Formy ochrony przyrody w Polsce ciecidziewi

Formy ochrony przyrody w Polsce.

Formami ochrony przyrody są:

Parki narodowe
Rezerwaty przyrody
Parki krajobrazowe
Obszary chronionego krajobrazu
Obszary Natura 2000
Pomniki przyrody
Stanowiska dokumentacyjne
Użytki ekologiczne
Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

PARK NARODOWY

Jest to obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż , na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, utworzenie parku narodowego następuje na wniosek ministra środowiska w trybie rozporządzenia Rady Ministrów, określającego: nazwę , obszar, przebieg granicy, otulinę.

Rozporządzenie Rady Ministrów wymagane jest w razie zmiany granic lub likwidacji parku.

Likwidacja parku narodowego może nastąpić wyłącznie w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych i kulturowych na jego obszarze.

Obecnie w Polsce istnieje 23 parki narodowe. Łącznie zajmują one powierzchnię ok. 317, 2 tys. ha, pokrywają zatem 1% powierzchni naszego kraju.

Nazwa PN	Rok utworzenia
Białowieski	1947
Świętokrzyski	1950
Babiogórski	1954
Pieniński	1954
Tatrzański	1954
Ojcowski	1956
Wielkopolski	1957
Kampinoski	1959
Karkonoski	1959
Woliński	1960
Słowiński	1967
Bieszczadzki	1973
Roztoczański	1974
Gorczański	1981
Wigierski	1989
Drawieński	1990
Poleski	1990
Biebrzański	1993
Gór Stołowych	1993
Magurski	1995
Bory Tucholskie	1996
Narwiański	1996
Ujście Warty	2001

Powierzchnia Parków Narodowych Polski

Parki Narodowe na Podkarpaciu to :

Bieszczadzki PN:

Utworzony w 1973 roku. Obecnie zajmuje 30 tys. ha przy czym ochronie ścisłej podlega 70% jego powierzchni. Bieszczadzki PN w 1992 roku stał się częścią pierwszego na świecie trójstronnego, światowego rezerwatu biosfery „Karpaty Wschodnie”.

Magurski PN:

Utworzony w 1995 roku.Obecnie zajmuje powierzchnię ok. 19 tys. ha.Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego system niskich i średnich gór z szatą roślinną mającą charakter przejściowy między właściwą dla Karpat Wschodnich i Zachodnich.

REZERWAT PRZYRODY

Obszar zachowany w stanie naturalnym lub mało zmienionym. Obejmuje ostoje, siedliska roślinne i zwierzęce oraz utwory przyrody nieożywionej o szczególnych wartościach przyrodniczych, naukowych, kulturowych i krajobrazowych.

Uznanie obszaru za rezerwat przyrody następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (wojewody), które określa jego:

nazwę
położenie
przebieg granicy
otulinę (jeżeli została wyznaczona)
cele ochrony
rodzaj, typ i podtyp rezerwatu

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w formie zarządzenia, po zasięgnięciu opinii Regionalnej Rady Ochrony Przyrody może:

zwiększyć lub zmniejszyć obszar rezerwatu
zmienić cele ochrony
zlikwidować rezerwat przyrody

W Polsce istnieje obecnie ponad 1 400 rezerwatów

Na terenie województwa podkarpackiego za rezerwaty uznano 94 obszary, które łącznie zajmują powierzchnię ok.11 tys. ha

Liczba poszczególnych typów rezerwatów w województwie Podkarpackim

Kołacznia

Rezerwat florystyczny. Najmniejszy w woj. podkarpackim o powierzchni .Utworzony w 1957r.Przedmiotem ochrony jest jedyne w Polsce naturalne stanowisko różanecznika żółtego = azalii pontyjskiej.

Źródliska Jasiołki

Największy rezerwat w woj. podkarpackim . Położony w Jaśliskim PK, w paśmie górskim ciągnącym się wzdłuż granicy ze Słowacją. Wschodnia część rezerwatu to obszar źródliskowy Jasiołki i Wisłoka z licznymi wąwozami oraz blokami skalnymi w głębokich korytach. Rezerwat obejmuje zbiorowiska roślinne łąk górskich i torfowisk, a także tereny po dawnej wsi Jasiel. Przykłady: dziewięćsił bezłodygowy, kokoryczka okółkowa, orlik krzykliwy, jelenie.

PARK KRAJOBRAZOWY- obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne, kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Na terenie obecnego województwa znajduje się, w całości lub w części, 10 parków krajobrazowych, o łącznej powierzchni 247,1 tys. ha. Spośród nich 6 położonych jest w całości w granicach województwa, a 4 położone są w części na terenie województwa lubelskiego lub małopolskiego (Południoworoztoczanski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, Park Krajobrazowy Lasy Janowskie, Park Krajobrazowy Pasma Brzanki)

OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU - Tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem. Mogą pełnić też funkcje korytarzy ekologicznych.

Na terenie województwa podkarpackiego istnieje 17 OChK, o łącznej powierzchni ok. 520 tys. ha. Największy jest Wschodniobeskidzki OChK o powierzchni prawie 100 tys. ha. Chroni on najpiękniejszy przełomowy fragment doliny rzeki Osławy wraz z otaczającym go drzewostanem bukowo- jodłowym oraz olszy zielonej.

Natura 2000- Sieć Natura 2000 to sposób na wypełnienie zobowiązań Unii Europejskiej, nałożonych przez Konwencję w Rio. Podstawę prawną sieci Natura 2000 stanowią akty prawne:

Dyrektywa Ptasia (OSO)- 2 kwiecień 1979r. o ochronie dzikich ptaków.
Dyrektywa Siedliskowa (SOO)- 21 maj 1992r. o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Dokumenty krajowe: Ustawa o ochronie przyrody, Rozporządzenie Ministra Środowiska

Obszary specjalnej ochrony ptaków

Tereny wyznaczone do ochrony populacji dziko występujących ptaków, na którym mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia.

Beskid Niski
Bieszczady
Góry Słonne
Lasy Janowskie
Pogórze Przemyskie
Puszcza Sandomierska
Puszcza Solska
Roztocze

Obszary chronionego siedliska

Teren wyznaczony w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych, populacji zagrożonych wyginięciem lub w celu odtworzenia właściwego stanu siedliska i gatunków.

Bednarka
Bieszczady
Ford Salis Soglio
Góry Słonne
Horyniec
Jasiołka
Ostoja Magurska
Ostoja Przemyska
Rymanów
Rzeka San
Trzciana
Uroczyska Lasów Janowskich
Uroczyska Puszczy Solskiej
Kołacznia
Łysa Góra
Ostoja Jaśliska
Sztolnie w Węglówce

POMNIKI PRZYRODY- Twór przyrody żywej, nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami. Mogą być to drzewa o okazałych rozmiarach, głazy narzutowe, wodospady, źródła, jaskinie, skałki. W województwie podkarpackim znajduje się ok. 1530 pomników przyrody.

Przykłady:

- Kaskada w Uhercach

- Wodospad „Szept” koło Zatwarnicy

- Progi skalne na Hoczewce

- dąb CHRZEŚCIJANIN, POGANIN

STANOWISKA DOKUMENTACYJNE - Miejsce niewyodrębnione lub wyodrębnione na powierzchni ważne pod względem naukowym i dydaktycznym. W województwie podkarpackim na mocy rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy utworzonych zostało 27 stanowisk dokumentacyjnych.

- Piaskownia w Dziewięcierzu

- Flisz wapienny w Huwnikach

- Wodospad w Cisowej

- Skarpa w Międzybrodziu

- Morena w Krasicach

UŻYTEK EKOLOGICZNY- miejsce zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Podkarpaciu powołano ok. 400 użytków ekologicznych. Za najstarszy użytek ekologiczny na Podkarpaciu uważa się „ Starorzecze w Hurku”- powstał w 1993 roku w gminie Medyka.

Jego zadanie jest zachowanie wyjątkowych wartości przyrodniczych, krajobrazowych i naukowych starorzecza powstałego na w wyniku prostowania koryta rzeki San.

ZASPÓŁ PRZYRODNICZO KRAJOBRAZOWY- Fragment krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujący na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne.

1. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy w gminie Cieszanów

2. Cerkiew w Hulskiem

3. Cmentarz w Ruskiem

4. Cmentarz w Stuposianach

5. Młyn w Dwerniku

6. Młyn w Hulskiem

7. Wieś Krywe

8. Wieś Smolnik

OCHRONA GATUNKOWA

Ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, zagrożonych wyginięciem, oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodności biologicznej i genetycznej.

Ochrona ścisła (bierna) - polega m.in., na całkowitym zakazie pozyskiwania, przemieszczania, niszczenia i zabijania określonych zwierząt, roślin i grzybów. Co jakiś czas minister środowiska wydaje rozporządzenia, w których znajdują się listy chronionych ściśle i częściowo organizmów. Na listach tych znajdują się przede wszystkim te gatunki rodzimej flory i fauny, które są rzadkie, często zagrożone wyginięciem w skali kraju lub kontynentu np. bocian czarny, szmaciak gałęzisty, lilia złotogłów.

2. Ochrona częściowa (czynna) - wg Ustawy o ochronie przyrody oznacza ochronę gatunków roślin, grzybów i zwierząt, dopuszczającą możliwość redukcji liczebności populacji oraz pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części.

W przypadku ochrony częściowej zezwolenia na odstępstwo od zakazów może udzielić regionalny dyrektor ochrony środowiska. Niektóre gatunki spośród poddanych ochronie częściowej mogą być też, za zezwoleniem regionalnego dyrektora ochrony środowiska, przedmiotem ograniczonego zbioru do celów zielarskich lub innych celów gospodarczych np. ślimak winniczek, kalina koralowa, płucnica islandzka.

Obejmuje ona również gatunki zwierząt czyniących niekiedy szkody gospodarcze jak kormorany i czaple, które na stawach rybnych uznawanych za obręby hodowlane nie podlegają ochronie prawnej.

3. Strefy ochrony ostoi lub stanowisk roślin - tworzy je wojewoda, a zgodnie z ustawa tereny takie powinny być oznaczony tablicami informacyjnymi. W strefie takiej zabrania się przebywania osób nieupoważnionych, wycinki drzew, zmian stosunków wodnych, wznoszenia nowych obiektów. Na odstępstwa od zakazów może zezwolić minister środowiska np. Dla kraski strefą ochrony jest całe drzewo, na którym znajduje się gniazdo, a w okresie od kwietnia do sierpnia dodatkowa strefa 10 m wokół gniazda, dla żółwia błotnego strefa ochrony to 200 m od miejsca rozrodu i regularnego przebywania w ciągu roku i 500 m w okresie marca do września.