Odpady komunalne, niebezpieczne i inne
Klasyfikacje i katalogi odpadów (def. Odpady, gospodarka odpadami, unieszkodliwianie,
odzysk itp. Klasyfikacje odpadów (różne), ustawa o odpadach – klasyfikacja, podział
odpadów, odpady niebezpieczne – klasyfikacja. Plany gospodarki odpadami)
1.Najważniejsze pojęcia:
Odpady - w rozumieniu potocznym kojarzą się z całkowicie bezużytecznym „produktem ubocznym” działalności człowieka. Przepisy ustawy o ochronie środowiska (ustawa z dn.31 stycznia 1980r, o ochronie środowiska) oraz ustawy o odpadach (ustawa o odpadach z dn. 27.06.1997 r.) Definiują pojęcie odpadów w następujący sposób: „są to zużyte przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe, powstające w związku z działalnością gospodarczą, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały; za odpady uważa się również osady ściekowe. Zgodnie z ustawą z dn. 14 grudnia 2012 r. o odpadach(Dz. U. Nr 62, poz. 628 ze zm.) Odpady to każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się , zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest zobowiązany.
Odpady komunalne - rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Odzysk - jest to szersze pojęcie niż recykling. Są to wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia człowieka, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części , lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji , materiałów .
Według ustawy z dn. 14 grudnia 2012 r. o odpadach pojęcie odpadu rozumie się jako jakikolwiek proces którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym przypadku zostałyby użyte do spełniania danej funkcji , lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie gospodarce. Przykładowe procesy odzysku : R1-Wykorzystanie głównie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii, R2 Odzysk/regeneracja rozpuszczalników R3 – Recykling lub odzysk substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (w tym kompostowanie i inne biologiczne procesy przekształcania) R4 – Recykling lub odzysk metali i związków metali R11
Odzysk odpadów komunalnych oznacza jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu, poprzez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym wypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub w szerszej gospodarce (załącznik II do dyrektywy ramowej zawiera niewyczerpujący wykaz procesów odzysku).
Unieszkodliwianie odpadów polega na poddaniu ich procesom przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. Unieszkodliwianie odpadów w rozumieniu Ustawy o odpadach jest także omówienie wcześniej składowania odpadów. Stosuje się ponadto inne konwencjonalne sposoby unieszkodliwiania odpadów:
-metody biologiczne(kompostowanie, fermentacja metanowa)
-metody termiczne(spalanie, zgazowanie, odgazowanie-piroliza)
-inne(przerób na paliwo)
Najbardziej popularną metod unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie, polegające na bezpiecznym deponowaniu odpadów, których nie wykorzystano gospodarczo lub nie unieszkodliwiono w inny sposób w miejscu przeznaczonym do tego celu. W krajach wysoko rozwiniętych odpady stałe unieszkodliwia się przy jednoczesnym wykorzystaniu kilku metod. Odpady organiczne biorozkładalne ( odpadki kuchenne, ogrodowe) kieruje się do kompostowania. Odpadki organiczne trudno poddające się rozkładowi biologicznemu (np. drewno, guma, tworzywa sztuczne kieruje się do spalenia. Pozostałości (gruz budowlany, ceramika, popiół, żużel) można zdeponować na wysypiska. W tak zorganizowanej gospodarce odpadami, wymienione technologie uzupełniają się wzajemnie. W technologii kompostownia pozostaje odpad o charakterze balastu, który należy skierować do spalenia lub na wysypisko. W spalarni powstaje odpad (popiół, żużel), który także należy zdeponować na wysypisko. Niekonwencjonalne metody unieszkodliwiania: unieszkodliwianie w pryzmach energetycznych, wysypiska tlenowe, rozkład odpadów komunalnych metodą pirolizy.
Przetwarzanie — rozumie się przez to procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie.
Recykling- rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii.
2.Klasyfikacja odpadów
W celu uporządkowania gospodarki zasobami i ochrony środowiska niezbędna jest klasyfikacja odzwierciedlająca genezę odpadów , ich właściwości, ekologiczną szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania.
Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np. źródło pochodzenia ,stan skupienia, skład chemiczny, toksyczność ,stopień zagrożenia dla środowiska.
Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, odpady klasyfikuje się w zależności od źródeł powstania, stopnia uciążliwości lub tworzenia zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska
(klasyfikacja szczegółowa w tym temacie jest niepotrzebnado nauki,ale należy się z nia zapoznac)
tzw. KATALOG ODPADÓW
Klasyfikacja odpadów wg rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów. Klasyfikuje je na 20 następujących grup:
odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin - 01,
odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności - 02,
odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury - 03,
odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego - 04,
odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla - 05,
odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej- 06,
odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej - 07,
odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu , klejów , szczeliw i farb drukarskich - 08,
odpady z przemysł przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych- 09,
odpady z procesów termicznych - 10,
odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali niezależnych - 11,
odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych - 12,
oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) - 13,
odpady rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów ( z wyłączeniem grup 07 i 08) - 14,
odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne, nie ujęte w innych grupach - 15,
odpady nie ujęte w innych grupach - 16,
odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę z terenów zanieczyszczonych) - 17,
odpady medyczne i weterynaryjne - 18,
odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych - 19,
odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie – 20
(NA KOLOKWIUM UMIEC WYMIENIC KILKA PRZYKLADOWZ GLOWNYCH GRUPODPADOW OD 01 DO 20)
| Kod1) | Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów |
|---|---|
| 20 | Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie |
| 20 01 | Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie |
| 20 01 01 | Papier i tektura |
| 20 01 02 | Szkło |
| 20 01 08 | Odpady kuchenne ulegające biodegradacji |
| 20 01 10 | Odzież |
| 20 01 11 | Tekstylia |
| 20 01 13* | Rozpuszczalniki |
| 20 01 14* | Kwasy |
| 20 01 15* | Alkalia |
| 20 01 17* | Odczynniki fotograficzne |
| 20 01 19* | Środki ochrony roślin (np. pestycydy, herbicydy, insektycydy) |
| 20 01 21* | Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć |
| 20 01 23* | Urządzenia zawierające freony |
| 20 01 25 | Oleje i tłuszcze jadalne |
| 20 01 26* | Oleje i tłuszcze inne niż wymienione w 20 01 25 |
| 20 01 27* | Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i żywice zawierające substancje niebezpieczne |
| 20 01 28 | Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i żywice inne niż wymienione w 20 01 27 |
| 20 01 29* | Detergenty zawierające substancje niebezpieczne |
| 20 01 30 | Detergenty inne niż wymienione w 20 01 29 |
| 20 01 31* | Leki cytotoksyczne i cytostatyczne |
| 20 01 32 | Leki inne niż wymienione w 20 01 31 |
| 20 01 33* | Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 oraz nie sortowane baterie i akumulatory zawierające te baterie |
| 20 01 34 | Baterie i akumulatory inne niż wymienione w 20 01 33 |
| 20 01 35* | Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające niebezpieczne składniki (1) |
| 20 01 36 | Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w 20 01 21, 20 01 23 i 20 02 35 |
| 20 01 37* | Drewno zawierające substancje niebezpieczne |
| 20 01 38 | Drewno inne niż wymienione w 20 01 37 |
| 20 01 39 | Tworzywa sztuczne |
| 20 01 40 | Metale |
| 20 01 41 | Odpady zmiotek wentylacyjnych |
| 20 01 99 | Inne nie wymienione frakcje |
| 20 02 | Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) |
| 20 02 01 | Odpady ulegające biodegradacji |
| 20 02 02 | Gleba i ziemia, w tym kamienie |
| 20 02 03 | Inne odpady nie podlegające biodegradacji |
| 20 03 | Inne odpady komunalne |
| 20 03 01 | Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne |
| 20 03 02 | Odpady z targowisk |
| 20 03 02 | Odpady z czyszczenia ulic i placów |
| 20 03 04 | Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących do gromadzenia nieczystości |
| 20 03 06 | Odpady ze studzienek kanalizacyjnych |
| 20 03 07 | Odpady wielkogabarytowe |
| 20 03 99 | Odpady komunalne nie wymienione w innych podgrupach |
Spośród międzynarodowych (regionalnych) klasyfikacji odpadów do najważniejszych zalicza się klasyfikacje przygotowane przez EKG, EWG, RWPG. Największy geograficzno-gospodarczy zasięg działania ma klasyfikacja EKG dlatego projekt standardowej, statystycznej klasyfikacji odpadów (z 12-16.06.1989) przyjęto za podstawy jednolitej klasyfikacji odpadów w Polsce.
Jednolita klasyfikacja opracowana przez zespól pod redakcja J. Siuty dzieli się na 27 grup:
odpady zwierzęce,
odpady zwierzęce powstające w chowie, przetwórstwie i obrocie zwierzętami,
odpady z produkcji roślinnej,
odpady drzewne,
odpady wydobywcze kopalin,
odpady przetwórcze kopalin,
odpady żywności roślinnej powstające w przetwórstwie i obrocie,
odpady tekstyliów,
odpady włókien naturalnych,
odpady włókien syntetycznych
odpady włókien syntetycznych
odpady drewna,
odpady papieru i kartonu,
odpady ropy i jej pochodnych,
odpady chemiczne,
odpady gumy,
odpady szkła,
odpady metali żelaznych,
odpady metali nieżelaznych,
złom sprzętu technicznego,
osady z oczyszczania ścieków i uzdatniania wody,
odpady budowlane,
odpady paleniskowe, pyły i szlamy,
zanieczyszczona ziemia,
osady denne,
odpady bytowo-gospodarcze (komunalne),
odpady radioaktywne,
odpady inne (jak np. formierskie i rdzeniarskie, masy ziemne gruntu usuwane w budownictwie, pozostałości po spalaniu odpadów bytowo-gospodarczych, osadów z oczyszczania ścieków oraz pozostałych odpadów w ten sposób unieszkodliwianych, pozostałości po kompostowaniu odpadów komunalnych, wykładziny podłogowe).
Jednolita klasyfikacja odpadów. Biorąc za podstawę warunki powstawania (źródło, pochodzenie), główne składniki oraz fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości odpadów, podzielono je na:
grupy (odpady o wspólnym pochodzeniu i jednakowych właściwościach),
typy (odpady bliskie pod względem głównych składników i właściwości),
gatunki (dokładniej niż typ określają chemiczne, fizyczne i biologiczne właściwości),
rodzaje (określają specyficzne właściwości odpadu w ramach gatunku),
a w razie potrzeby także na odmiany
ODPADY NIEBEZPIECZNE
Przy ustaleniu kryterium identyfikowania odpadów niebezpiecznych US EPA wybrała cztery podstawowe właściwości substancji stałych stwarzających zagrożenie:
-palność (zdolność do wywołania pożaru podczas transportu, składowania lub likwidacji, do grupy odpadów o tych właściwościach zaliczono oleje, zużyte rozpuszczalniki )
-korozyjność (identyfikowane przez pH odpadu, została wybrana ze względu na możliwość niebezpiecznego reagowania danego odpadu, do grupy odpadów korozyjnych zalicza się odpadowe kwasy, zużyte płyny do wytrawiania pochodzące głównie z hutnictwa)
-reaktywność(określa jego zdolność do wybuch w poszczególnych fazach cyklu jego zagospodarowania, przykładem reaktywnych odpadów jest woda po operacjach z TNT-trinitrotoluenem)
-toksyczność ekstrakcyjna (odnosi się zarówno do charakterystyki odpadów, jak do testu, przy czym test nazywamy procedura ekstrakcyjną – jest to występowanie prawdopodobieństwa wycieku do wody gruntowej składników toksycznych o stężeniach uznanych za niebezpieczne)
KLASYFIKACJA ODPADÓW WG. USTAWY
Q1 – Pozostałości z produkcji lub konsumpcji nie wymienione w pozostałych kategoriach.
Q2 – Produkty nieodpowiadające wymaganiom jakościowym.
Q3 – Produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął.
Q4 – Substancje lub przedmioty, które zostały rozsiane, rozsypane, zgubione lub takie, które uległy innemu zdarzeniu losowemu, w tym zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej.
Q5 – Substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowanych działań (np. pozostałości z czyszczenia, materiały z opakowań – odpady opakowaniowe, pojemniki).
Q6 – Przedmioty lub ich części nienadające się do użytku (np. usunięte baterie, zużyte katalizatory).
Q7 – Substancje, które nie spełniają już należycie swojej funkcji (np. zanieczyszczone kwasy, rozpuszczalniki, zużyte sole hartownicze).
Q8 – Pozostałości z procesów przemysłowych (np. żużle, pozostałości podestylacyjne).
Q9 – Pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe, szlamy z płuczek, pyły z filtrów, zużyte filtry).
Q10 – Pozostałości z obróbki skrawaniem lub wykańczania (np. wióry, zgary).
Q11 – Pozostałości z wydobywania lub przetwarzania surowców (np. pozostałości górnicze).
Q12 – Podrobione lub zafałszowane substancje lub przedmioty (np. oleje zanieczyszczone PCB).
Q13 – Wszystkie substancje lub przedmioty, których użycie zostało prawnie zakazane.
Q14 – Substancje lub przedmioty, dla których posiadacz nie znajduje już dalszego zastosowania (np. odpady z rolnictwa, gospodarstw domowych, odpady biurowe, z placówek handlowych, sklepów).
Q15 – Zanieczyszczone substancje powstające podczas rekultywacji gleby i ziemi.
Q16 – Wszelkie substancje lub przedmioty, które nie zostały uwzględnione w powyższych kategoriach (np. z działalności usługowej, remontowej).
Odpady niebezpieczne są wytworzone zarówno przez np. przemysł chemiczny, maszynowy , produkcje samochodów jak również przez rzemiosło –zakłady usługowe, a także zakłady i instytuty lecznictwa otwartego i zamkniętego, chociaż szkodliwe skutki dla ludności istniejące poziomy toksycznego skażenie ,nie zostały właściwie określone to sama obecność niebezpiecznych odpadów musi być oceniana i szczegółowo analizowana.W strumieniu odpadów komunalnych na ogół zawsze w niewielkich ilościach występują odpady niebezpieczne. Są to zużyte baterie , świetlówki, przeterminowane medykamenty, opakowania po farbach i lakierach, środkach ochrony roślin itp.
Podział odpadów według stopnia szczególnego zagrożenia dzieli je na:
odpady grożące zakażeniem - zawierające drobnoustroje chorobotwórcze, jaja pasożytów itp.,
odpady grożące skażeniem - zawierające substancje promieniotwórcze,
odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska - zawierające substancje uznane przez ministra zdrowia za trucizny lub środki szkodliwe, surowe produkty i inne materiały uznane za nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego.
Ze względu na właściwości odpadów, a głównie udział frakcji organicznej, dzieli się je na:
mineralne, zawierające znikomą ilość (do 1%) substancji organicznej,
organiczno-mineralne, zawierające 5-50% substancji organicznej,
organiczne, w których udział substancji organicznej wynosi więcej niż 50%.
3. Gospodarka odpadami obejmuje:
-zapobieganie zanieczyszczeniom
-zapobieganie degradacji gleb i wód
-monitoring
-unieszkodliwianie
-rekultywacja terenów zdewastowanych
-gospodarcze wykorzystanie odpadów
-zbieranie, transport, recykling
Podstawową zasadą obowiązującą w gospodarce odpadami, w tym komunalnymi jest zapobieganie ich powstawaniu. W tym celu prowadzi się odpowiednie działania. Zintegrowany system gospodarki odpadami komunalnymi. Idea modelu zintegrowanego polega na realizacji takiego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, w którym- przy spełnionym warunku selektywnej zbiórki i recyklingu –różne technologie unieszkodliwiają, funkcjonują obok siebie uzupełniając się wzajemnie. Pojęcie zintegrowana gospodarka odpadami wywodzi się z definicji ekorozwoju i obejmuje skuteczne zarządzanie środowiskiem, przy jednoczesnym poszanowaniu zasobów naturalnych i ochronie środowiska. Zintegrowaną gospodarkę odpadami definiuje się jako proces systematycznego wprowadzania rozwiązań strategicznych i technologicznych, które zapewniają ochronę środowiska naturalnego zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Eksperci krajów zachodnich uważają, że selektywne gromadzenie surowców wtórnych może zmniejszyć strumień odpadów o 30%, a przy zbieraniu organicznych frakcji odpadów nawet o 50-60%.
Plan gospodarki odpadami - Planu Gospodarki Odpadami określa zakres zadań koniecznych do zapewnienie zintegrowanej gospodarki odpadami w kraju, województwie, powiecie lub gminie w sposób zapewniający ochronę środowiska z uwzględnieniem obecnych i przyszłych możliwości technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowań ekonomicznych jak również z uwzględnieniem poziomu technicznego istniejącej infrastruktury. Plan gospodarki odpadami jest opisem zamierzeń mających na celu poprawę sytuacji w środowisku, związanej z zagrożeniem odpadami. Plan gospodarki odpadami zakłada, że pozostawienie obecnego stanu w rzeczy samej jest zagrożeniem, a podejmowanie różnych inicjatyw wykorzystania lub unieszkodliwienia odpadów, w inny sposób niż składowanie, jest krokiem do przodu w procesie poprawy stanu środowiska. Nawet składowanie, jeżeli zachodzi zgodnie z wymogami, określonymi normami [reg]prawnymi i technicznymi, może być, w niektórych przypadkach, rozwiązaniem lepszym niż pozostawienie odpadów w ich obecnym miejscu.
Wyróżniamy:
- Krajowy Plan Gospodarki Odpadami,
- Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami,
- Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami,
- Gminny Plan Gospodarki Odpadami
4.Biliografia
JanuszW. Wandrasz Jolanta Biegańska „odpady niebezpieczne podstawy teoretyczne” wyd. politechniki śląskiej, Gliwice 2003
Rosik-Dulewska, 2005. Podstawy gospodarki odpadami
Dyrektywa Rady 2006/12/EW z dn. 5 kwietnia 2006 r.
w sprawie odpadów
ustawa z dn. 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 ze zm.) i akty wykonawcze:
Rozp. Ministra Środowiska z dn. 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206)
Rozp. Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dn. 30 października 2002 r. w sprawie odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. nr 191, poz. 1595)