PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA
PIELĘGNOWANIE PREWLEKLE CHORYCH Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA
DOMINIKA PODGÓRNA
ANITA ZAJDEL
Gr. 30E
Ośrodek: Katowice
Choroby układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów w Polsce, umieralność z tych przyczyn w naszym kraju jest prawie dwukrotnie wyższa niż w pozostałych krajach Unii Europejskiej. Do najczęstszych chorób układu krążenia należą nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca i zawal, wady serca oraz kardiomiopatie.
W naszej populacji największy problem stanowi nadciśnienie i choroba niedokrwienna serca. Choroby te przez lata przebiegu prowadza do niewydolności serca. Pod koniec XX wieku obserwowano w krajach rozwiniętych zmniejszenie liczby zgonów z powodu choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu. W tym czasie śmiertelność z powodu zastoinowej niewydolności serca spotykamy najczęściej u chorego będącego w stanie terminalnym z powodu schorzeń układu krążenia.
Niewydolność serca dzielimy na ostra i przewlekłą, lewokomorową i prawokomorową oraz obu komór. Niewydolność serca jest to zespół kliniczny charakteryzujący się upośledzeniem funkcji serca jako pompy która nie zaspokaja zapotrzebowania tkankowego na tlen. O rozpoznaniu u decyduje istnienie wielu objawów zarówno podmiotowych (wywiad) jak i przedmiotowych (badanie fizykalne) jak i obecnych w badaniach dodatkowych.
Wywiad dotyczy odczuwalnych i obserwowalnych przez pacjenta objawów subiektywnych, stanowi istotny element diagnostyki kardiologicznej wymaga umiejętności nawiązywania z chorym dobrego kontaktu psychicznego, czasu cierpliwości i empatii. Chory przekazuje nam dane niesprawdzalne obiektywnymi metodami takie jak ból duszność wrażenie osłabienia a także objawy które można potwierdzić badaniem przedmiotowym takie jak obrzęki, wodobrzusze, sinica, nieprawidłowe bicie serca, kaszel, krwioplucie, skąpomocz. Są to podstawowe objawy stwierdzane w niewydolności serca .Ich stopień czas trwania i nasilenie są wartościami zależnymi od stopnia nasilenia choroby.
W patologii układu krążenia określamy wydolność wysiłkowa chorego w skali NYHA (New York Heart Association). W okresie terminalnym mamy do czynienia z chorym zaliczanym do 3 lub 4 stopnia w skali tj z chorym ze znacznym ograniczeniem wydolności wysiłkowej u którego występują dolegliwości pod wpływem zwykłych wysiłków lub pod wpływem najmniejszej aktywności czy nawet w spoczynku.
W ocenie stanu ogólnego szczególna uwagę zwracamy na :
-skórę: chłodna, zsiniała, wilgotnawa, często umiarkowanie zażółcona
-tętno (często przyspieszone)
-ciśnienie tętnicze krwi (często obniżone)
-obrzęki
Obserwowanie chorego z objawami chorobowymi ze strony układu krążenia oraz postępowanie
TĘTNO
Praca serca składa się z trzech faz: skurczu, rozkurczu i przerwy.
Tętno jest wyczuwalne dlatego, ponieważ w czasie każdego skurczu serca pewna ilość krwi zostaje wypchnięta z lewej komory serca do tętnicy głównej (aorty), która powoduje chwilowe rozszerzenie się elastycznych ścian tętnic. Energia mięśnia sercowego przekazana fali krwi oraz sprężystość aorty i dużych tętnic powodują, że można ową falę wyczuć podczas jej uderzenia o ścianę naczynia.
Dokładne obserwowanie tętna jest bardzo ważne, ponieważ obrazuje ono dokładnie stan chorego.
Wszędzie tam, gdzie tętnice przebiegają płytko pod skórą, można wyczuć kolejne fale napływającej krwi, określić jakość tętna i obliczyć jego częstotliwość.
Takie miejsca znajdują się m.in.:
w okolicy nadgarstka - tętnica promieniowa, po stronie kciuka,
na szyi - tętnica szyjna, poniżej kąta żuchwy,
na skroni - tętnica skroniowa, tuż przed uchem, przy przyczepie małżowiny usznej,
w pachwinie - na tętnicy udowej,
na stopie - na tętnicy grzbietowej stopy,
pod kolanem - na tętnicy podkolanowej.
Obserwując tętno trzeba znać trzy jego cechy: szybkość, napięcie i rytm.
Szybkość tętna - to liczba uderzeń tętna na minutę.
Fizjologicznie zależy od:
-wieku,
-wysiłku fizycznego,
-stanów emocjonalnych.
W zależności od wieku przedstawia się następująco:
u noworodka 130-140 u/min
u dziecka 1 r.ż. 110-130 u/min
u dziecka 2 r.ż. 100-115 u/min
u dziecka 7 r.ż. 80- 90 u/min
u ludzi dorosłych 66- 76u/min
u ludzi starszych około 60 do 90-95 u/min.
Wysiłek fizyczny wpływa na przyśpieszenie akcji serca, ponieważ zwiększa się zapotrzebowanie na tlen. Zależy też od pozycji w jakiej się znajdujemy - u człowieka leżącego i stojącego wykazuje różnicę do 10 u/min. Przy dużym wysiłku może wynosić - 200 u/min.
Stany emocjonalne, np. zdenerwowanie, uczucie radości lub gniewu a także choroby serca, niewydolnoś krążenia i nerwice serca przyśpieszają tętno.
Tętno zwolnione jako objaw fizjologiczny występuje podczas snu.
Siła, napięcie tętna
Napięcie tętna spowodowane oporem, jaki ściana naczynia stawia uderzającej fali krwi, względnie siłą, z jaką krew uderza na ścianę naczynia. Napięcie tętna jest więc wyrazem ciśnienia tętniczego krwi. Bada się je siłą ucisku, jaki trzeba wywrzeć na tętnicę, aby tętno stało się niewyczuwalne. Prawidłowe napięcie tętna określa się jako tętno dobrze napięte, przy czym tętnica jest elastyczna. Tętno niewystarczająco napięte określa się jako słabo napięte, ledwo wyczuwalne, nitkowate, nie wyczuwalne.
Tętno twarde, drutowate, wyczuwa się mocno pod palcami. Występuje przy miażdżycy tętnic i przy wzmożonym ciśnieniu śródczaszkowym.
Tętno chybkie, z bardzo krótkim okresem wyczuwalności, szybko zanika pod palcami. Tętno chybkie może być zwolnione, nie należy go mylić z tętnem przyśpieszonym.
Rytm, czyli miarowość tętna
Tętno prawidłowe. Powinno ono być miarowe, tzn. że wszystkie uderzenia mają jednakową siłę, a przerwy pomiędzy uderzeniami są równe. Jeżeli te warunki nie są spełnione, tętno określa się jako niemiarowe.
Niemiarowość całkowita (arrhytmia completa). Jest to zupełnie niemiarowe pojawienie się fali tętna. Wyczuwa się uderzenia o bardzo nierównej sile i w różnych odstępach czasu. Tego rodzaju tętno świadczy prawie zawsze o ciężkim uszkodzeniu mięśnia sercowego.
Niemiarowość oddechowa. Nie jest objawem patologicznym. Polega na okresowym przyspieszeniu i zwalnianiu akcji serca zależnie od wdechu; przy wstrzymaniu oddechu ta niemiarowość zanika.
Tętno wypadające (pulsus deficiens). Polega na regularnym wypadaniu jednego uderzenia tętna, np. co 4 lub 5 skurczów serca. Jest to na ogół objaw niegroźny, występujący o zmęczeniu, nadużyciu prawdziwej kawy, nikotyny i alkoholu.
Innomiarowość. Polega na dodatkowym skurczu serca, zanim skończy się faza rozkurczu. Uderzenie dodatkowe może powtarzać się co kilka uderzeń, np. po każdym drugim lub trzecim skurczu serca przyjmując wtedy nazwę pulsus bigeminus, trigeminus. Pulsus bigeminus to jeden z pierwszych objawów przy zatruciu preparatami naparstnic.
Skurcze dodatkowe mogą też pojawić się nieregularnie i być spowodowane uszkodzeniem mięśnia sercowego, jak i nadmierną pobudliwością u ludzi z nerwicami.
Mierzenie tętna
(Pielęgniarka) opiekunka trzyma w jednej ręce zegarek z sekundnikiem, drugą ręką mierzy tętno, licząc równocześnie jego częstotliwość.
Odbywa się to w następujący sposób:
Przygotowanie:
Osoba, której sprawdzamy tętno powinna leżeć albo siedzieć. Nie należy sprawdzać tętna bezpośrednio po wysiłku fizycznym czy przeżyciach emocjonalnych. Przedramię pacjenta leży swobodnie, np. na kołdrze lub na stole.
Przebieg:
Tętno mierzy się pacjentowi prawą ręką;
Opuszki palców: wskazującego, środkowego i czwartego przykłada się na jedną z wymienionych tętnic, np. w podłużne zagłębienie między kość promieniową i wiązką ścięgien zginaczy, gdzie wyczuwa się uderzenia tętna. Kciuk nie powinien obejmować nadgarstka;
Opuszki palców uciskają nieco mocniej wybrane miejsce, póki tętno nie będzie wyraźnie wyczuwalne.
Mierzenie tętna:
Należy przeczekać do chwili, gdy wskazówka sekundowa pokaże godzinę 12;
Liczy się uderzenia tętna (1—2—3 itd. Do czasu, gdy wskazówka osiągnie znowu godzinę 12 (1 minuta).
Stwierdzona liczba pokazuje nam częstotliwość tętna w jednej minucie.
Powyższą liczbę notujemy na karcie chorobowej.
Zaobserwować pozostałe cechy tętna.
Uwaga:
Odwiesić na bok kciuk. W przeciwnym razie wyczuwa się również swoje własne tętno!
Osoba mając pewne doświadczenie w mierzeniu tętna może:
zredukować czas mierzenia ½ minuty i wynik pomnożyć przez 2
lub mierzyć tylko przez ¼ minuty i pomnożyć przez 4
W przypadku choroby serca należy zawsze mierzyć tętno przez pełną minutę. (Mogą zdarzać się okresy nieregularności).
Mierzenie tętna trzeba się nauczyć i przećwiczyć. Umiejętność tę można zdobyć tylko w wyniku praktycznych ćwiczeń. Jeśli ktoś nie ma żadnego doświadczenia w mierzeniu tętna bądź u siebie samego, bądź u innych, powinien rozpocząć praktykę od członków rodziny, stosując się do wyżej przedstawionych wytycznych.
Zaleca się, aby nabytą umiejętność sprawdziła jeszcze jedna osoba fachowo przygotowana (lekarz, pielęgniarka).
CIŚNIENIE KRWI
Krew krąży w układzie naczyń krwionośnych dzięki ciśnieniu wytwarzanym podczas pracy serca.
Wysokość ciśnienia jest przede wszystkim zależna od:
siły skurczowej serca
ilości krążącej krwi
oporów, jakie stawiają naczynia (elastyczność ścian naczyń).
Podczas skurczu komór ciśnienie w tętnicach jest większe i nazywa się je ciśnieniem skurczowym albo maksymalnym. Podczas rozkurczu ciśnienie się zmniejsza i nazywa się je ciśnieniem rozkurczowym albo minimalnym. Różnica między ciśnieniem maksymalnym a minimalnym nosi nazwę amplitudy skurczowo-rozkurczowej.
Na tętnicy ramieniowej, gdzie mierzy się ciśnienie krwi, normalne ciśnienie skurczowe wynosi ok. 120 mm Hg (16,0 kPa), a rozkurczowe - około 70 mm Hg (9,3 kPa). Amplituda w warunkach fizjologicznych może wahać się od 30 do 50 mm Hg (4, 0 - 6, 7 Kpa).
Zwiększone ciśnienie krwi - hipertonia - może wystąpić przejściowo po dużych wysiłkach fizycznych oraz w wyniku stanów emocjonalnych.
Z wiekiem ciśnienie krwi wzrasta, wbrew jednak rozpowszechnionym poglądom nie należy do tego przywiązywać zbyt dużej wagi, bo właściwa choroba nadciśnieniowa występuje rzadko w tym okresie życia.
Wzmożone ciśnienie występuje przy zapaleniu kłębków nerkowych, zaburzeniach wewnątrzwydzielniczych, prawostronnej niewydolności krążenia, przy zatruciu ciążowym itp.
Podciśnienie tętnicze - hipotonia - jest to stan obniżonego ciśnienia w stosunku do normy.
Mierzenie ciśnienia krwi
Ciśnienie krwi mierzy się metodą, opracowaną przez uczonego włoskiego Riva-Rocci, za pomocą sfigmomanometru. Sfigmomanometr (tonomemtr) składa się z manometru rtęciowego lub sprężynowego, mankietu o podwójnych ścianach i połączonej z nim ręcznej pompki gumowej z wentylem.
Pomiar ciśnienia polega na wywarciu ucisku przez wypełniony powietrzem mankiet na tętnicę ramieniową. Ucisk musi być tak duży, aby uniemożliwił przepływanie krwi, dzięki czemu tętno staje się niesłyszalne. Zmniejszając ucisk mankietu, w momencie kiedy będzie on równy ciśnieniu w naczyniu (ciśnieniem maksymalne), usłyszymy tętno; kiedy ciśnienie w tętnicy obniży się do poziomu ciśnienia minimalnego, tętno będzie tak małe, że nie wywiera już żadnego ucisku na tętnicę.
Technika
Chory leży lub siedzi na krześle z ręką opartą, odwróconą stroną zgięciową w górę. Rękaw podciągnąć wysoko. Otoczyć ramię mankiet aparatu, przymocować do opaski manometr.
Założyć fonendoskop, przyłożyć słuchawkę do zgięcia łokciowego w miejscu przebiegu tętnicy. Zakręcić śrubkę przy gruszce. Pompować gruszką powietrze do zbiornika gumowego w mankiecie (obserwując wskazówkę manometru albo wysokość słupka rtęci) ponad przypuszczalną, górną granicę słyszalności tętna. Odkręcić trochę śrubkę i wypuszczać powoli powietrze.
Przez cały czas obserwować wskazówkę manometru, która wolno cofa się w kierunku do zera.
W pewnym momencie, kiedy zostaje zmniejszony ucisk na tętnicę promieniową, słychać w słuchawce uderzenie tętna.
W chwili usłyszenia pierwszego uderzenia, odczytać na podziałce wysokość ciśnienia. Jest to górna granica słyszalności tętna, czyli ciśnienie maksymalne lub skurczowe.
Nadal wypuszczać powietrze ze zbiornika, aż do momentu zaniku uderzeń tętna w fonendoskopie. Wtedy odczytać na podziałce dolną granicę ciśnienia. Jest to ciśnienie minimalne, czyli rozkurczowe. Zdjąć opaskę.
BÓL
Podstawą rozpoznania bólu jest wywiad, najczęściej występuje typowy ból wieńcowy, zlokalizowany w środku klatki piersiowej, za mostkiem. Do cech typowego bólu wieńcowego należą:
1) lokalizacja zamostkowa,
2) występowanie pod wpływem nadmiernego obciążenia lewej komory serca (tj. wysiłku, stresu, zimna, wiatru, posiłku) w stabilnej dusznicy bolesnej (s.d.b.), a w dusznicy bolesnej niestabilnej i zawale serca - w spoczynku,
3) ustępowanie pod wpływem zażywanych podjęzykowo, krótkodziałających azotanów po 1 do maksymalnie 6 minutach
Kierunek przenoszenia się bólu bywa różny, najczęściej w stronę szczeki, gardła jednego barku lub obu kończyn lub części lewej kończyny górnej. Typowy ból ma charakter rozrywania , gniecenia lub palenia, nie jest on natomiast bólem przeszywającym, kłującym punktowym. Często bólowi towarzyszy uczucie niepokoju, lek, przeczucie zbliżającej się śmierci
U niektórych chorych bólowi towarzyszy uczucie duszności, osłabienie, nudności, ślinotok zawroty głowy, zwiększone wydalanie potu. Ból wieńcowy ma bezpośredni związek z wysiłkiem fizycznym, emocjami lub posiłkiem. Bole wieńcowe w spoczynku świadczą o postępie choroby. O postępie choroby świadczą również bóle budzące chorego ze snu.
W postępowaniu należy uwzględnic:
zapewnienie spokóju fizycznego i psychicznego, ograniczenie wysiłku i emocji
regularne przyjmowanie leków, które wcześniej przepisał lekarz;
zmniejszanie lęku w przypadku wystapienia napadu bólowego, obecność przy pacjencie
DUSZNOŚĆ (dyspnoe)
Słowo to pochodzi z języka greckiego i znaczy złe oddychanie. U chorych w stanie terminalnym jest stałym objawem chorób serca. Najczęściej jest odczuwana jako brak powietrza lub wrażenie duszenia się. Występuje przyspieszenie oddechów oraz zwiększenie pracy podstawowych i dodatkowych mięśni oddechowych. duszność do której najczęściej dołącza się kaszel , nasila się podczas leżenia płasko na wznak, natomiast zmniejsza się po zastosowaniu wysokiego ułożenia chorego. Duszność wywołuje ogromne cierpienie chorego. Na jej podłożu rozwija się lek. Nagłym zaostrzeniem duszności może być atak paniki oddechowej, któremu towarzyszy znaczny niepokój. Jest to nagły dyskomfort, z poczuciem duszenia się , dławieniem , drżeniem i strachem przed umieraniem. Występują krótkie i szybkie oddechy. Tak jak w leczeniu bólów nowotworowych udało się udało się opracować standardy leczenia tak niestety w duszności nie udało się opracować takiego algorytmu postępowania. Gdy zespół terapeutyczny wyczerpie możliwości postępowania przyczynowego, leczenie jest często trudne i nieskuteczne. Ogólne zasady postępowania w przypadku duszności w terminalnej fazie choroby układu krążenia jest takie same jak w całej opiece paliatywnej.
a)należy określić przyczynę duszności i starać się te przyczynę usunąć
b) rozważyć, czy planowane postępowanie będzie rozsądne dla pacjenta i jego rodziny,
biorąc pod uwagę takie czynniki jak: przewidywany czas przeżycia, stopień
zaawansowania procesu chorobowego, stan ogólny (schorzenia współistniejące), objawy
uboczne (obciążenie badaniami dodatkowymi i leczeniem), potencjalne korzyści i koszty poniesione przez pacjenta, konieczność opuszczenia domu w celu leczenia;
c) omówić wszystkie możliwości lecznicze z pacjentem, rodziną i osobami opiekującymi
się, pozwalając im na współuczestniczenie w podjęciu decyzji (próba odpowiedzi na
trudne pytania pacjenta: - Czy będę się dusił?, - Czy się uduszę?, - Czy przestanę
oddychać, jeżeli usnę?);
d) rozważyć włączenie leczenia niefarmakologicznego (psychoterapia, fizykoterapia,
rehabilitacja, hipnoza, obecność drugiej osoby);
e) zaproponować zmianę codziennego trybu życia (pomoc w racach domowych,
odpoczynek na leżąco, przeniesienie łóżka na parter, itp.).
f) wysokie ułożenie górnej połowy ciała chorego, otwarcie okna, chłodzenie skóry twarzy poprzez np. stosowanie wentylatorów, ułożenie chorego w przestronnym i dobrze wentylowanym pomieszczeniu, w miarę możliwości wyeliminowanie czynników zewnętrznych, np. przyciszenie telewizora, zwracamy się do chorego spokojnym, łagodnym głosem.
Duszności towarzyszy niepokój, wzmożona praca mięśni oddechowych, zależna od rodzaju duszności i gwałtowności jej wystąpienia oraz może jej towarzyszyć sinica.
Sinica (niebieskawo-sine zabarwienie skóry i śluzówek występujące przy spadku wysycenie krwi tlenem) może być wyrazem:
-przyśpieszonego zużycia tlenu w tkankach (duży wysiłek fizyczny),
-zwolnionego prądu krwi,
-mieszania się krwi tętniczej z żylną przy wadach wrodzonych,
-upośledzonej wymiany gazowej w płucach.
Sinica pochodzenia sercowego obejmuje najpierw wargi, nos i płatki uszu, w następnym etapie występuje na obwodzie ciała.
OBRZĘKI
Występowanie obrzęków związane jest z zatrzymywaniem dodatkowej objętości wody w organizmie. Są to uogólnione, symetryczne obrzęki tkanki podskórnej, w krańcowej niewydolności serca zwraca uwagę dysproporcja między górna częścią ciała ze szczupłymi , patykowatymi kończynami górnymi a dolna -z uwypuklona jam brzuszna i grubymi obrzękami na kończynach dolnych , obrzęknięta skora jest napięta i błyszcząca z sączącymi się pęknięciami naskórka.
postępowanie
-ułożenie w zależności od miejsca obrzęków,
-w razie pęknięć skóry miejsca zaopatrywać jałowo i nakładać na nie materiał higroskopijny,
-przy dużych obrzękach skóra wilgotna - częsta zmiana bielizny osobistej i pościelowej,
-ograniczenie płynów i soli w pokarmach (ch. nadciśnieniowa),
-mierzenie dobowej ilości moczu,
-ważenie - o tej samej porze, w tym samym ubraniu.
ODDYCHANIE
Zaburzenia oddychania poza dusznościami mogą występować także pod postacią oddechu cyklicznego, ze zmiana głębokości oddechu lub oddechu Cheyna-Stokesa, z powtarzającą się faz bezdechu.
Obserwacja oddychania polega na rejestrowaniu jego częstotliwości, głębokości i rytmu.
Częstotliwość oddechu (szybkość)
Człowiek dorosły oddycha średnio w warunkach normalnych 16-20 razy w ciągu minuty, dziecko - 20-25, a noworodek - 40 razy /min.
W warunkach fizjologicznych na zmianę szybkości oddechu wpływa:
-wzmożony wysiłek fizyczny,
-wszelkie zmiany emocjonalne, które zwalniają lub przyśpieszają oddech.
W warunkach patologicznych oddech przyśpieszają:
-stany gorączkowe (wzmożone spalanie),
-bóle w klatce piersiowej (płytki oddech),
-zmniejszona powierzchnia oddechowa płuc,
-upośledzone krążenie (tlen jest mniej sprawnie dostarczany tkankom, a dwutlenek węgla mniej sprawnie usuwany),
-zmniejszona ilość hemoglobiny.
Na zwolnienie oddechu wpływają:
-zwiększone ciśnienie śródczaszkowe (ucisk na ośrodek oddechowy),
-zatrucia wewnątrzpochodne (mocznica, śpiączka cukrzycowa,),
-zatrucia zewnątrzpochodne (opium, morfina),
Przyśpieszenie oddechu powyżej 40/min i zwolnienie poniżej 8/min jest objawem niepokojącym, prowadzącym do niedotlenienia organizmu (hipoksja).
Głębokość oddechu
Liczba oddechów pozostaje w zależności od głębokości oddychania. Normalnie mniejszej częstotliwości oddychania towarzyszy głębszy oddech. Istnieją jednak okoliczności (wiek, długotrwałe leżenie, choroba), kiedy oddech przebiega powierzchownie.
Rytm oddychania
W celu prawidłowego oddychania oprócz rozpatrywania jego częstotliwości i głębokości trzeba obserwować rytm oddychania. W warunkach normalnych wdech, wydech i przerwa po nich następująca przebiegają rytmicznie, miarowo i bez wysiłku.
Prawidłowy rytm oddechowy może zostać zaburzony na skutek choroby (niewydolność krążenia, zapaść) lub innych przejściowych niedomagań (omdlenie, wstrząs). Zaburzenie rytmu oddechowego świadczy z reguły o stanie chorobowym. Rozpoczyna się od drobnych płytkich oddechów, które stopniowo ulegają pogłębieniu, aby przejść wreszcie w gwałtowne „chwytanie powietrza. Stopniowo oddechy stają się coraz słabsze i bardziej powierzchowne, aż w końcu występuje przerwa w oddychaniu. Opisany typ oddechu występuje często w schorzeniach mózgu, zatruciach, chorobach serca, lecz może być również zwiastunem zbliżającego się zgonu pacjenta.
Uwaga
Oddychanie może być utrudnione przez ślinotok, wymioty, krew i śluz. Wydzielina lub ciała obce mogą ograniczać swobodę oddychania aż do uduszenia włącznie. Przy tego rodzaju komplikacjach należy niezwłocznie wezwać lekarza.
Zaburzenia w oddychaniu są wyrazem niewydolności oddechowej wskutek zmian w płucach albo nieprawidłowej czynności ośrodka oddechowego.
Manifestują się:
-zmianą charakteru oddechów,
-dusznością,
-sinicą.
Zmiana charakteru oddechów
Oddech Cheyne-Stokesa - stopniowe narastanie częstości i głębokości oddechu, a następnie zwalnianie go aż do bezdechu. Występuje w niewydolności lewokomorowej serca, zatruciach barbituranami.
Oddech Biota - charakteryzuje się bezdechem i bezpośrednio po nim szybkim i głębokim oddechem (uszkodzenie ośrodka oddechowego).
Oddech Kussmaula - głośny, charakteryzujący się pogłębieniem i przyśpieszeniem , tzw. oddech „gonionego psa” (zakwaszenie ustroju, np. cukrzyca),
Oddech charczący - głęboki, przez otwarte usta i z odrzuceniem głowy ku tyłowi (agonia, apopleksja).
Oddech utrudniony - występuje przy przeszkodzie mechanicznej w drogach oddechowych.
Oddychanie przez usta - przy niedrożności nosa.
Zapach oddechu
Powinien być bezwonny. Brak higieny j. ustnej, schorzenia żołądkowe, kwasica cukrzycowa (aceton).
W przypadku przewlekłej niewydolności serca w okresie terminalnym, kiedy stosowanie leczenie przyczynowe nie przynosi pożądanych efektów głównym celem leczenia jest złagodzenie objawów i popraw jakości życia.
Wykorzystuje się wielokierunkowe leczenie farmakologiczne z zastosowaniem B-blokerów ACE, leków o działaniu izotropowo-dodatnim, leków rozszerzających naczynia, moczopędnych. Często dochodzi do polipragmazji. Wypracowanie modelu optymalnego leczenia może być bardzo trudne.
Leczenie objawowe, realizowane przez kilku członków zespołu terapeutycznego, jest szczególnie wskazane w tym okresie.
Opiekę interdyscyplinarna tak należy kształtować, aby najlepiej jak to możliwe odpowiadała potrzebom ta i uwzględniała potrzeby środowiska. Oprócz działania farmakologicznego niezwykle istotna role stanowi leczenie dietetyczne- ograniczenie soli kuchennej, kontrola gospodarki wodnej w postaci bilansu) fizjoterapeutyczne i pielęgnacyjne.
Niewydolność serca w końcowej , terminalnej fazie towarzyszy dyskomfort, niepokój i lęk. Terapia musi uwzględniać oprócz standardowych w niewydolności serca leków także opioidy i leki uspokajające. Najważniejsza jest poprawa jakości życia a nie jego wydłużanie.
Wiedza doświadczenie i wrażliwość i takt musza być nieodzownymi przymiotami członków zespołu terapeutycznego. Umożliwiają one profesjonalna pomoc umierającemu choremu, zmniejszając cierpienie w ostatnim etapie życia.