Futuryzm a ekspresjonizm

• Twórcą futuryzmu był Filip Tomasso Marinetti (Le figaro 1909)

• Rozstanie ze starą kulturą

• Oryginalne metody tworzenia sztuki

• Bruityzm – futuryzm muzyczny, „sztuka szmerów”

• II faza – futuryzm rosyjski (Chlebnikow, W. Majakowski): egofuturyzm (pogodzenie z tradycją, zabawowość), kubofuturyzm (antytradycjonalistyczny), konkretyzowanie poetyki futuryzmu

• III faza – wygasanie

• W Polsce futuryzm pojawia się dopiero po wojnie: Jerzy Jankowski Tam w poprzek ulicy (1920)

• Polscy twórcy: Stanisław Młodożeniec, Bruno Jasieński (But w butonierce), Tytus Czyżewski (Kult do maszyny mego ciała), Anatol Stern, Aleksander Wat

• Czarny humor, fonetyczność

• Futuryzm to światopogląd materialistyczny: dobrodziejstwo cywilizacji

• Słowa na wolności: całkowita autonomia poszczególnych słów, wolnych od logicznej składni, czasownik w bezokoliczniku, wiersz złożony z ciągów słów „wyplątanych” ze składni, naśladowanie żywiołowości literatury

• Język pozarozumowy: stwarzanie nieistniejących słów (echopowiem) i łączenie ich z już istniejącymi, mowa pozarozumowa wiąże się z językiem dziecka

• Uniezwyklanie słów poprzez ich skracanie, zbijanie, budowanie ciągu wariacji słowotwórczych inspirowanych jednym słowem

• Chwyt typograficzny: widzenie wiersza zastępowało jego słyszenie, poezja dla oka

• Zachwyt cywilizacją łączy się z lękiem przed jej niszczącą energią

• Między cywilizacją a naturą futuryści nie widzieli sprzeczności, poprzez animizację tworzyli sztuczny związek z naturą

• Poezja trwa 24h – deklasuje się tak samo, jak gazety

• 1923 rok – Jasieński rozwiązuje futuryzm, bo jego założenia się ziścily

• Ekspresjonizm – światopogląd idealistyczny – poznański „Zdrój” (1917-1920, 1922) Jan Stur

• I faza: Przybyszewski, dusza

• II faza (marzec 1918 0 marzec 1920): konflikt impresjonizm – ekspresjonizm, wrażenie – wyraz, pogarda dla mentalności, idee wewnętrznej przemiany człowieka (St. Kubicki), Adam Bederski. Pojmowanie sztuki na wzór romantyków, sprzeciw wobec materializmu i empirycznej rzeczywistości, doświadczenia wewnętrzne, doskonalenie ducha

• Obawa przed cywilizacją i postępem, katastrofizm, obawa przed człowieczeństwem pod wpływem cywilizacji

• Kontynuują tradycję

• Zgodność formy z uczuciem

• Emotywna koncepcja słowa – przeniesienie znaczeń w słowie na emocje

• Nie rozum, a intuicja, dualistyczne widzenie świata