Temat: Pojęcie, funkcje i zasady rachunkowości

Rachunkowość - wieloaspektowy rachunek problemowy oparty na pomiarze, rejestracji, grupowaniu, prezentacji i interpretacji określonych zjawisk ekonomicznych

Rachunkowość - uporządkowany system ciągłego i systematycznego ujmowania, gromadzenia, grupowania, przetwarzania, prezentowania i interpretowania informacji ekonomicznej o sytuacji majątkowo-finansowej i działalności gospodarczej podmiotu gospodarczego.

Przedmiot rachunkowości jest ściśle związany z przedmiotem działalności przedsiębiorstwa i obejmuje te procesy i zjawiska gospodarcze, które są dla niego charakterystyczne

Funkcje rachunkowości:

1. Funkcja ewidencyjna - obejmuje całokształt ewidencji: majątku, źródeł jego finansowania oraz przebiegu procesów gospodarczych i ich wyników

2. Funkcja kontrolna - polega na stworzeniu warunków wykonywania finansowo-księgowej kontroli (wewnętrznej i zewnętrznej) działalności gospodarczej. Na kontrolę wewnętrzna składa się zespół środków kontrolnych, księgowych, które kierownictwo ustala, stosuje i nadzoruje dla zapewnienia sprawnego prowadzenia działalności gospodarczej, ochrony posiadanego majątku i wiarygodności zapisów księgowych.

3. Funkcja sprawozdawcza - wiąże się ściśle ze sporządzaniem różnego rodzaju sprawozdań finansowych i rzeczowych na potrzeby wewnętrzne jak i zewnętrzne. Sprawozdawczość stanowi bowiem końcowy efekt całego procesu przetwarzania danych (materiału informacyjnego).

4. Funkcja analityczno-interpretacyjna - polega na wykorzystaniu danych liczbowych do wszechstronnej analizy ekonomicznej, techniczno-ekonomicznej i finansowej.

5. Funkcja informacyjna - nadrzędna, dostarczanie odpowiednich danych dla podejmowania decyzji i rozliczanie kadry zarządzającej z osiągniętych wyników, efektywności wykorzystania jej majątku oraz pozycji rynkowej jednostki gospodarczej. Informacje przetworzone przez rachunkowość służą otoczeniu jednostki.

Odbiorcy i rodzaj dostarczanej informacji

1. aktualni właścicieli i potencjalni inwestorzy - wynik finansowy i stopień ryzyka

2. kredytobiorcy i pożyczkobiorcy - stopień płynności finansowej jednostki (wypłacalność), ocena ryzyka kredytowego

3. kontrahenci rynkowi - ogólna sytuacja finansowa jednostki, plany na przyszłość

4. instytucje i organizacje administracji państwowej - informacje dla potrzeb statystyki gospodarczej oraz polityki gospodarczej i fiskalnej

5. skarb państwa - informacje kształtujące wynik finansowy i służącymi do rozliczeń obciążeń podatkowych

6. pracownicy - perspektywy rozwoju jednostki gospodarczej w przyszłości związane ze stanem zatrudnienia i płacami

7. władz lokalnych

8. jednostek konkurencyjnych - aspekty finansowo-organizacyjne działalności jednostki gospodarczej

Rachunkowość jest systemem:

• wszechstronnym i jednocześnie spójnym wewnętrznie,

• wiarygodnym i użytecznym,

• neutralnym i terminowanym,

• kompletnym i porównywalnym.

Rachunkowość jest międzynarodowym językiem biznesu.

Zadania rachunkowości:

• ustala stan majątku i źródła jego finansowania i wszelkie zmiany w nim zachodzące w trakcie funkcjonowania jednostki

• zapewnia ochronę powierzonego mienia znajdującego się w dyspozycji podmiotu gospodarczego

• ustala wynik finansowy całościowy dzięki ujmowaniu przychodów i kosztów uzyskania przychodów

• dostarcza danych do kalkulacji kosztów oraz cen produktów i usług

• dostarcza informacji dla wewnętrznej kontroli celem podniesienia efektywności działań i rentowności przedsiębiorstwa

• umożliwia rozliczenie jednostki z podatków i innych obciążeń publiczno-prawnych

• umożliwia rozliczenie się z kontrahentami, właścicielami, bankami

• ma moc dowodową w kwestiach spornych z odbiorcami, dostawcami oraz w postępowaniu sądowym i podatkowym.

Działy rachunkowości:

1. Księgowość - część rejestracyjna całego systemu, buduje bazę danych dla całego systemu informacyjnego. Zajmuje się całokształtem czynności związanych z pomiarem, ewidencja stanu i zmian majątku, źródeł pochodzenia a także przebiegu procesów gospodarczych. Nazywana również w praktyce jako prowadzenie ksiąg rachunkowych.

2. Rachunek kosztów - ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia procesu zaopatrzenia, produkcji i zbytu zachodzących w przedsiębiorstwie, poprzez ujęcie zgrupowanie i interpretację w stosownych przekrojach kosztów własnych wytworzenia i zbytu produktów pracy działalności przedsiębiorstwa mierzonych ilościowo i wartościowo za pewien okres czasu w celu uzyskania możliwie wszechstronnych informacji potrzebnych dla ustalenia wyników i kierowania przedsiębiorstwem. Bowiem sprawność zarządzania i efektywność przedsiębiorstwa w poważnym stopniu jest uzależniona od informacji, jakich dostarcza rachunek kosztów.

3. Sprawozdawczość - obejmuje (ściśle określony prawem) zestaw informacji wyjściowych z systemu rachunkowości, który musi być emitowany na zewnątrz jednostki w określonej formie i na ściśle określony dzień. Dane wynikają z księgowości i kalkulacji. Sprawozdania i raporty finansowe stanowią podstawę do okresowych rozliczeń publiczno-prawnych.

W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej wyróżnia się:

Rachunkowość finansową - jako system ewidencji kompleksowy i usystematyzowany służący głównie zaspokojeniu potrzeb informacyjnych zewnętrznych

Rachunkowość zarządcza - służąca realizacji celów związanych z zarządzaniem bieżącym jak również strategicznym (długoterminowym)

Rysunek 1.Zakres rachunkowości

Zarządzanie Rachunkowość

finansami zarządcza

Tabela 1. Proces przetwarzania informacji w rachunkowości

Fazy przetwarzania	Przebieg procesu przetwarzania	Czynności ewidencyjne
Gromadzenie informacji wejściowych	Operacje gospodarcze (strumienie, procesy, środki gospodarcze) - dokumenty źródłowe	Obserwacja, pomiar i utrwalanie - w formie dokumentów
Przetwarzanie informacji wejściowych	Urządzenia ewidencyjne (dzienniki, księgi, konta)	Ewidencja chronologiczna i systematyczna w urządzeniach księgowych oraz kalkulacje
Weryfikacja	Urządzenia ewidencyjne, kontrola dokumentów, spis z natury	Kontrolowanie prawidłowości zapisów w urządzeniach ewidencyjnych, sprawdzanie realności danych oraz sprostowanie zaistniałych błędów
Prezentacja informacji wyjściowych	Sprawozdawczość finansowa	Sporządzenie sprawozdań - w wymaganych przekrojach i układach, jako informacji wyjściowych, wynikających z księgowości i kalkulacji.

Zasady rachunkowości

- Zasada wiernego i rzetelnego obrazu - nadrzędna zasada obowiązująca w rachunkowości i oznacza ona przedstawienie rzetelne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa tzn. zgodnie z rzeczywistością, dotyczy głównie sprawozdań finansowych

• Zasada memoriałowa - polega na ujęciu w księgach rachunkowych jednostki wszystkich operacji (zdarzeń) gospodarczych, które wystąpiły w danym roku

• Zasada współmierności - zakłada ona merytoryczna i czasową zgodność kosztów, strat i podobnych kategorii wynikowych z przychodami, zyskami uwzględniających w procedurze obliczania wyniku finansowego, osiągniętego przez jednostkę w danym okresie

• Zasada ostrożności - polega na „pesymistycznym” punkcie widzenia przy wycenie każdej kategorii majątkowej i wynikowej

• Zasada kontynuacji działania - polega na przyjęciu założenia, że jednostka gospodarcza będzie w dającej się przewidzieć przyszłości będzie prowadzić działalność w podobnym (takim samym) zakresie

• Zasada istotności - wymaga od jednostki takiej organizacji zbioru danych, które możliwą wyodrębnienie informacji ważnych, tj. niezbędnych do podejmowania decyzji ekonomicznych i oceny przeszłych, teraźniejszych i przyszłej sytuacji przedsiębiorstwa

• Zasada porównywalności - zakłada obowiązek stosowania w kolejnych latach obrotowych stałych rozwiązań w zakresie wyceny, kryteriów klasyfikacyjnych aktywów i pasywów, oraz procedur obliczania wyniku finansowego

• Zasada kompletności - oznacza obowiązek włączania w zbiory danych rachunkowości wszelkich zmian w stanie majątkowym, opisanych przez konkretne jednostkowe operacje gospodarcze danego okresu sprawozdawczego.

• Zasada neutralności - zakłada bezstronność ujawnianych przez rachunkowość informacji w jej sprawozdaniach finansowych.

• Zasada zrozumiałości - oznacza, że podstawową cechą jakościową informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych jest ich zrozumiałość dla użytkowników.

• Zasada podmiotowości - oznacza obserwację i opis działalności konkretnego podmiotu gospodarczego

• Zasada bilansowa - wyznacza ogólne, fundamentalne cechy systemu rachunkowości i jednocześnie zapewnia jej spójność i kompletność.

• Zasada podwójnego zapisu.

Problemy wyceny w rachunkowości

Przedmiot rachunkowości - proces pomnażania wartości (reprodukcja majątku w toku prowadzonej działalności gospodarczej).

Wynik finansowy - miara stopnia reprodukcji, określający wielkość i charakter zmian w stanie aktywów i kapitałów własnych jednostki gospodarczej.

1

4

Sprawozdawczość finansowa

Księgowość Rachunek kosztów

---