Algorytmy postępowania
Słowo „algorytm” pochodzi od starego angielskiego algorism, oznaczającego wykonywanie działań przy pomocy liczb arabskich.
W medycynie algorytmy postępowania określają sposoby postępowania, zmierzające do ustalenia pewnego rozpoznania, a w efekcie ustalenia sposobu terapii.
Pozwalają uporządkować i usprawnić postępowanie diagnostyczne u pacjentów z różnymi objawami klinicznymi. W dziedzinie radiologii każda z metod, technik i rodzajów badań posiada określone zasady:
Zakwalifikowanie pacjentów (wskazania i przeciwwskazania do badania)
Sposobu przeprowadzenia badania (przygotowanie dietetyczne, farmakologiczne pacjenta, podanie środka kontrastowego, odpowiednie ułożenie np. pozycja ulgowa, projekcje tzw. pre-processing, ustawienie odpowiednich parametrów ekspozycji)
Oceny uzyskanych wyników (zakres norm wielkości, położenia, kształtu, wysycenia cieniowego, echogeniczności itd. Badanych tkanek i narządów)
Weryfikacji i naprawy poczynionych błędów technicznych w trakcie badania (księga jakości), żeby nie powielać błędów
42 dzień po kryciu – RTG, żeby potwierdzić ciążę. 20 dzień po kryciu – USG.
Przed przystąpieniem do badania – wywiad, badanie kliniczne, badania laboratoryjne dodatkowe, skierowanie.
Zawsze trzeba zebrać informacje od właściciela – np. pies apatyczny, z gorączką, krwawieniami – zbadać najpierw krew babeshia. Tak samo w przypadku mocznicy (zmiany zapalne – zmiany ze strony układu pokarmowego).
Nieprawidłowy tok postępowania diagnostycznego:
Nieporozumienia interpersonalne lekarz radiolog – lekarz kierujący, radiolog – właściciel
Niepotrzebne narażenie właściciela i pacjenta na promieniowanie
Otrzymanie nieprawidłowych lub nieprawdziwych wyników (radiologiczne badanie kontrastowe u psa z babeshią lub mocznicą)
Skutki finansowe
Osoba wykonująca każde z badań obrazowych musi przestrzegać zasady ALARA.
Po wykonaniu badania od lekarza radiologa wymaga się:
Wnikliwej analizy otrzymanych obrazów i gruntowna wiedza, aby mógł postawić właściwe rozpoznanie, które jest istotne do podjęcia właściwego leczenia
Wykonanie opisu badania
W razie konieczności skonsultowanie się z lekarzem kierującym
Pies z dusznością:
Badanie kliniczne, potem badanie RTG. Występuje zmniejszenie czynnej objętości płuc (zmiany guzowate, niedodmowe, krwotok, płyn, odma). Badanie przeprowadzamy ostrożnie.
Projekcja grzbietowo-brzuszna lub na boku (pozycja ulgowa) lub jeżeli pies nie jest w ciężkim stanie to na stojąco, horyzontalną wiązką promieni.
Możemy rozpoznać płyn, ale nie znamy jego charakteru, musi być pewna jego ilość, żeby go zobaczyć (100 ml u psów, 50 ml koty), w innym wypadku robimy USG.
USG umożliwia rozpoznanie płynu w worku osierdziowym, ocenę pracy serca, punkcję.
Zwierzę po urazie:
Sprawdzamy czy pies oddaje mocz. Jeżeli nie widać pęcherza na RTG robimy USG (podejrzenie pęknięcia). Badanie kontrastowe – z użyciem gazu, wprowadzamy go do cewki moczowej, sprawdzamy czy wypełnia cewkę, czy są pęcherzyki gazu w tyło brzuszu). Nie robimy nic na szybko i na siłę.
Przed badaniem obrazowym – badanie krwi (hipowolemia). Badanie obrazowe w przypadku urazu wykonujemy ostrożnie, w odpowiedniej pozycji (ulgowa), w przypadku urazu kręgosłupa nie wyciągamy max. kończyn. W przypadku urazu płuc może wystąpić krwotok (4-6 godzin od wypadku). Zdjęcie 30 minut po wypadku nie dowodzi, że nie ma krwotoku. Badanie kontrolne nie wcześniej niż 10 dni od urazu, bo dopiero po tygodniu widoczne są zmiany.
Sprawdzamy też czy nie ma przepukliny przeponowej (projekcja grzbietowo-brzuszna i boczna). Jeżeli jest zwężenie, przemieszczenie szpary międzykręgowej wykonujemy zdjęcie całego kręgosłupa. Tak samo w przypadku USG. Jeżeli jest kamica pęcherza moczowego – oglądamy też nerki, narządy jamy brzusznej.
RTG jamy brzusznej: ocena wypełnienia pęcherza moczowego, mas kałowych w jelicie grubym. Przy urazie miednicy – gromadzenie mas kałowych (bolesne). Uraz dróg wyprowadzających mocz – cystografia (badanie z kontrastem). Diagnozujemy płyn w jamie otrzewnowej, ocena echogeniczności (wysoka – może być krew; klarowny płyn – mocz w tyło brzuszu. Oceniamy narządy miąższowe. Przy wodobrzuszu – jednolite zatarcie obrazu, nic nie widzimy. Przed podaniem kontrastu zawsze zdjęcie przeglądowe. Monitorujemy w przypadku rozległych zmian.