Temat: Grupa
Komunikacja w grupie i organizacji
Grupa to co najmniej trzy osoby, złączone wspólnym celem (celami), kontaktujące się w sposób pozwalający im wpływać wzajemnie na siebie, mające poczucie przynależności do danej zbiorowości.
Kryterium celu:
- podstawowe - umieszczone wewnątrz grupy
- wtórne - powoływane ze względu na cel, który mają realizować.
Grupa podstawowa to grupa, której głównym celem jest zaspokajanie potrzeb członków grupy (np.: potrzeba przynależenia do jakiejś zbiorowości), potrzeb emocjonalnych (np.: przyjaźni, koleżeństwa, bezpieczeństwa).
Grupa wtórna to grupa, której głównym celem jest wypełnienie zadań takich jak podjęcie decyzji, rozwiązanie problemu, napisanie sprawozdania lub opracowanie wariantowych propozycji dla osób mających podjąć ostateczną decyzję, wykonanie projektu
Mała grupa to grupa licząca na tyle mało osób, iż:
- mogą się one kontaktować bezpośrednio, w tym także w sposób nieformalny
- postrzegać wzajemnie jako indywidua, posiadające jednak pewne wspólne, odróżniające ich od członków innych grup cechy
- mają zbliżone poglądy na sposób funkcjonowania grupy, styl kierowania nią
- akceptują zarówno sposób działania grupy jako całości jak i zachowania poszczególnych członków.
Rola - wymaga akceptacji obojga stron. To wzorzec zachowania przejawianego i oczekiwanego w odniesieniu do członka grupy lub organizacji. Związana jest na ogół z pełnioną funkcją, statusem itp.
Status - miejsce członka grupy lub organizacji w hierarchii. Wyznaczany jest on posiadaną siłą, wpływami, prestiżem.
Reguły grupowe to zasady określające jak członkowie towarzystwa, organizacji, grupy, słowem jakiejś zbiorowości, winni się zachowywać; mogą być wprowadzone formalnie lub nieformalnie (tak jak w przypadku normy).
Norma to nieformalna reguła postępowania lub zachowania członka grupy, często nie jest formułowana explicite, na ogół wymuszana presją silnych o podobnym statusie, wieku, randze, przynależności grupowej, narodowej itp.
Spójność to siła więzi łącząca członków grupy. Grupę spójną cechuje jednorodność (homogeniczność). Wysoki poziom atrakcyjności związany z przynależeniem do danej grupy. Dzięki spójności można sprawdzić czy grupa jest atrakcyjna (duża atrakcyjność świadczy o tym że grupa nie musi być spójna, słaba atrakcyjność świadczy o tym że grupa jest spójna - korelacja atrakcyjności). Na podstawie samej atrakcyjności nie można mówić o związkach przyczynowo skutkowych. Grupy które są spójne często nie wiedzą o syndromie myślenia grupowego.
Podstawa to uogólniony stan gotowości do reagowania określonymi zachowaniami w odniesieniu do pewnych idei i obiektów. Wywodzi się z uznawanego systemu wartości i przekonań danej osoby.
Syndrom myślane grupowego. Syndrom to ukierunkowany nacisk na dysydentów (konformizacja).
Symptomy I:
- grupa przecenia swoją siłę (iluzja wszechmocności)
- wiara we „wrodzoną” moralność grupy
- grupa zamyka się w kręgu swoich własnych stereotypów, rytuałów i iluzji nie dopuszczając do swej świadomości informacji z nimi niezgodnych (racjonalizacja, negatywna stereotypizacja przeciwnika)
Symptomy II:
- ukierunkowany nacisk na dysydentów (konformizacja)
- autocenzura
- złudzenie jednomyślności
- stróże poprawnego myślenia
Środki zaradcze:
- przydzielić każdemu członkowi grupy osobę bądź grupę osób pełniących rolę krytyka i ewaluatora
- lider powinien ograniczać, ze względu na siłę, którą dysponuje, swoją aktywność przy sugerowaniu rozwiązań bądź podejmowaniu decyzji
- lider powinien wyznaczyć dwie (lub więcej) niezależnych podgrup pracujących nad tym samym problemem
- lider winien podjąć wszelkie możliwe kroki utrudniające grupie izolowanie się, zamykanie w kręgu własnych pomysłów, stereotypów, ideologii.
Przykłady: Pearl Harbor, inwazja w Zatoce Świń, wojna wietnamska, Polskie wybory do Sejmu II Kadencji, Katastrofa „Challengera”.
Elementy pozwalające identyfikować grupę.
Poziomy:
- poziom zmiennych podstawowych określających warunki wstępne
- zmiennych procesualnych, charakteryzujących grupę w trakcie jej działania
- poziom zmiennych opisujących efekty działalności.
Zmienne podstawowe: środowisko, członkowie, zasoby.
Zmienne podstawowe z punktu widzenia środowiska: zobowiązania wobec organizacji macierzystej; zobowiązania organizacji macierzystej w stosunku do grupy; kultura; grupy konkurujące z opisywaną
Zmienne podstawowe z punktu widzenia członków: potrzeby i motywy członków grupy; ich postawy, przekonania, systemy wartości; umiejętności którymi dysponują; liczebność grupy.
Zmienne podstawowe z punktu widzenia zasobów: dostępna w grupie wiedza; narzędzia którymi rozporządza; fundusze pozostające w jej dyspozycji; czas, który ma na wypełnienie postawionych zadań.
Zmienne poziomu procesualnego: zachowania członków; role, normy, status członków; powiązania pomiędzy nimi, charakter kontaktów wyrażający się między innymi takimi parametrami jak spójność, współpraca, konflikt; sieci komunikacyjne; procesy tego poziomu to komunikowanie się, podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, wspólne działania.
Zmienne poziomu efektów działalności: końcowe wyniki; osobista satysfakcja członków grupy; modyfikacje strukturalne i personalne grupy; rozwój osobisty członków; także rozwój organizacyjny grupy
Analiza wybranych zmiennych od których zależy skuteczne funkcjonowanie grup wtórnych (sytuacja idealna):
Zmienne podstawowe I:
- członkowie uznają te same wartości i podobne widzą cele grupy. Mają w odniesieniu do siebie podobne oczekiwania.
- liczba członków jest wystarczająco mała by wszyscy mogli być aktywnymi uczestnikami, by mogli wzajemnie się postrzegać i odróżniać jako jednostki, jednak wystarczająco duża by zapewnić dopływ wiedzy i umiejętności potrzebnych dla uzyskania efektów działań charakteryzujących się wysoką jakością.
Zmienne podstawowe II:
- zasoby konieczne do osiągnięcia celów są osiągalne.
- relacje z innymi grupami i organizacjami stanowiącymi środowisko grupy pozwalają jasno sprecyzować cele grupy i uzyskać niezbędne środki dla ich realizacji.
- cele grupy są zrozumiałe dla wszystkich członków i akceptowane przez nich.
Zmienne procesualne I:
- zachowania członków są wzajemnie przewidywalne.
- role pełnione przez członków grupy są relatywnie stabilne, ogólnie zrozumiałe i akceptowane przez wszystkich członków grupy.
- członkowie grupy mają w przybliżeniu równy status, tak że każdy może wywierać wpływ raczej przez swą wiedzę, posiadane umiejętności i pomysły aniżeli poprzez fakt zajmowania wyższego miejsca w hierarchii grupy bądź poza nią.
Zmienne procesualne II:
- normy i reguły oraz wartości leżące u ich podstaw są zrozumiałe i przystają do siebie nawzajem
- wszyscy mają dostęp do informacji związanych z funkcjonowaniem grupy.
- członkowie grupy potrafią zaprezentować swoje stanowisko i są z uwagą słuchani przez innych.
- idealnej grupie wszyscy członkowie grupy akceptują efektywne procedury i dążą do osiągnięcia grupowego celu.
Efekty końcowe:
- członkowie grupy mają świadomość osiągnięcia celu.
- członkowie grupy osiągają satysfakcję z roli, którą odgrywają w grupie, z pracy grupy i z relacji pomiędzy członkami grupy.
- spójność grupy jest wysoka.
- istnieje zgoda co do roli lidera i struktury przywództwa w grupie.
- organizacja macierzysta (jeśli taka istnieje) ulega w efekcie działania małej grupy wzmocnieniu