych, zaś prawo wtórne (zwane też pochodnym) to prawo pochodzące od organów Wspólnot stanowione na podstawie i w granicach wyznaczonych przez prawo pierwotne.
25. Omów akty prawnie wiążące prawa wspólnot
Prawo pierwotne- traktaty oraz protokoły
Prawo wtórne Wspólnot rozumiane jako prawo stanowiono przez organy wspólnot (w przeciwieństwie do prawa pierwotnego) oraz w oparciu o kompetencje, wynikające z prawa pierwotnego tworzą następujące rodzaje aktów prawnych:
-rozporządzenia
- dyrektywy
-decyzje
-zalecenia
- opinie (te dwa ostanie nie mają charakteru prawnie wiążącego)
Rozporządzenia- są aktami prawnymi za pomocą których w sposób generalny i abstrakcyjny oraz całkowicie wiążący tworzone są normy prawa wspólnotowego. Rozporządzenia mają nadto ogólne zastosowanie wywołujące skutki prawne wobec nieograniczonego kręgu adresatów oraz wobec nieokreślonego spektrum sytuacji prawnych.
Dyrektywy- akty wiążące państwa członkowskie do których są adresowane (a nie urzędów. Sądów czyli obywateli tych państw), przy czym zakres zwiedzania dotyczy celów jakie mają w drodze tej regulacji zostać osiągnięte, pozostawiając państwom członkowskim swobodę co są wyboru środka i formy osiągnięcia tegoż celu.
Decyzje- stanowią instrumenty prawa pochodzącego służącego regulacji sytuacji indywidualnych. Adresatem decyzji mogą być zarówno państwa członkowskie (poszczególne) jak i osoby fizyczne lub prawne. Decyzje mogą przyznawać prawa a także nakładać obowiązki na podmioty do których są kierowane.
26. Omów rolę konstytucji w systemie źródeł prawa w Polsce
-najwyższy akt prawny w RP
- jej przepisy można stosować bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej
- określa system źródeł prawa w Polsce hierarchię aktów normatywnych i ich wzajemne relacje
- określa podstawowe kompetencje poszczególnych organów w tym zwłaszcza wskazuje organy które wydają określonego rodzaju akty normatywne i tryb ich wydawania.
27. Co to jest rozporządzenie z mocy ustawy
- to akt normatywny o mocy równej ustawie- może on zmienić inną ustawę lub ją uchylić. Wydawany jest wyłącznie w czasie stanu wojennego.
- rozporządzenie może się odnosić do zasad działania organów państwowych lub praw i wolności człowieka
- rozporządzenie wydaje prezydent na wniosek Rady Ministrów w czasie, gdy nie może zebrać się sejm. Musi jednak zostać zatwierdzone przez sejm na najbliższym posiedzeniu.
28. Pojęcie i rodzaje aktów prawa miejscowego
- należy rozumieć pod tym pojęciem przepisy prawa o charakterze powszechnie obowiązującym, których zasięg terytorialnego obowiązywania jest ograniczony do części terytorium kraju, wydawane przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy administracji rządowej. Aktami prawa miejscowego są:
~ akty prawa o charakterze wewnętrznie obowiązującym
~ akty wydawane przez organy samorządu specjalnego (zawodowego, gospodarczego) skierowane do członków tego samorządu (nie obowiązuje powszechnie)
~ akty wydawane przez organy centralne (nawet jeśli obowiązują tylko na części terytorium państwa)
Rodzaje aktów prawa miejscowego:
- akty zawierające statuty (zwłaszcza statuty województwa, powiatu i gminy)
- akty zawierające przepisy wykonawcze tj. wydawanie na podstawie upoważnień szczególnych
- przepisy porządkowe wydawane na podstawie upoważnień generalnych
29. Cechy prawa miejscowego
- charakter powszechnie obowiązujący- co oznacza, że skierowane są do nieograniczonego kręgu adresatów (choć mogą być kierowane do pewnej kategorii adresatów, np. właścicieli psów)
- ograniczony terytorialnie zasięg obowiązywania- co oznacza, że normują one sytuacje prawne podmiotów na danym terytorium, stanowiącym część danego państwa (lokalny zasięg obowiązywania)
- wyraźne upoważnienie ustawowe do ich wykonania
- obowiązek zgodnego z prawem opublikowania
- regulacja prawna w zakresie i trybu wydawania aktów prawa miejscowego jest niejednolita tzn. wydawanie o administracji rządowej w województwie ustawa o samorządzie województwa, powiatowym i gminnym
30. Omów poszczególne rodzaje prawa miejscowego
- akty zawierające statuty (zwłaszcza statuty województwa, powiatu i gminy)
Wydawane są na podstawie ustaw samorządowych i zasadniczą służą uregulowaniu ustroju danej jednostki samorządu. W doktrynie przyjmuje się też ze statuty mogą na podstawie upoważnień ustawowych, wydać inne publiczne osoby prawne (np. uniwersytety, izby handlowe, zawodowe)
Przepisami statutu można regulować wszystkie zagadnienia ustrojowe danej jednostki nieuregulowane w odnośnej ustawie; statut nie może być sprzeczny z ustawą
Uprawnienie do wydawania statutów oparte jest na generalnym upoważnieniu ustawowym do samodzielnego regulowania materii statutowej czyli związanej z ustrojem danej jednostki przy wykorzystaniu kompetencji do samodzielnego uregulowania stosunków prawnych w ramach tego upoważnienia.
- akty zawierające przepisy wykonawcze tj. wydawanie na podstawie upoważnień szczególnych
Wydawane są na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych przez jednostki samorządu terytorialnego wojewodów oraz organów rządowej administracji niezespolonej
Musi istnieć upoważnienie ustawowe do wydania przepisów o takim charakterze co oznacza, że z przepisu prawa wynikają przesłanki tworzenia norm wykonawczych ich przedmiot, zakres i sposób regulacji prawnej (np. przepisy dotyczące podatków wykonawczych)
- przepisy porządkowe wydawane na podstawie upoważnień generalnych
wydawane są na podstawie upoważnienia generalnego zawartego w ustawach o administracji rządowej w województwie, o samorządzie gminnym i powiatowym, a także ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej oraz o ryboustwie
przesłankę ich wydania jest zasadniczo stan niezbędności tych przepisów do ochrony określonego rodzaju dóbr, wymienionych w ustawach, np. wojewoda powinien wydać rozporządzenie porządkowe, gdy jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz do zapewnienia bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego.
31. Co to są akty planowania norm technicznych i zwyczaje w prawie Polskim
Akty planowania:
- wskazują one w sposób konkretny pewne zadania oznaczonym adresatom, przyjmując postać planów, programów, często zawierając pewne normy o charakterze technicznym
- mogą znajdować w aktach prawnych różnej rangi i w związku z tym mogą mieć różny charakter: informacyjny, imperatywny lub oddziaływujący (np. normy planu zagospodarowania przestrzennego mają charakter powszechnie obowiązujący, podobnie- ustawa budżetowa)
Normy techniczne:
- nadają wskazaniom technicznym charakter norm prawnych, służąc standaryzacji pewnych zjawisk
- szczególne znaczenie odgrywają w ochronie środowiska, w prawie budowlanym
Prawo zwyczajowe:
- powstaje przez długoterminowe i jednolite stosowanie danej praktyki czemu towarzyszy przekonanie zainteresowanych, że takie jest prawo.
- szczególne znaczenie zwyczaj ma w prawie międzynarodowym, a w prawie wewnętrznym- znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy wyraźny przepis ustawy odsyła do zwyczaju w danej kwestii (np. w zakresie odpuszczania aktów normatywnych)
32. Zakres przedstawionego prawa ustrojowego
Przedmiot prawa ustrojowego:
- ustrój urządzeń społecznych spełniających funkcje administracji o ile jest on unormowany w przepisach prawa
- system organów administracji
- kompetencje organów
Do zagadnień prawa ustrojowego zatem należą zagadnienia dotyczące organów administracji publicznej, urzędów, klasyfikacji organów administracji władztwa organizacyjnego, kompetencji i właściwości oraz zasad powiązań organów adm. publicznej.
33. Aparat administracyjny
W polskiej nauce prawa administracyjnego używa się zbiorczego pojęcia aparat administracyjny, rozumiejąc pod tym pojęciem ogół różnych jednostek organizacyjnych o niższym charakterze, wykonujących funkcje adm. publicznej takich jak:
- organy administracyjne
- zakłady publiczne
- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
- organizacje społeczne
-korporacje
- a nawet upoważnione osoby prywatne
Jednostki wchodzące w skład aparatu administracyjnego nazwane są podmiotem administracyjnym.
34. Omów system powiązań pomiędzy podmiotem prawa administracyjnego
35. Na czym polega kontrola
Kontrola- oznacza prawo organu kontrolującego sprawdzania działalności innych organów i oceniania prawidłowości ich działalności poprzez przyrównanie do wzorców.