1. Pojęcie i zakres MSG

1. Przyczyny wyodrębniania i pojęcie MSG

• Ogromne i stale wzrastające znaczenie handlu międzynarodowego i innych form współpracy międzynarodowej

• Różnice występujące między stosunkami ekonomicznymi nawiązywanymi w granicach jednego kraju i w skali międzynarodowej

• MSG= część ekonomii zajmująca się transakcjami między krajami w dziedzinie towarów i usług, przepływami finansowymi i ruchem czynników produkcji; badają one w sposób szczegółowy tę część procesu gospodarowania, która ma wymiar międzynarodowy

1. MSG jako nauka

• Analiza pozytywna- badamy w niej określone zachowanie ekonomiczne bez formułowania rekomendacji; próbujemy odpowiedzieć na pytania: co jest, jak jest lub jaki jest

• Analiza normatywna- zawiera opinię wartościującą; staramy się odp na pytanie: co powinno być

• Podział na mikro- i makroekonomię (bardzo rzadko mówi się o tym podziale); autorzy zachowują ten podział pod innymi nazwami; MSG mikroekonomiczne= teoria handlu międzynarodowego lub międzynarodowe stosunki handlowe; MSG makroekonomiczne= finanse międzynarodowe lub międzynarodowe stosunki finansowe

• „nowszy podział MSG”:

• Teoria handlu międzynarodowego

• Polityka handlowa

• Kursy walutowe i bilans płatniczy

• Makroekonomia gospodarki otwartej

1. Istota i czynniki określające międzynarodowy podział pracy

1. Podział Pracy- zjawisko historyczne, stanowiące szczególną formę ewolucji społecznego podziału pracy dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w obrębie różnych organizmów państwowych; wzrost produkcji większy od chłonności rynków narodowych trwałe nadwyżki w jednych krajach i możliwość zbytu w innych wymiana handlowa wykraczająca poza granice kraju inne powiązania gospodarcze konkurencja specjalizacja

2. Międzynarodowy Podział Pracy (MPP) = warunek: możliwość przemieszczania towarów na skalę międzynarodową (infrastruktura, organizacja, regularność, bezpieczeństwo)

• Tradycyjny (klasyczny) międzynarodowy podział pracy (TMPP) to typ powiązań jaki wytworzył się w okresie upowszechnienia produkcji maszynowej i wprowadzenia nowoczesnych środków transportu (XVIII – XIX w.; polegał na układzie bipolarnym – 2 biegunowym – na jednym biegunie znajdowały się metropolie kolonialne, a na drugim biegunie kraje kolonialne.

• Cechy TMPP:

• podział świata na kraje rozwinięte – przemysłowe (Europa Zachodnia: Francja, Anglia, Niemcy, Włochy) i kraje rolniczo-surowcowe

• system kolonialny specjalizacja międzygałęziowa (specjalizacja bardzo szeroka)

• migracje ludności (1. w krajach przemysłowych: ze wsi do miast; 2. z kolonii do mocarstw kolonialnych; 3. z mocarstw kolonialnych do kolonii)

• polityka kolonialna umacniająca wpływy państw rozwiniętych

• Przyczyny rozpadu TMPP:

• skutki I i II wojny światowej (zniszczenia Europy i nowa rola USA)

• następstwa rewolucji w Rosji i rola ZSRR

• rozpad systemu kolonialnego, emancypacja nowych krajów

• nowy podział świata, rywalizacja dwóch bloków polityczno-gospodarczych

• postęp technologiczny

1. Współczesny międzynarodowy podział pracy (WSPP) system trwałych powiązań ekonomicznych, włączających gospodarki narodowe poszczególnych krajów w procesy produkcji i wymiany o zasięgu globalnym. Zasięg i intensywność tych powiązań ewoluują wraz z postępem technicznym.

Zbiorowość wzajemnie powiązanych podmiotów funkcjonujących na poziomie krajowym i międzynarodowym (regionalnym, ponadregionalnym, globalnym).

• Cechy charakterystyczne WMPP:

• inne proporcje podziału produkcji światowej (kraje rozwinięte ponad 50% produkcji i ponad 70% eksportu)

• zmiany jakościowe: struktura handlu międzynarodowego, nowe formuły współpracy gospodarczej, nowe podmioty

• stałe przeobrażenia struktury podmiotowej

• kryzysy globalne: energetyczny z lat 70-tych, zadłużeniowy

• -problemy globalne: zanieczyszczenia, bezpieczeństwo, głód

• przemiany polityczne, upadek ZSRR i bloku wschodniego, „nowa socjaldemokracja” końca lat 90-tych

• zmiana charakteru specjalizacji – specjalizacja wewnątrz gałęziowa, wewnątrz asortymentowa

• procesy integracyjne

• Czynniki kształtujące WMPP:

• wewnętrzne:

• warunki naturalne: położenie, klimat, zasoby, gleby, ludność i jej kwalifikacje

• poziom rozwoju gospodarczego: ukształtowany historycznie, możliwości inwestycyjne = zasoby kapitałowe, infrastruktura

• postęp techniczny, innowacyjność

• czynniki systemowe: model funkcjonowania gospodarki, zasady konkurencji, udział w wymianie międzynarodowej, otwarcie

• czynniki pozaekonomiczne: zdarzenia nieprzewidywalne, wojny, klęski = szkody, obciążenia budżetu

• zewnętrzne

• wzajemne oddziaływanie krajów o różnym poziomie rozwoju, odmiennym potencjale ekonomicznym i demograficznym, różnych systemach społeczno-gospodarczych, odmiennej kulturze i tradycjach przekształcanie struktur społeczno-gospodarczych, zmiana hierarchii celów, nowe rozwiązania organizacyjne i techniczne, przejmowanie wzorców postępowania

1. Korzyści wynikające ze specjalizacji:

   • lepsze wykorzystanie zasobów i czynników produkcji

   • możliwość skoncentrowania nakładów na przedsięwzięciach najbardziej efektywnych

   • lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentów

   • możliwość rozszerzenia rynków zbytu i czerpania korzyści skali produkcji i zbytu

   • przyspieszenie postępu technicznego

   • obniżenie kosztów w wyniku postępu technicznego