Nowe centra potęgi gospodarczej i politycznej - Chiny, Indie i Brazylia.
Chiny mogą wyprzedzić USA około 2015 roku. Niektórzy mówią, że jednak dopiero w 2041. Wg optymistycznych prognoz Banku Goldman Sachs chińska gospodarka znajdzie się na pierwszym miejscu w 2027.
Roczny wzrost gospodarki:
- chińska 8-10%
- amerykańska 1-1,5%
Wielkość PKB globalnego:
- USA 14,2 bln $
- Chiny 7,7 bln $ (lub 4,9 bln $, na równi z Japonią)
Wielkość PKB na jednego mieszkańca:
- USA 40 000 $
- Chiny 3 624 $
Jeżeli chodzi o PKB globalny, to Chiny mają dużo do nadrobienia. Rożne również poziomy życia. Chiny póki co to kraj biedny, zwłaszcza prowincja. Od 1980 roku gospodarka Chin wzrosła 14-krotnie, a PKB per capita 11-krotnie. W Chinach działa 300 tys. firm z kapitałem zagranicznym, zatrudniające 40 mln Chińczyków.
Rezerwy walutowe Chin 2,2-2,3 bln $, 2/3 tej kwoty w $, 800 mld $ w obligacjach skarbowych USA. USA największym wierzycielem wobec Chin.
Armie:
- USA 1 mln 600 tys.
- Chiny 2 mln 200 tys.
Jednak potęga amerykańska o wiele większa, lepiej zmodernizowana.
Nakłady na armię:
- USA 800 tys. mld $
- Chiny 79 tys. mld $ (10 razy mniej niż USA)
Kryzys finansowy spowodował, że USA zaczęły spoglądać na Chiny, jak na równego sobie. Porównywanie modeli gospodarczych, hierarchii wartości, wzorców cywilizacyjnych. Nie może być więc tak, że państwa te rywalizują, trzeba pójść na współpracę. Spierają się w ONZ, G-20, ale jednocześnie kształtują globalną politykę światową. Zbliżenie USA i Chin kosztem UE i Rosji. Ukształtuje się G-2? Póki co, najważniejszym rynkiem zbytu towarów chińskich. UE niezadowolona z polityki Chin. Chiny domagają się większego udziału w organizacjach międzynarodowych, m.in. w Międzynarodowym Funduszu Walutowym.
Rosja, potentat surowcowo-energetyczny, w gorszej sytuacji niż UE. Zagrożona z punktu demograficznego - spadek liczby urodzin, aborcje. W połowie 2050 roku 70-90 mln Rosjan (obecnie 142 mln). Ok. 2300 w Rosji może nie być już żadnego Rosjanina. Rosja zagrożona ze strony Chin. 4-6 mln Chińczyków mieszka w Rosji, a następne 40 mln chętnie przekroczyłoby granicę. Chińczycy nie chcą się integrować. W Rosji już uczą się w szkołach j. chińskiego. Rosja potrzebuje wzmocnienia technologicznego. UE stara się wspierać modernizacyjnie Rosję, technologicznie, kapitalistycznie.
Norylsk (środkowa Rosja) - 20% światowego wydobycia niklu, zacofanie technologiczne. Rosja aspiruje do mocarstwowości. Obama wezwał do „resetu”, cofki stosunków sprzed prezydentury George'a W. Busha.
Chiny nie palą się do światowego przywództwa politycznego. Skupione na własnym rozwoju. Zagrożenie z ich strony wynika z faktu, że przez swoją polityczną bierność, mogą wpływać na stosunki międzynarodowe. Za ekspansją ekonomiczną nie idzie ekspansja polityczna.
Wnioski:
Przesunięcie osi świata z Zachodu na Wschód, a z tym muszą liczyć się dotychczasowe mocarstwa.
15-18 XI 2009 wizyta Baracka Obamy w Chinach, w czasie gdy Europejczycy świętowali 20. rocznicę zburzenia muru berlińskiego. Hillary Clinton (Sekretarz stanu USA) nie wspomina o prawach człowieka w Chinach - pogrom Ujgurów.
W przyszłości świat będzie zależał od tego, jak poradzi sobie z problemami - głód, bieda, konflikty etniczne, terytorialne (252 terytoria sporne), terroryzm. Od układu stosunków gospodarczych, militarnych, politycznych na świecie, głównie USA-Rosja, USA-Chiny.
Postawa Zachodu wobec Chin:
- agresywna polityka wobec Chin
- uniwersalny dialog z Chinami, dialog między cywilizacjami
Ład zależeć będzie również od takich państw, jak:
- Brazylia
- Indie
- Argentyna
- Nigeria
- Wenezuela
BRIC (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny) jak wysoko zajdzie? W jakim kierunku podąża NATO? USA chcą większych sił w Afganistanie, nie przyjęto Gruzji i Ukrainy do NATO. Zacieśniły się kontakty Rosji z NATO (Rosja może zostać w przyszłości członkiem), propozycja podziału świata na sektory obrony przeciwrakietowej.
Rola USA we współczesnym świecie
Rola USA - wydają się być krajem zagubionym, kryzys w polityce międzynarodowej, zaczął się od prezydentury George'a W. Busha, a Barack Obama nie zmienił tego kierunku. Ład zależał od tego, jak USA poradzi sobie z problemami - Afganistan, Irak, Bliski Wschód, więzienie Guantanamo.
Współpraca USA z Rosją, Chinami, NATO i UE. Póki co USA faworyzuje Europę Zachodnią (w Europie Śr.-Wsch. Obama nie był ani razu, choć był w Niemczech, miał blisko). Deficyt przywództwa w świecie, czy Obama go wypełni? Brak światowego autorytetu. Fakt, że jest się prezydentem USA, nie oznacza, że jest się światowym przywódcą.
USA nie potrafią sobie poradzić z dotychczasowymi problemami, jak w Afganistanie. W sferze gospodarczej depczą im po piętach Chiny.
Polityka zagraniczna - kontynuacja polityki G. W. Busha. Powrót do współpracy z Rosją. Stosunek wobec świata jest niejasny - nie rozwiązano problemu bliskowschodniego, Iran i Kuba odmówiły współpracy.
Wyciek dokumentów dyplomacji amerykańskiej, opublikowanych przez serwis WikiLeaks XI-XII 2010r. - kompromitacja USA.
Brazylia jest światową potęgą w futbolu, sambie, zasobach wody pitnej, produkcji samolotów, wołowiny i soi. Ma najpiękniejsze miasto - Rio de Janeiro, najwspanialszą plażę Copacabana, najsławniejszy karnawał. Jest drugim na świecie krajem czarnych ludzi. Mali sąsiedzi, a każdy sąsiad z porównaniu z Brazylią jest mały, boją się tego giganta. Chiny dokonały cudu jedynego w swoim rodzaju. Ze zdewastowanego, zamkniętego, klaustrofobicznego kraju dręczonego dyktaturą w ciągu dwudziestolecia stały się potęgą gospodarczą, od której zaczyna zależeć gospodarka wielu państw świata. Chiny mają największy potencjał gospodarczy oparty na najtańszej sile roboczej. Indie z kolei są miarą wszechrzeczy i źródłem wszelkiej kultury. Są duszą świata, jego ośrodkiem duchowym, miejscem odnowy moralnej i największym autorytetem. Hindusi są ponadto narodem bankierów, rządzą jako emigracja w kilkunastu krajach świata i ze względu na wkład w zwycięstwo nad faszyzmem należy im się stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa. Są to państwa należące do BRICS, czyli do grupy państw rozwijających się, należą też do niej Rosja oraz od 2011 roku Republika Południowej Afryki. Cele tych krajów to stworzenie nowego systemu walutowego, zwiększenie roli państw rozwijających się w światowych instytucjach walutowych i zreformowanie anachronicznego i impotentnego ONZ. Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i Południowa Afryka zamierzają nie tylko zmniejszyć dolę amerykańskiej waluty w rozliczeniach. Chodzi także o przejście na wzajemne kredytowanie w walucie narodowej. Na chwilą obecną kraje BRICS są potęgami, ze względu na siłę militarną i ambicje polityczne. Kraje te w zasadzie nie zostały dotknięte kryzysem gospodarczym, prócz Rosji. Brazylia, RPA i Indie to mocarstwa regionalne. Chiny praktycznie już pełnią rolę supermocarstwa. Brazylia, zwłaszcza po przejęciu władzy przez prezydenta Da Silvę, stała się prawdziwym mocarstwem. Rezerwy walutowe Brazylii, które traktowane są jako bufor, mający chronić gospodarkę przed skutkami światowego kryzysu, osiągnęły poziom ponad 350 mld dolarów. Indie rozwijają się w tempie 8% PKB rocznie, i stają się poważnym graczem militarnym na arenie międzynarodowej. Są w stanie prowadzić wojnę na dwa fronty, chodzi tu przede wszystkim o przygotowanie się do obrony przeciwko Pakistanowi i Chinom. W dodatku Bombaj to już praktycznie centrum światowych usług i technologii IT. Indie i Chiny są historycznie najstarszymi państwami jakie istnieją na kuli ziemskiej. Indie specjalizują się w usługach, Brazylia w rolnictwie, Rosja w zasobach naturalnych, a Chiny w produkcji. Przyłączenie RPA do BRIC pokazuje, że BRICS w przyszłości może się powiększyć o kolejne państwa. Potencjalnych kandydatów jest wiele. Najczęściej wymienia się Turcję, Koreę Południową, Meksyk oraz Indonezję.