1. FUNKCJE NAUKI O POLITYCE

• Funkcja opisowa (deskryptywna, faktograficzna) - opisuje zjawiska polityczne, porządkuje zagadnienia, wymaga pewnej koncepcji i wyłapania szczegółów, ale zazwyczaj ukazuje ogólny san rzeczywistości politycznej

• Funkcja wyjaśniająca - daje odpowiedzi na pytania: dlaczego dane zjawisko, czy proces zaistniało. Wskazuje na związki przyczynowo skutkowe. Zbiera i tłumaczy materiał.

• Funkcja przewidująca - na podstawie dotychczasowych zdarzeń można prognozować przyszłe. Analizuje procesy i określa przyszłe wydarzenia i zjawiska

• Funkcja instrumentalna - podpowiada, jakie działania należy podjąć, aby uzyskać określony rezultat. W wypadku dysponowania diagnozą istniejącej rzeczywistości i znajomością procesów politycznych można określić warunki, które muszą być spełnione, aby osiągnąć dany efekt.

• Czasem dodaje się też funkcję ideologiczną, określa ona cele, do jakich należy dążyć i jakie wartości realizować. Nie jest ona uznawana za właściwą, gdyż nie można jej zaliczyć do funkcji nauki, a także dlatego, że w pewnym stopniu ogranicza wolność obywateli.

2. STANDARDOWE ZAGADNIENIA PRZEDMIOTU NAUKA O POLITYCE

W 1948 r. UNESCO opracowało katalog spraw, którymi zajmuje się nauka o polityce:

- teoria polityki

- instytucje polityczne

- partie, grupy i opinia publiczna

- stosunki międzynarodowe

3. KONFLIKTOWA KONCEPCJA POCHODZENIA PAŃSTWA.

• Ludwik Gumplowicz jest autorem koncepcji powstania państwa w wyniku podboju plemion. „Filozofia społeczna” :

• W społeczeństwie pierwotnych występują grupy ludzkie w postaci hord i plemion. Mniejsze grupy hordy łączą się w plemiona. W grupach tych bardziej już zorganizowanych i sprawniej funkcjonujących pojawiają się zaczątki własności i przywództwa.

• Stosunki między tymi grupami cechuje stan nienawiści i wrogości.

• Jedne hordy podbijają drugie, czynią z nich niewolników, każą na siebie pracować, tak iż życie ludzkie znajduję większą ochronę niż dotąd.

• Powstanie państwa wiąże Gumplowicz z podbojem dokonanym przez plemiona silniejsze nad słabszymi. Walkę pomiędzy grupami społecznymi traktował jako podstawowy proces społeczny. Wg. Niego dzieje ludzkie nie wskazują żadnego przykładu, aby jakiekolwiek państwo powstało inaczej, niż przez akt siły. Był to zawsze akt przemocy jednego plemienia nad drugim, którego dokonywało plemię potężniejsze, najczęściej obce wobec ludności słabszej.

• Powstałe w wyniku takiego podboju państwo miało utrwalać podporządkowanie pokonanej mniejszości zwycięskiej większości, zaś podział na rządzących i rządzonych miał się opierać na odmienności pochodzenia i różnicy ras. Władzę ustanawiało jedynie plemię zwycięskie.

Wg niego państwo posiada 7cech zasadniczych:

1.Najdoskonalsza forma organizacji państwa

• Ta forma umożliwia rozwój kultury, prawa i poprawy bytu ludności

• Władcza mniejszość panuje nad większością poddanych

• Między poddanymi a panującymi zachodzi różnica ras, czyli historycznej zbiorowości etnicznej, wytworzonej w historycznym rozwoju społecznym.

• Stosunki panowania określa prawo państwowe

• Państwo powstaje zawsze w drodze walki i podboju, a nie w drodze umowy.

• Stosunki między państwami są zawsze stanem wojny. Jeśli 2 państwa łączy przyjaźń, to tylko ze względu na wspólną wrogość wobec trzeciego państwa. Pokój jest okresem między dwiema wojnami i służy jedynie przygotowaniu wojny.

INTEGRACJNA KONCEPCJA PAŃSTWA

• J.J.Rousseau

• Stan natury nie przysparzał ludziom problemów, żyli w harmonii z naturą i sąsiadami, nie znając egoizmu, czy własności. Klęski żywiołowe zmusiły człowieka do łączenia się z innymi i zakładania skupisk, które dały początek osiadłemu życiu i pierwszym ustabilizowanym związkom międzyludzkim -> rodzina.

• Rodzina -> uczucia miłości, zazdrości, próżności

• Rozwój cywilizacji -> zróżnicowanie majątkowe między ludźmi -> konflikty -> państwo instytucją mającą je powstrzymać.

• Istotą umowy była równość wszystkich ludzi jako podstawa wszelkiej wolności cywilnej i politycznej chronionych przez prawo i instytucję państwa.

4./5. PAŃSTWO - ETYNOLOGIA POJĘCIA

Ewolucja pojęcia „państwo” jest dość skomplikowana.

• U Greków nosiło ono nazwę polis, oznaczającą miasto - państwo z własnym ustrojem i prawodawstwem.

• Rzymska termitologia polityczna znalazła termin civitas rozumiany jako gmiana pełnoprawnych obywateli ; państwo obywateli rzymskich.

Państwo w terminologii rzymskiej określane było jako wspólnota wszystkich obywateli - res publica. Kiedy rozrósł się terytorialnie, zaczęto określać państwo rzymskie terminem „imperium”.

Zmiana nastąpiła w średniowieczu. Odchodząc od pojęć świata starożytnego, wprowadzono nazwę państwa jako kraju - terra, terre, Land. Najważniejszy stał się czynnik terytorialny, co odpowiadało dominującej wówczas doktrynie patrymonialnej.

Pierwsze nowoczesne określenie określające wszelkie ogólne twory państwowe powstało we Włoszech w XVI w. Zastosowano termin stato odnoszący się do do statusu władcy, stabilności, lub elementów niezbędnych dla stabilności.

Dopiero Machiavelli w XVI w. użył terminu stato w takim znaczeniu, jakie dało się dostosować do każdego z istniejących państw, bez względu na jego wielkość, czy charakter ustroju państwowego.

Termin państwo przenika do Francji (estat, etat). Przedstawiciel francuskiej renesansowej myśli politycznej Jean Bodin używa jeszcze terminu res publica na oznaczenie państwa w ogóle w swoim dziele „sześć ksiąg o Rzeczypospolitej”.

Języki słowiańskie wykształciły inne terminy. W Polsce używano takich terminów jak: republika, rzeczpospolita, regnum, królestwo, policja, korona.

6. PAŃSTWO W KONCEPCJACH ARYSTOTELESA I PLATONA.

A.) Wg. Arystotelesa

- państwo to wspólnota, a każda wspólnota powstaje dla osiągnięcia jakiegoś dobra i wszyscy dążą do osiągnięcia dobra.

- wspólnota państwowa jest najwyższą wspólnotą ludzką i wszechobejmującą w społeczeństwie. Dobro jest najważniejszym spośród wszystkich działań państwa.

- cnotą o którą powinno troszczyć się państwo jest sprawiedliwość; warunkiem racjonalnego funkcjonowania państwa jest poszanowanie idei sprawiedliwości.

- celem państwa jest zorganizowanie ludziom dobrego życia, to znaczy poczucia bezpieczeństwa, dostatku materialnego oraz warunków rozwoju duchowego.

- zajął się kwalifikacją różnych form politycznych; odwołuje się do 2 kryteriów: kto rządzi (jednostka, grupa, ogół), kryteriów rządów dobrych i

USTROJE DOBRE	USTROJE ZDEGENEROWANE
Ich celem jest dobro powszechne	Najważniejsze są korzyści rządzących
MONARCHIA (monarcha powinien gwarantować poszanowanie prawa i godności poddanych i sprzyjać rozsądnemu kierowaniu państwem)	TYRANIA (wykształciła się z degeneracji i nadużycia władzy królewskiej bądź jej przejęcia przez demagogów . Ustrój ten stwarza możliwości pogwałcenia prawa oraz nieumiarkowanych rządów.)
ARYSTOKRACJA (rządy wybitnych obywateli wyróżniających się majątkiem, urodzeniem, wykształceniem i gotowością do służenia polis)	OLIGARCHIA (powstaje, gdy w arystokracji przewagę zyskują najbogatsi; należy do form zdegenerowanych, gł. przez nietrwałość rządów, brak rozsądku oraz stwarzania podstaw organizowania dalszych zamachów na władzę)
POLITEA (najbardziej właściwy ustrój gdzie przy równowadze bogatych i ludu dominują klasy średnie, wraz z całym rozsądkiem i umiarkowaniem rządów. Przeważać będą cnoty obywatelskie, określające warunki rozwoju jednostki i całej polis.)	DEMOKRACJA (władza należąca do ludu, nie zawsze prowadzi do rezultatów służących ludowi. Ogół zazwyczaj dostrzega swój interes, kieruje się chęcią uzyskania korzyści.)

B.) Wg. Platona

- krytyka demokracji, gdyż powstaje ona „kiedy ubodzy zwyciężają i jednych bogaczów pozabijają, drugich wygnają z kraju, a pozostałych dopuszczą na równych prawach do udziału w ustroju i rządach”. Ponadto w demokracji wolność mylona jest z dowolnością - tak jak każdy ustrój demokracja wpływa na kształtowanie obyczajów, które poddane są działaniu nieposkromionych namiętności ;)

- demos to dzika, nieokiełznana bestia. Kontrola demagogów nad tłumem jest bardzo niepewna. Demokracja jest nie tylko namiastką ustroju, gdyż nie obowiązują w niej żadne trwałe zasady. Prawo powinno być zbiorem bezpośrednich nakazów rozumu - prawo nie ma na celu uszczęśliwienie jednej grupy - jego celem jest zapewnienie względnego szczęścia całemu państwu, które w ten sposób jest w stanie zachować jednolitość. Ową jednolitość i niezmienność ma zapewnić również wdrożenie teorii organicystycznej („zgodnie z naturą powinien zajmować się czymś jednym”)

- społeczeństwo powinno być podzielone na strażników prawa w wytwórców. Z grupy tych pierwszych część powinna zająć się rządzeniem.

- wspólność kobiet (dostępnych tylko strażnikom ?!), lecz prywatnie żaden nie powinien mieszkać z kobietą...

- kładzie wielki nacisk na wychowanie jako instrument kształtowania odpowiednich postaw obywatelskich, w tym celu nie cofnie się nawet przed zniszczeniem dotychczasowego dziedzictwa kulturalnego. Kształtowanie prawdziwych, cnotliwych obywateli powinno się odbywać również poprzez gimnastykę, muzykę, dietę.

7. MATERIALISTYCZNA KONCEPCJA GENEZY PAŃSTWA / ROZWARSTWIENIA KLASOWEGO.

- twórca - Fryderyk Engels (1820-1895)

- państwo pojawia się, gdy w wyniku rozwoju wydajności pracy powstaje własność prywatna, która powoduje rozpad pierwotnych, egalitarnych społeczeństw rodowo - pleminnych na nierówne klasy. Rozwarstwienie klasowe społeczeństw pierwotnych = powstanie państwa.

- w ustroju rodowo - plemiennym były wybitne jednostki, które pełniły funkcje kierownicze, wykazywały talenty wojownicze -> zaczęły nabywać dobra. Wynikiem tego zaczęła kształtować się własność prywatna, która dała początek panowaniu ekonomicznemu i politycznemu klas posiadających nad nieposiadającymi -> rozwarstwienie klas.

- III drogi/formy powstania państwa

• Klasyczna (państwo ateńskie) powstanie państwa bezpośrednio z przeciwieństw klasowych nurtujących społeczeństwo u schyłku wspólnoty rodowej.

• Droga państwa rzymskiego, na którego powstanie wpływ miał istniejący między patrucjuszami, a plebejuszami konflikt

• Droga plemion germańskich -> jako wspólnota rodowa zajęły tereny byłego imperium rzymskiego, gdzie panował rozpadający się ustrój niewolniczy.

8. PRZYMUSOWY CHARAKTER ORGANIZACJI PAŃSTWOWEJ

- przymus immamentna cecha państwa jako organizacji społeczeństwa - państwo nie może obyć się bez przymusu, ponieważ władza publiczna może wypełnić swoje zadania poprzez grupy społeczne, gdy wyposażona jest w środki przymusu.

- podstawowe środki przymusu państwa: przemoc, groźba (kodeks karny)

- organy państwa stosujące przymus: prokuratura, policja, sądy itd.

• Przymus fizyczny - stosowanie siły - kara więzienia, areszt tymczasowy. Aparatem jawnie stosującym ten przymus jest polcja, wojsko

• Przymus ekonomiczny - różne formy oddziaływań, które pozbawiają jednostkę i inne podmioty możliwości określonych zachowań (swobodny wywóz $ poza granicę państwa)

• Przymus psychologiczny - monopol na przekaz informacji - cenzur

Przymusowość państwowa to powszechność zasięgu władzy, objęcia jej wszystkich mieszkańców

9. TERYTORIALNY CHARAKTER ORGANIZACJI PAŃSTWOWEJ

- podstawowym warunkiem istnienia państwa jest posiadanie własnego terytorium, na którym rozciąga się suwerenne zwierzchnictwo państwowe.

- „terytorium” - pochodzenie rzymskie, ale jego współczesne znaczenie zaczęło kształtować się w koncowym okresie rozbicia feudalnego w Europie. Najpierw ograniczało się tylko do lądu, później jeszcze morza, w XX w. przestrzeni powietrznej, szelfu kontynentalnego.

- jest to często czynnik konsolidujący społeczeństwa -> czynnik uczuciowo - emocjonalny u ludzi zamieszkujących dane terytorium, którzy traktują państwo jak swoją ojczyznę, ziemię. Terytorium jest dla nich czymś więcej niż przestrzennym zasięgiem władzy państwowej, jest składnikiem świadomości narodowej.

• Integralność / niepodzielność terytorialna - prawo do ochrony całości terytorium, jego nietykalności, zakazu uciekania się do stosowania siły i do groźby jej użycia i nielegalnośći nabywania terytorium siłą (KBWE).

10. SUWERENNY CHARAKTER ORGANIZACJI PAŃSTWOWEJ.

• Suwerenność - niezależność władzy państwowej od wszelakiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi oraz wszelakkiej innej władzy wenątrz państwa. Władza suwerenna obejmuje wszystkich członków państwa, a także ma zdolność regulowania wszystkich praw ;)

- z pkt widzenia teorii państwa i prawa suwerenność należy traktować jako historycznie wytworzoną na pewnym szczeblu rozwoju cechę władzy państwowej.

- głównym przejawem suwerenności jest wyłączność prawodawcza -> tylko władza suwerenna może tworzyć i znosić prawo -> kto posiada wyłączność stanowienia i zmieniania prawa, ten decyduje o wszystkich pozostałych dziedzinach publicznej aktywności.

- suwerenność może posiadać różny stopień nasilenia -> państwa mogą być bardziej, lub mniej niepodległe.

Źródłem ograniczeń są inne państwa, organizacje międzynarodowe, ponadpaństwowa integracji (UE).

Suwerenne państwo, to takie które w odpowiednio wysokim stopniu:

1. Posiada zwierzchnią władzę nad terytorium i ludnością

2. Może dobrowolnie nawiązywać równorzędne stosunki z innymi państwami i być członkiem wybranych organizacji międzynarodowych

3. Może swobodnie kształtować własny ustrój społeczno - gospodarczy i formę państwa.

Daleko posunięta zależność, bądź współzależność państwa od otoczenie zewnętrznego nie likwiduje suwerenności , jeśli kontakty z nim są dobrowolne, równorzędne i wzajemne. Przejawem suwerenności zewnętrznej państwa jest uznanie go za podmiot stosunków międzynarodowych przez inne państwa oraz utrzymanie z nim kontaktów dyplomatycznych, konsularnych, handlowych i kulturalnych.

11.

11.TRÓJELEMENTOWA KONCEPCJA PAŃSTWA - SKŁADNIKI KONSTYTUTYWNE.

a.) ludność państwa

ogół osób fizycznych zamieszkujących określone terytorium określonego państwa i podlegających jego jurysdykcji.

Obywatelstwo - trwały węzeł prawny łączący osobę fizyczną z określonym państwem. Posiadanie obywatelstwa sanowi podstawę, na której opiera się ogół praw i obowiązków jednostki wobec państwa. To państwo określa w drodze ustawodawstwa, kto jest obywatelem, sposób nabycia i utraty obywatelstwa.

Nabycie następuje wskutek:

- urodzenia (nabycie pierwotne) -> prawo krwi; prawo ziemi

- naturalizację , zamążpójście, reintegrację, (nabycie pochodne) Ameryki

- istnieją 194 państwa do 1 mln -> 52; od 1 mln 100 mln-> 132, powyżej 100 mln -> 10 państw

b.) terytorium państwa

jest to podstawowy warunek istnienia państwa. Jest to obszar geograficzny, lub przestrzenna sfera ludzkiej działalności, na którym rozciąga się suwerenne zwierzchnictwo państwowe. Terytorium jest obszarem podległym suwerennej władzy państwowej. Występowanie państwa bez terytorium jest niemożliwe.

Terytorium państwa składa się z przestrzeni lądowej, morskiej i powietrznej. Obejmuje fragmenty kontynentów i wysp. Grance państwa są trójwymiarowe: lądowe, morskie i przestrzenne. Granica morska państwa może sięgać 12 mil od linii podstawowej. Zwierzchnictwo terytorialne państwa w przestrzeni powietrznej jest przyjmowane do wysokości sięgnięcia środkami techniki obronnej.

c.) władza publiczna

F. Ryszka: „zdolność do narzucania i egzekwowania decyzji, czyli wpływania na ludzi, by zachowywali się w sposób oczekiwany i pożądany”. Najważniejszą kwestią dla władzy jest podporządkowanie sobie ludzi na danym terytorium. Władza publiczna historycznia pojawia się wtedy, gdy następuje pierwszy podział we wspólnotach ludzkich.

* wywodzi się z podziałów obowiązków

* w starożytności dzieliła się na władzę nad ludźmi -> imperium i rzeczami -> dominium

* w średniowieczu władza szła w parze z własnością, obecnie wyodrębnił się model podziału władzy.

12. KONCEPCJA UMOWY SPOŁECZNEJ U HOBBESA I LOCKA

Umowa społeczna - państwo powstało na skutek szczególnej umowy zawartej między członkami społeczeństwa lub między nimi, a władcą:

• Hobbes - „Lewiatan” - okres przedpaństwowy był zły, ludzie wyniszczali się wzajemnie, więc stworzyli umowę społeczną, która dała początek państwu. Człowiek z natury jest zły. Egoistyczny, dąży do zaspokojenia własnych pragnień. Kierując się rozsądkiem ludzie zawarli umowę na zasadzie „każdy z każdym” i powierzyli pełnię władzy suwerenowi. Jest to umowa jednostronna poddani zrzekając się praw do swej naturalnej wolności, w całości przekazują ją na rzecz suwerena. Władza suwerena jest niepodzielna i niepozbywalna, niezależnie od tego, czy suwerenem jest jednostka, czy zbiorowość. Ustanowienie drogą umowy społecznej powoduje przekształcenie się zbiorowości ludzi w społeczeństwo - państwo. Zdaniem Hobbesa jedynym sposobem na zaprzestanie wojny każdego z każdym, jest zrzeczenie się wolności jednostkowej, przez zawarcie umowy społecznej, przekazującej całą władzę jednemu człowiekowi. Umowa taka tworzy państwo i społeczeństwo, które wbrew poglądom Arystotelesa, nie może powstać w sposób naturalny, lecz musi być wynikiem świadomej decyzji. Do zawarcia paktu popycha człowieka oczywiście lęk przed skutkami stanu naturalnego, ale nie tylko lęk. Państwo rodzi się tak samo w wyniku strachu przed potęgą jakiejś osoby, jak i w wyniku ufania komuś, że jest on zdolny zapewnić opiekę i obronę.

• Państwo naturalne rodzi się z powodu groźby unicestwienia tych, którzy nie podporządkują się mocy przyszłego suwerena. Przyczyną narodzin państwa jest tu wola władcy. Nie samo jednak zwycięstwo daje uprawnienie do władzy nad zwyciężonym, lecz ugoda/pakt zwyciężonego, coś w rodzaju współczesnego jednostronnego oświadczenia woli. Pakt w przypadku państw naturalnych nie jest elementem żadnej umowy, jest tylko przyrzeczeniem zwyciężonego.

• Państwo polityczne powstaje na skutek podwójnego zobowiązania, po pierwsze wobec obywateli, po wtóre, wobec suwerena. Dopiero teorię narodzin państwa ustanowionego, inaczej politycznego, możemy nazwać mianem kontraktualizmu. Pakty jednostek stają się elemetem umowy społecznej.

• Państwo może być demokracją, która istnieje dzięki dwóm elementom, z których pierwszym jest ustanowienie stałych zebrań, tworzące lud, a drugim większość głosów tworząca władzę. Państwo może być arystokracją, która powstaje dzięki przemianie demokracji, polegającej na przeniesieniu władzy na kolegium optymatów. Może być również monarchią, którą wywieść można również od władzy ludu, a więc zgromadzenia, które uprawnienia swe przeniosło na jednego człowieka. Suwerenem zatem nie musi być jednostka.

• Umowa społeczna usuwa strach przed skutkami stanu naturalnego, ale na jego miejscu pojawia się nowy lęk, tym razem jest to lęk przed państwem. Pakt przedstawia człowiekowi nowe, wyjątkowe źródło obaw. Tworzy realną gwarancję trwałości zobowiązania. Jest nią nie tyle sam suweren, ile świadomość konsekwentnej lojalności i oddania innych członków społeczeństwa, bo tylko ta lojalność i to oddanie są źródłem mocy suwerena. Jednostka nie jest w stanie prawnie cofnąć paktu, który poddał ją władzy państwa, nie ma ani takiego uprawnienia, skoro wyzbyła się woli na rzecz suwerena, ani nawet takiej możliwości, póki zobowiązanie podtrzymywane jest potęgą państwa. Wspólna decyzja poddanych nie ma mocy zniesienia władzy państwa. Mimo to poddany powinien dostrzegać niewątpliwą, podkreśloną przez Hobbesa, granicę swego zobowiązania. Zobowiązanie poddanych w stosunku do suwerena trwa tylko tak długo, jak długo trwa moc, dzięki której suweren jest zdolny ochraniać swoich poddanych.

• J. Locke - państwo i społeczeństwo powstały w wyniku porozumienia się jednostek, które poprzednio żyły w stanie natury okres przedpaństwowy był epoką wolności i dobrobytu.

• Z poglądami Hobbesa nie zgadzał się John Locke i później John Stuart Mill, którzy argumentowali, że skuteczna umowa społeczna nie musi koniecznie prowadzić do ubezwłasnowolnienia jednostek i przekazania całej władzy suwerenowi. Twierdzili oni, że w odpowiednich warunkach ludzie są zdolni do działań altruistycznych, i że na dłuższą metę nawet społeczeństwa zarządzane przez władcę absolutnego wymagają do przetrwania licznych aktów altruizmu ze strony poddanych.

13. W swoich dziełach „Wykłady z filozofii dziejów” oraz „Zasady filozofii prawa” konstruuje koncepcję państwa, jako wspólnoty etycznej. Główne jego tezy to: państwo królestwem wolności, państwo etyczną całością i państwo to coś więcej niż suma jednostek. Według niego stan natury to bezprawie, gwałt i niepohamowane popędy naturalne, barbarzyńskie czyny uczucia. Skłonności te ogranicza dopiero społeczeństwo i państwo. Istotą ducha jest wolność, ale pełną formą urzeczywistnienia ducha jest państwo. Wolność jest możliwa tylko w ramach państwa, a jej treścią jest prawo i etyka. Historia dziejów jest historią zespolenia wolności i konieczności.

„Etyczna całość, państwo, będące tą rzeczywistością, w której jednostka posiada wolność i korzysta z niej, ale tylko o tyle, ile stanowi cząstkę świadomości, woli i wiary ogółu”. W konsekwencji Hegel dochodzi do wniosku, że państwo to „etyczna całość, będąca rzeczywistością, w której jednostka posiada wolność i korzysta z niej w ściśle oznaczonych granicach i w określony sposób”. Etyczność państwa polega na tym, że stanowi ono jedność powszechnej woli oraz woli subiektywnej. W państwie ma obowiązywać to, co substancjalne, czyli jedność woli indywidualnej i woli ogółu. Stanowi to etyczną całość.

14. POJĘCIE PAŃSTWA W WARUNKACH PRAWNYCH

Nauka o państwie jest gałęzią nauk prawnych. Wg. nich państwo jest podmiotem i porządkiem prawa. Istotne spory toczą się wokół objęcia zakresem nauk prawnych i problematyki państwa. Np. prawo jest przejawem istnienia państwa i nie sposób go wyjaśnić bez analizowania go w ścisłym związku z państwem. Są również autorzy, którzy mówią, że problemy państwa stanowią przedmiot socjologii polityki bądź politologii, ale nie nauk prawnych.

Pewne zagadnienia dotyczące państwa, zwłaszcza sposobu jego organizacji i zasad działania poszczególych organów władzy publicznej powinny być uznawane za przedmiot nauk prawnych. We współczesnym świecie występuje bowiem nadal silny związek między strukturą państwową, a prawem obowiązującym.

15. POJĘCIE PAŃSTWA WG. WEBERA.

• Definiuje państwo jako organizację, która posiada monopol na użycie legalnych środków przymusu na danym terutorium.

• Państwo jest aparatem sprawowania władzy, ma monopol na jej sprawowanie, a władza ma charakter prawomocny. Państwo jest organizacją opartą na zasadzie terytorialnej, a nie więzach krwi.

• Państwo to instytucja o charakterze ponadklasowym, ogólnonarodowym, która służy wszystkim, reprezentuję wolę narodu.

• To strażnik dobra ogółu, bezstronny arbiter, nie jest instrumentem klasy panującej.

• Jest jedyną instytucją, która może użyć siły i przymusu w majestacie prawa, organizacja biurokratyczna.

---