A. Bandura – badał skąd biorą się zachowania agresywne. Nie zgadzał się z teorią behawiorystów, człowiek nie musi być aktywny by się uczyć. Ważny jest mechanizm modelowania (więcej niż naśladowanie), dziecko jest w stanie odtworzyć zachowanie nawet gdy nie widzi obiektu. Odpowiedzialne za to jest reprezentowanie umysłowe, (teoria poznawcza). Zależność między środowiskiem a człowiekiem jest dwustronna. Jeśli bodźce wpływają na dziecko, to i dziecko wpływa na środowisko. Np. Dziecko – rodzina.
Koncepcja Ericksona:
Wychodziła z głównych założeń Freuda, ale trzeba ją rozszerzyć. Trzeba uwzględnić rolę społeczeństwa i kultury. Człowiek rozwija się całe życie (jako pierwszy to zaproponował Erickson). Człowiek dzieli się na 8 stadiów życia. Człowiek ma wrodzone umiejętności, które w tych stadiach się ujawniają i rozwijają. Ujawniają się za pomocą dwóch czynników – czynnik wprowadzony (biologia) i społeczeństwo (kultura).
„ Kryzys jest podstawą rozwoju”
Rozwiązanie ryzysu jest warunkiem przejścia do kolejnej fazy. Kryzys nie jest przejawem nieprawidłowości w rozwoju. Są to punkty zwrotne w rozwoju.
W każdej fazie kształtuje się cnota, która jest wynikiem rozwiązania kryzysu.
Etapy kryzysu rozwojowego:
Siły życiowe determinują ujawnianie się potrzeb
Potrzeby wchodzą w konflikt z naciskami społecznymi
Rozwiązanie konfliktu umacnia EGO
Okres niemowlęcy
Konflikt między podstawową ufnością i brakiem ufności.
Rodzi się zaufanie do opiekuna i samego siebie, poprzez to gdy dziecko płacze i zdobywa zainteresowanie sobą.
Zaufanie stanowi podstawę cnoty: NADZIEJA.
Okres dzieciństwa
Dążenie do autonomii a poczucie wstydu i niepewności. (faza analna Freuda, wypróżnianie się).
Cnota: WOLA.
Wiek zabawy
Potrzeba przejawiania inicjatywy a poczucie winy. (kompleks Edypa i Elektry wg. Freuda), podejmowanie inicjatyw w zabawach, rozumienie zakazów i nakazów.
Cnota: ZDECYDOWANIE
Wiek szkolny
Pracowitość i poczucie niższości.
Dziecko wypełnia obowiązki szkolne i domowe, widzi że niekiedy ponosi porażkę.
Cnota: KOMPETENCJA
Dorastanie
Poczucie tożsamości, a pomieszanie tożsamości
Młodzi ludzie zastanawiają się kim są, eksperymentują, społeczeństwo to akceptuje.
Cnota: WIERNOŚĆ
Wczesna dorosłość
Bliskość (intymność) a dążenie do izolacji.
Jest to właściwy okres do zawierania małżeństw, rodzin, tworzenia prawdziwych przyjaźni.
Cnota: MIŁOŚĆ
Średnia dorosłość (35-60)
Twórczość a stagnacja
Człowiek ma już pewne osiągnięcia, nie musi być już produktywny, rozwiązaniem kryzysu jest przekazywanie doświadczenia młodszym.
Cnota: OPIEKUŃCZOŚĆ
Późna dorosłość
Tendencja do integracji życia a rozpacz
Bilans osiągnięć i porażek, akceptacja upadków, cierpień.
Cnota: MĄDROŚĆ