11. Znaczenie analizy makroskopowych szczątków roślin w rekonstrukcjach i historii ekosystemów wodnych i bagiennych

SZCZĄTKI MAKROSKOPOWE

• stanowią cenny materiał do badania historii flory i roślinności

• umożliwiają one w znacznie większym stopniu niż sporomorfy (ziarna pyłku
  i zarodniki)na dokładne oznaczenie gatunku

• najlepiej do tego celu nadają się owoce i nasiona, dzięki ich specyficznej, konkretnej dla gatunku budowie anatomicznej i morfologicznej

• trudniejsze są np. kawałki kory

• OSADY BIOGENICZNE dużych miąższości, bądź znaczne NAGROMADZENIA OSADÓW MINERALNYCH zawierające detrytus roślinny i zwierzęcy dają dobrą gwarancję rejestru minionych procesów i wydarzeń

• większość szczątków - z najbliższego otoczenia zbiorników, w których zostały znalezione – owoce, nasiona, inne części roślin rzadko są przenoszone na dalsze odległości

• lista oznaczonych gatunków na badanym stanowisku - odtwarzanie warunków, jakie panowały w badanym zbiorowisku

• DIAGRAM MAKROSZCZĄTKÓW - umieszczane są na nim oznaczone taksony zgodnie z położeniem w profilu

• BIOWSKAŹNIKI = rośliny wykazujące określone wymagania - szczególnie pomocne w badaniach biosfery paleoklimatycznej

  • przyczyniają się do ustalenia średniej temperatury najcieplejszego
    i najzimniejszego miesiąca w roku i zależności wilgotności

  • zmiany w liczbie taksonów lub duże albo małe ich nagromadzenie – świadczą o zmianach w badanym ekosystemie

  • dzięki nim można określić

    • zmiany poziomu wód w zbiorniku,

    • jak wyglądała trofia

    • natlenienie zbiornika

    • jego temperatura

  • te informacje - podstawy do bardziej obszernej rekonstrukcji typu roślinności oraz określenia zmian zachodzących w środowisku roślin, a przez to do ustalenia zmian klimatycznych, które stymulują takie przemiany.

PRZYKŁADOWE BIOWSKAŹNIKI

• wysokość stanu wody

  • niski poziom

    • Menyantes trifolia;

    • Comarum palustre,

    • rodzaj Carex,

    • Thelypteris palustris,

    • Cladium mariscum

  • wahania poziomów

    • glony Desmidiaceae,

    • zygospory Zygnemataceae

    • makroszczątki zwierzęce tj.: korzenionóżki (Testacea)

  • niewielkie podniesienie poziomu

    • Najas minor,

    • Nymphaea alba,

    • Nymphaea lutea,

    • rodzaj Chara,

    • Sagittaria sagittifolia,

    • Alisma plantago - aquatica,

    • te same rośliny mogą świadczy o obniżeniu poziomu wody, zależy to od składu gatunkowego warstw poprzednich

    • Zanik gatunków rosnących na brzegach zbiornika tj.: Typha latifolia, T. angustifolia, Equisetum fluviatile, Oneathe aquatica

• zasolenie zbiornika

  • rośliny mogące znieść zasolenie zbiornika

    • Ruppia maritima,

    • Bulboschoeris maritimus,

    • Najas maritima,

• trofia zbiornika

  • zbiorniki oligotroficzne

    • lobelia jeziorna Lobelia dortmana

    • brzeżyca jednokwiatowa Littorella uniflora

    • elista wodna Luronium natans

    • poryblin jeziorny Isoëtes lacustris

  • zbiorniki eutroficzne

    • Lemna,

    • Nuphar lutea,

    • Potamogeton natans,

    • Nympaea alba,

    • Nyphaea lutea,

    • Typha sp.,

    • Phragmites australis,

    • Ceratophylum demersum,

    • Batrachium aquatile,

• zabagnienie terenu

  • rodzaj Carex,

  • Mentha aquatica,

  • Iris pseudocorus,

  • Galium palustre,

  • Cicuta wirosa

• torfowiska

  • Utricularia intermedia,

  • Erica tetralix,

  • Eriophorum angustifolium,

  • Calla palustris

• zarastające zbiorniki humusowe, pH<7;

  • Caltha palustris,

  • Fillipendula ulmaria,

  • Juncus effusus,

  • Juncus stygius,

  • Myositis palustris

REKONSTRUKCJA ZBIOROWISK ROŚLINNYCH

1. zasada aktualizmu

   1. na skorupę ziemską działały takie same czynniki w przeszłości jak i teraz i wywoływały takie same skutki choć tempo ich zachodzenia było inne

   2. znajomość zasięgu występowania gatunków i roślinności teraźniejszej - szczególnie przy interesujących wymaganiach ekologicznych gatunku - historia flory