Podaż pieniądza, całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza, traktowanego jako środek wymiany. Obejmuje ona wartość gotówki (banknotów i bilonu) znajdującej się w obiegu pozabankowym oraz wkładów bankowych płatnych na każde żądanie.
Na wielkość podaży pieniądza wpływają dwa główne czynniki: wartość wyemitowanych przez bank centralny znaków pieniężnych (baza monetarna) oraz udzielonych przez banki komercyjne kredytów w formie gotówkowej i bezgotówkowej (kreacja pieniądza).
Podaż pieniądza powinna być dostosowana do potrzeb gospodarki - zarówno nadmierna, jak i niedostateczna podaż pieniądza wpływa niekorzystnie na przebieg procesów gospodarczych. Kontrola podaży pieniądza jest zadaniem banku centralnego, realizującego politykę pieniężną państwa.

1. Motywy utrzymywania pieniędzy:

Motyw transakcyjny

Odzwierciedla brak synchronizacji wpływów i wydatków. Popyt na pieniądz jest to popyt na zasób pieniądza w ujęciu realnym (ludzie potrzebują pieniędzy ze względu na ich siłę nabywczą, tj. ilość dóbr jaką można za nie kupić). Ilość utrzymywanych rezerw gotówkowych zależy od:

• liczby zawieranych transakcji, odbiciem których jest realny dochód narodowy; wraz ze wzrostem dochodu rośnie zapotrzebowanie na pieniądz,

• stopnia synchronizacji wpływów i wydatków.

Motyw przezornościowy

Polega na utrzymywaniu pewnego zasobu pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, których rodzaj i dokładne rozmiary nie są obecnie znane. Im wyższy realny dochód narodowy lub stopień niepewności, tym motyw przezornościowy działa silniej.

Motyw portfelowy

Wynika z niechęci do ponoszenia ryzyka. Ludzi są skłonni poświęcić wyższą stopę zwrotu, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Inwestując część pieniędzy w aktywa o wysokim

Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie www.wszib.edu.pl

poziomie ryzyka, resztę przeznaczają na lokaty bezpieczne (w tym trzymanie gotówki) o niższej stopie zwrotu. Motyw portfelowy jest istotny przy analizie zmian agregatu M3.

2. Popyt na pieniądz: ceny, dochód realny, stopa procentowa

• Istnieją korzyści utrzymywania pieniędzy, lecz istnieje też koszt (lost opportunity cost] w postaci utraconych odsetek, jakie można by uzyskać, gdyby pieniądze zostały ulokowane w oprocentowane aktywa. Ludzie będą utrzymywać pieniądze aż dc momentu, w którym krańcowa korzyść z utrzymywania dodatkowej jednostki pieniądza zrówna się z kosztem krańcowym.

MC - krańcowy koszt trzymywania pieniądza (utracone odsetki); poziom linii MC zależy

od wysokości stopy procentowej,

MB - krańcowa korzyść trzymywania pieniądza; przy niskim poziomie zasobów

pieniężnych korzyść krańcowa z każdej dodatkowej jednostki pieniężnej jest wysoka, przy

wysokich zasobach pieniężnych ludzie dysponują mnóstwem pieniędzy i korzyść

krańcowa z dodatkowej jednostki jest mała,

E - punkt równowagi (MC = MB).

• Determinantami popytu na pieniądz są: ceny, stopa procentowa, poziom dochodu narodowego.

• Jeśli ceny wszystkich dóbr wzrosną dwukrotnie, przy niezmienionym poziomie dochodu i stopy procentowej, ludzie trzymać będą dwa razy więcej pieniędzy w ujęciu nominalnym, ale tyle samo w ujęciu realnym. Punkt równowagi nie ulegnie zmianie.

* Jeśli nastąpi wzrost stopy procentowej, to zwiększy się koszt krańcowy utrzymywania pieniędzy. Linia MC przesuwa się w górę do MC₁, wyznaczając nowy punkt równowagi E₁. Wyższa stopa procentowa powoduje zmniejszenie realnego popytu na pieniądz.

• Jeśli nastąpi wzrost dochodu narodowego, to przy każdym poziomie realnych zasobów pieniężnych krańcowa korzyść utrzymywania pieniędzy jest wyższa niż poprzednio. Przy niezmienionym poziomie stopy procentowej linia MB przesuwa się w górę do ME$2, wyznaczając nowy punkt równowagi E₂. Wzrost dochodu realnego powoduje zatem wzrost realnego popytu na pieniądz.

---