T: Teoria normy prawnej
Funkcje wypowiedzi:
- opisowa (wypowiedź logiczna, opisuje rzeczywistość)
- zdobywania wiedzy (pytania)
- sugestywna (zdania mają na celu doprowadzenie innych do pożądanego zachowania) – norma pełni tę funkcję
- ekspresyjna ( służy informowaniu innych o własnym zdaniu)
- per formatywna (wypowiedzi zmieniają rzeczywistość, status osób i rzeczy)
-fatyczna (podtrzymywania więzów)
Normy tym się różnią od innych wypowiedzi gdyż pełnią funkcję sugestywną i określają interpretację performatywów.
Dwa rodzaje wypowiedzi sugestywnych
OPERATYWY
Wypowiedzi pełniące funkcję sugestywną, ale nie są skierowane do określonego adresata oraz nie są stanowcze (np. „Oby jutro nie padało.”)
DYREKTYWY
Pełnią funkcję sugestywną i są skierowane do określonego adresata, a także bywają stanowcze
Dyrektywy techniczne – wypowiedzi oparte na racjonalności instrumentalnej (relacja środek-cel). Jeżeli chcesz osiągnąć cel …. To zachowaj się w określony sposób.
Struktura normy prawnej
Koncepcja trójelementowa.
Norma to dyrektywa składająca się z 3 części:
- hipotezy – element normy odpowiadający na pytania kto i w jakich okolicznościach powinien się jakoś zachować
- dyspozycja – odpowiada na pytanie jakie zachowanie jest nakazane/zakazane/dozwolone
- sankcja – zapowiedź użycia przymusu w przypadku naruszenia dyspozycji w warunkach określonych w hipotezie
Ta koncepcja pasuje do prawa karnego.
Koncepcja norm sprzężonych.
W myśl tej koncepcji system tworzą pary norm. Każda para składa się z dwóch norm – normy sankcjonowanej i normy sankcjonującej. Każda z nich ma taką samą strukturę. Składają się z:
-zakresu zastosowania (np. pisząc testament lub jeśli testament nie jest sporządzony na piśmie)
-zakresu normowania (np. uczyń to na piśmie lub to jest nie ważny)
Każda z tych norm skierowana jest do innego adresata. Pierwsza skierowana jest do adresata, którego sama wskazuje (np. każdy). Druga jest skierowana do organu stosującego prawo.
Zakres zastosowania normy sankcjonującej to naruszenie zakresu normowania normy sankcjonowanej.
KONCEPCJA TA WYMUSZA ODRUŻNIENIE NORMY OD PRZEPISU
Przepis to zdanie w sensie gramatycznym wyrażone w tekście normatywnym.
Norma jest dyrektywą zachowania opisaną w przepisie.
KONDENSACJA NORM W PRZEPISIE – w jednym przepisie można zawrzeć wiele norm.
ROZCZŁONKOWANIE NORM W PRZEPISIE – jeden przepis może zawierać tylko element normy.
Przepis to zdanie w sensie gramatycznym zawierające normę, wiele norm lub element normy.
Rodzaje norm prawnych
NORMA REGUŁY
Normy umożliwiają podwójną klasyfikację.
Pozwalają podzielić rzeczywistość na regulowaną przez normę nie regulowaną przez normę.
Pozwalają się stosować klasyfikacyjnie czyli na zasadzie „wszystko albo nic”.
NORMY ZASADY
Normy które nie spełniają zasad którejś z zasad klasyfikacyjnych.
Nie pozwalają się dzielić .
Pozwalają się stopniować.
Zasady pełnią funkcję optymalizacyjną w stosunku reguł.
JUS COGENS
Normy bezwzględnie stosowane.
Mają zastosowanie bez względu na wolę adresata normy
JUS DISPOSITIVUM
Normy względnie stosowane.
Mają zastosowanie jeśli adresat normy ich nie wyłączy czynnością konwencjonalną
Podział norm ze względu na sankcję
(Podział sankcji)
Zagrożone sankcją kary – kara to zamach na dobro prawnie chronione dokonany na podstawie prawa i w jego granicach, w odpowiedzi na czyn przestępny.
Zagrożone sankcją egzekucji – egzekucja to przymusowe wykonanie świadczenia.
Zagrożone sankcją nieważności – sankcja nieważności to bezskuteczność per formatywnej czynności konwencjonalnej (bezskuteczność performatywna).
Czynność konwencjonalna – czynność która w ramach zestawu reguł wywołuje skutki, których nie wywołała by po za konwencją.
Podział norm ze względu na wysłowienie adresata
NORMY GENERALNE
Normy w których adresat wysłowiony jest za pomocą nazwy generalnej (cecha np. prezydent RP.)
NORMY IDNYWIDUALNE
Normy w których adresat wskazany jest przy pomocy cechy specyficznej (np. nazwa, nazwisko, numer itp.)
Podział norm ze względu na wysłowienie zakresu
NORMY KONKRETNE
Normy, których zastosowanie eliminuje je z obrotu, bądź takie których liczbę zastosowań można przewidzieć.
NORMY ABSTRAKCYJNE
Normy, które regulują powtarzalne zachowania, liczby ich zastosowań nie można przewidzieć.
W ustawie nie zamieszcza się norm indywidualnych i konkretnych