MAKROEKONOMIa

Ekonomia – makro. 13.01.14.

  1. Historia myśli ekonomicznej

Bulionizm

Merkantylizm

Protekcjonizm

Liberalizm ekonomiczny

Konserwatyzm

Fizjokratyzm

Socjalizm utopijny

  1. Polityka budżetowa (bywa określana jako fiskalna) - część polityki finansowej państwa wyodrębniona ze względu na jej przedmiot, a nie na szczególne cele, tożsame z celami przyjętej aktualnie polityki gospodarczej;

Obejmuje:

- decyzje dotyczące poziomu i struktury wydatków państwowych,

- opodatkowania

- zadłużania się przez państwo.

Zajmuje się:

- gromadzenie dochodów,

- dokonywanie wydatków,

- finansowanie deficytu budżetowego

  1. Budżet państwa

- roczny plan finansowy zawierający zestawienie dochodów i wydatków wynikających z realizacji przyjętej polityki społecznej i gospodarczej.

- Jest uchwalany przez Sejm i Senat

- Źródła dochodów to podatki, cła i dochody z prywatyzacji.

  1. Polityka pieniężna - ogół norm prawnych, reguł i zasad organizacyjnych dotyczących emisji i kreacji pieniądza oraz regulacji i kontroli jego obiegu.

Główny cel:

- zapewnienie stabilności cen, czyli inaczej mówiąc niskiej inflacji.

Elementy:

- ustala jednostkę pieniądza (prawny środek płatniczy)

- określa wartość pieniądza

- formułuje zasady emisji i kreacji

- wskazuje organy odpowiedzialne za regulacje i kontrole

Historia pieniądza:

- W starożytności powstał system pieniądza kruszcowego - złotego albo srebrnego (monometalizm) lub obydwu równolegle (bimetalizm)

- W latach 1870-1914 upowszechnił się wyłącznie system pieniądza złotego.

- Po I WŚ system sztabowo-złoty (banknoty wymieniane były na złoto w postaci sztab, co wymagało posiadania większej ich ilości) oraz dewizowo-złoty (banknoty mogą być wymieniane na dewizy, a dopiero one na złoto).

- W latach 1929-1933 przejście do systemu pieniądza papierowego.

- Stany Zjednoczone przywróciły w 1944 system dewizowo-złoty, ale tylko w obrotach międzynarodowych.

- W 1976 parytet złota został prawnie zlikwidowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, (swoboda wyboru waluty międzynarodowej, według której określa się wartość (kurs) jednostki pieniężnej.)

  1. Pieniądz - powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań, pełniący rolę powszechnego ekwiwalentu.

Funkcje pieniądza:

a) miernik wartości

- za pomocą ceny pozwala różnorodne towary sprowadzić do porównywalności, wyrażając ich wartość w tych samych jednostkach.

b) środek wymiany

- pośredniczy w transakcjach, w których następuje równoczesne wzajemne przekazanie towaru i pieniądza między ich uczestnikami.

c) odroczenie płatności

- w sytuacji regulowania zobowiązań typu transferowego lub w transakcjach wymiennych, w których przepływ towaru i pieniądza nie jest jednoczesny (opłaty za energię elektryczną, gaz, telefon, wypłata wynagrodzeń itp.).

d) środek tezauryzacji

- gromadzenie rezerw, skarbu

Inne:

M1 (bilon, rachunki, oszczędności), M2 (lokaty krótkoterminowe), M3 (lokaty długoterminowe)

  1. Bank Centralny

- zwany też bankiem emisyjnym lub bankiem banków, ma pozycję nadrzędną.

- realizując przyjętą politykę gospodarczą przy pomocy określonych prawem narzędzi wpływa na wielkość strumieni pieniądza w gospodarce

- dzięki temu, że dokonuje emisji pieniądza jest zawsze wypłacalny

- posiada osobowość prawną i nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

Funkcje:

a) emisyjna

b) obsługa budżetu państwa

c) nadzór i kontrola nad bankami komercjalnymi

d) polityka pieniężna

e) polityka kursu walutowego

f) bilans płatniczy

Zadania Banku Centralnego:

- reguluje cyrkulacje emitowanego pieniądza,

- reguluje płatność całego systemu bankowego,

- kształtuje potencjał kredytowy refinansowy i ich oprocentowanie.

Rola NBP, jako banku centralnego:

- NBP jest centralnym bankiem RP,

- NBP jest wyposażony w osobowość prawną i ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.

Zadania NBP:

- emisja znaków pieniężnych

- wpływ na politykę gospodarczą państwa

- działalność kredytowa

- gromadzenie rezerw obowiązkowych

- współpraca z zagranicą

- rachunki bankowe.

- utrzymywanie wartości pieniądza krajowego,

- ochrona stabilności systemu finansowego,

- podnoszenie efektywności polityki pieniężnej.

Funkcje NBP:

a) funkcje NBP jako centralnego banku państwa:

- formułuje i realizuje politykę pieniężną,

- organizuje i czuwa nad sprawnym przebiegiem rozliczeń pieniężnych,

- obsługuje rząd państwa: obsługa kasowo – rozliczeniowa, kredytowanie budżetu, obsługa długu publicznego,

- jest współodpowiedzialny za politykę walutowo-dewizową;

b) funkcje NBP jako banku emisyjnego:

- wypuszcza w obieg znaków pieniężnych

- organizowanie obiegu pieniężnego,

- regulowanie ilości pieniądza w obiegu rynkowym,

c) funkcje NBP jako banku banków

- polega na oddziaływaniu na cały system bankowy w taki sposób aby została zrealizowana polityka pieniężna.

Dwa rodzaje pieniądza:

- banknot (centralny pieniądz gotówkowy),

- pieniądz rezerwowy (centralny pieniądz rezerwowy).

  1. Stopy:

a) procentowa

- jest to rynkowy koszt kapitału, albo inaczej cena, którą płaci się za pożyczenie kapitału na określony czas. Koszt ten wyraża się zazwyczaj jako procent od pożyczonej sumy, mierzony w ujęciu rocznym (tzn. gdyby suma została pożyczona – i zwrócona – dokładnie po roku).

b) dyskontowa,

- stopa zrzeczenia się przyszłych środków finansowych na rzecz aktualnie dostępnych środków.

c) redyskontowa,

- określa cenę, po jakiej bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym (kupuje weksle od banków komercyjnych).

  1. Depozyt bankowy

- kwota pieniężna zdeponowana w banku na czas nieokreślony (wkład awista) lub oznaczony (wkład terminowy). Bank uzyskuje prawo do dysponowania depozytami (udziela kredytów bankowych, kupuje papiery wartościowe), w zamian wypłaca deponentowi oprocentowanie.

- Stopa oprocentowania zależy od okresu, na który depozyt został złożony: im jest on dłuższy, tym stopa oprocentowania jest wyższa.

- może mieć także formę rzeczową (biżuteria, złoto, papiery wartościowe, numizmaty, dokumenty, waluty obce). Są one przechowywane w skarbcu bankowym za określoną opłatą.

  1. Kredyty bankowe

- rodzaj kredytu, w którym kredytodawcą jest bank. Cechą kredytu bankowego jest jego zwrotność, terminowość, oprocentowanie oraz zabezpieczenie.

Rodzaje:

a) konsumpcyjny

- sfinansowanie zakupu dóbr konsumpcyjnych przez osoby prywatne, np. na zakup samochodu.

b) inwestycyjny

- sfinansowanie nakładów potrzebnych do powiększenia lub stworzenia zasobów środków trwałych

  1. Papiery wartościowe

- dokument uosabiający przysługujący jego posiadaczowi prawa majątkowe.

- np.akcje, obligacje, bony skarbowe, bony oszczędnościowe, banknoty, czeki i weksle.

Weksle

- papier wartościowy, , w którym wystawca zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy pieniężnej w danym terminie na rzecz remitenta.

Rodzaje:

- weksel własny - do zapłaty zobowiązany jest wystawca weksla

- weksel ciągniony - wystawca zleca wskazanej osobie (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej (remitenta)

- weksel na zlecenie - upoważnia do przeniesienia prawa do wierzytelności

- weksel imienny - zawiera ścisłe określenie osoby remitenta

- weksel na okaziciela

Dyskonto - potrącenie odsetek przy zakupie papieru wartościowego (np. weksla) przed upływem terminu jego płatności.

Redyskonto - powtórne potrącenie odsetek od terminowych papierów wartościowych, których termin płatności jeszcze nie minął, przy zakupie ich przez bank centralny od banków handlowych, które wcześniej dokonały operacji ich dyskonta.

Akcje - papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej[

Obligacje

- papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

- dłuższy instrument finansowy.

- nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.

- Emisja polega na przekazaniu kapitału spółce przez inwestorów.

- reprezentują prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek, co oznacza, iż przyznają identyczne uprawnienia danym emisjom lub seriom obligacji.

  1. Rynek papierów wartościowych

- część rynku kapitałowego obejmująca wyłącznie transakcje długoterminowymi papierami wartościowymi, takimi jak: akcje, obligacje

Rodzaje:

a) Rynek pierwotny,

- umowna nazwa pierwszych transakcji związanych z nowymi emisjami akcji lub obligacji, czyli nabywaniem ich przez nowych właścicieli.

b) Rynek wtórny,

- rynek transakcji kupna–sprzedaży papierów wartościowych, w których nie występuje emitent.

- Głównym obszarem działania rynku wtórnego jest giełda papierów wartościowych.

  1. Fundusze inwestycyjne

- forma wspólnego inwestowania polegająca na zbiorowym lokowaniu środków pieniężnych wpłaconych przez uczestników funduszu.

- Uczestnikami mogą być zarówno osoby indywidualne (osoby fizyczne), jak i osoby prawne (np. przedsiębiorstwa, miasta, gminy, związki wyznaniowe) oraz podmioty nie posiadające osobowości prawnej.

Rodzaje:

a) fundusze otwarte, FIO

- nieustannie prowadzą działania sprzedażowe dotyczące swoich jednostek oraz ich umarzanie.

- W każdej chwili możemy do nich przystąpić, możemy je również opuścić.

- wejście do FIO nie stanowi problemu, wyjście z niego może być obłożone pewnymi sankcjami (przede wszystkim finansowymi).

b) fundusze zamknięte, FIZ

- prowadzą emisję certyfikatów jedynie przez pewien czas promując się aktywnie

- W pewnym momencie dochodzi jednak do zamknięcia funduszu i umorzenia pieniędzy należących do jego uczestników.

  1. Kurs walutowy

- cena waluty danego kraju za granicą.

- jest ogłaszany przez bank centralny i wyrażany w liczbie jednostek waluty własnej odpowiadającej jednostce waluty obcej.

- osobno podawany jest kurs kupna i sprzedaży danej waluty.

Rodzaje:

a) Stały

- stosunek, w jakim jedna waluta jest wymienialna na inną,

- wahający się pod wpływem zmian popytu na daną walutę w stosunku do jej podaży.

b) Płynny

- stosunek wymienialności walut,

- waha się pod wpływem zmian popytu na daną walutę w stosunku do jej podaży,

- wielkość tych zmian nie jest z góry określana przez władze.

Dewaluacja

- obniżka kursu waluty danego kraju w stosunku do kursów innych walut,

- przeprowadzona przez rząd.

- może służyć likwidacji deficytu bilansu płatniczego, obniżając cenę eksportu w walutach obcych.

Rewaluacja - podwyżka kursu waluty danego kraju w stosunku do walut innych krajów, - przeprowadzona przez rząd, który zobowiązuje się do obrony tego kursu.

  1. Czynniki określające popyt na pieniądz i podaż pieniądza

a. transakcyjny

– wiąże się z funkcjami: środka wymiany oraz środka płatniczego.

- wynika z dążenia do posiadania pieniądza w celu zakupu dóbr i usług.

- pieniądz o najwyższym stopniu płynności.

b. przezorności

– wiąże się z funkcjami środka wymiany oraz środka płatniczego.

- wynika z niepewności co do przyszłych dochodów i wydatków oraz z dążenia do bezpieczeństwa.

c. spekulacyjny

- wiąże się z funkcją środka przechowywania wartości.

- dążenie do posiadania pieniądza w przewidywaniu spadku ceny innych aktywów i oczekiwania przyszłych zysków.

Popyt na pieniądz zależy od:

- poziomu realnego dochodu narodowego,

- wielkości dochodów osobistych,

- wysokości stóp procentowych,

- ogólnego poziomu cen,

- oczekiwań dotyczących przyszłych cen i innych czynników ekonomicznych.

Zmiana wielkości podaży na podstawie:

- przewidywanego wzrostu gospodarczego,

- przewidywanego wzrostu cen,

- możliwości zwiększenia prędkości obiegu pieniądza gotówkowego,

- wpływu oprocentowania na strukturę zasobów pieniężnych

  1. SDRy

- Zakłócenia związane z dominacja dolara spowodowały wprowadzenie nowej międzynarodowej jednostki walutowej tzw. SDR-a (1967r – 1970r)

- międzynarodowy środek płatniczy kreowany w wyniku międzynarodowego porozumienia,

- istnieje w postaci zapisów bankowych.

- akceptowany przez uczestników systemu jako pieniądz w transakcjach zagranicznych

- przechowywany w rezerwach walutowych.

  1. Rynek CeTo

- (Centralna Tabela Ofert)

- nieurzędowy, publiczny rynek papierów wartościowych.

- głównym akcjonariuszem jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie.

- Rynek pozagiełdowy jest przeznaczony dla spółek, które nie spełniają restrykcyjnych wymagań rynku giełdowego.

  1. Rynek finansowy

- miejsce, gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi.

Podmioty na rynku finansowym

-Skarb Państwa

- instytucje samorządowe

- instytucje ubezpieczeniowe

- fundusze emerytalne

- fundusze inwestycyjne

- przedsiębiorstwa

- osoby fizyczne

- podmioty zagraniczne

Struktura rynku finansowego

- rynek walutowy

- rynek pieniężny

- rynek kapitałowy (rynek pierwotny, rynek wtórny)

- rynek instrumentów pochodnych (derywatów)

- rynek kredytowy

  1. Rynek kapitałowy

- segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji.

Podstawowe funkcje rynku kapitałowego:

- pozyskiwanie kapitału przez emitentów,

- uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał emitentom (np. dywidendy),

- efektywna alokacja środków w gospodarce,

- właściwa wycena instrumentów finansowych (papierów wartościowych).

  1. Rynek kredytowy

– rynek, którego instrumentem finansowym jest kredyt bankowy. Dla pożyczkobiorców, którzy nie mają dostępu do rynku pieniężnego i kapitałowego, rynek kredytowy jest miejscem, gdzie pozyskują fundusze potrzebne na cele inwestycyjne i obrotowe.

  1. Polityka handlowa

- ogół decyzji rządowych dotyczących odpłatnej wymiany dóbr i usług pomiędzy państwami.

- do osiągania planowanych celów stosuje się konkretne narzędzia

Instrumenty:

a) cło importowe;

- środek ograniczający negatywne efekty gospodarcze zbyt wzmożonego importu towarów z zagranicy

- zmuszają importera do zapłaty na rzecz państwa określonej sumy pieniędzy

- podnoszą cenę krajową dóbr importowanych przez co sprzyjają rodzimym producentom

- pozwalają chronić strategiczne gałęzie gospodarki oraz nowo powstające spółki i przedsiębiorstwa.

b) ograniczenia ilościowe;

- kontyngenty, embargo i kwoty ilościowe.

- cel to wyznaczenie górnego pułapu importu określonych towarów do danego kraju.

c) bariery pozataryfowe;

- ustalenia i przepisy, które nie oddziałują bezpośrednio na handel zagraniczny i ograniczenie importu,

- lecz pośrednio poprzez przepisy administracyjne, akty prawne i inne ustalenia dyskryminujące towary zagraniczne w konfrontacji z dobrami i usługami krajowymi.

d) subwencje eksportowe

- forma pomocy finansowej,

- udzielana przez państwo krajowym eksporterom w celu wzmacniania ich pozycji konkurencyjnej wobec producentów zagranicznych.

- wpływa na pobudzenie eksportu a nie na ograniczenie importu towarów zagranicznych.

  1. Inflacja - proces wzrostu ogólnego poziomu cen.

Negatywne skutki inflacji:

- Obniżenie siły nabywczej pieniądza waluty (społeczeństwa)

- Ograniczenie skłonności do inwestowania ze względu na nieprzewidywalność wyniku

- Ograniczenie opłacalności handlu zagranicznego

- Obniżenie opłacalności produkcji, czyli zysku przedsiębiorstwa

Zwalczanie:

a) stopniowe działania
- podjęcie działań pro podażowych, deflakcyjnych i inflacyjnych służących przyśpieszeniu równoważenia rynku wewnętrznego.
- zmierzaniu do redukcji stopy inflacji o ile nie pociągnie to za sobą pogłębiania się nierównowagi na rynku towarów niekonsumpcyjnych.
b) coś za coś

- wskazywanie które grupy społeczne w jakim stopniu oraz formie poniosą konsekwencje działań dostosowawczych.

Rodzaje:

a) inflacja jawna

- objawia się wzrostem cen rynkowych,

- występuje w krajach o gospodarce rynkowej, gdzie ceny kształtują się pod wpływem ścierania się popytu z podażą

b) inflacja tłumiona

- przymusowe oszczędności wywołane niedostateczną podażą w stosunku do efektywnego popytu.

- wzrost cen jest tłumiony odgórnie.

Inflacja ukryta różni się od inflacji jawnej tym, że trudności z nabyciem produktów nie są spowodowane wzrostem ich cen, lecz brakiem towarów w sklepach i niemożliwością ich zakupu.

  1. Teoria kosztów komparatywnych

- teoria wymiany międzynarodowej i międzynarodowego podziału pracy.
- kraj może osiągać korzyści w wymianie handlowej nie tylko wtedy, gdy swoje towary wytwarza taniej ale także gdy wytwarza bezwzględnie drożej, ale różnice kosztów wytwarzania różnych towarów są zróżnicowane.

- Inne kraje mogą być zainteresowane importem towarów, które jakiś kraj wytwarza niewiele drożej od nich samych, gdyż dzięki temu oszczędzają pracę pozwalającą im wytworzyć i sprzedać za granicę więcej tych towarów, które same produkują taniej.

  1. Produkt krajowy brutto (pkb)

- jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze

- zlokalizowane na terytorium danego kraju,

- niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

  1. Produkt narodowy netto (pnn)

- produkt narodowy brutto pomniejszony o koszty amortyzacji (zużycia kapitału).

- Jest miarą sensowniejszą niż pkb, ale rzadziej stosowaną ze względu na trudności w oszacowaniu kosztów amortyzacji.

  1. Podatek – świadczenie na rzecz państwa; bezzwrotne, pieniężne, powszechne, obligatoryjne, ranga ustawy.

Funkcje:

a) fiskalna

- są głównym źródłem dochodów budżetu państwa,

- gwarantują finansowanie wydatków publicznych.

b) redystrybucyjna

- są instrumentem przesuwania dochodów pomiędzy różnymi grupami społecznymi.

Rodzaje:

a) bezpośrednie

- istnieje dokładnie określona zależność między płaconym podatkiem (rodzajem podatku, jego wysokością, trybem płacenia), a podatnikiem.

- przykłady: podatki od dochodów i podatki majątkowe.

b) pośrednie

- obciążają podatnika w sposób nie zależny od jego sytuacji dochodowej i majątkowej.

- Są podatkami ukrytymi, a ciężary ponoszone przez podatników są bardziej anonimowe. - - - przykłady: podatki od sprzedaży (podatki od przychodów, akcyza).

Inny rodzaj:

a) liniowy

- to taki, w którym każda złotówka dochodu opodatkowana jest według identycznej stawki podatkowej. Oznacza to, że niezależnie od wysokości dochodu, podatnik zapłaci państwu podatek według tej samej średniej stawki. 21%

b) progresywny

- to taki, w którym wyższe dochody są opodatkowane według wyższej stawki podatkowej. - - wprowadzenie progów podatkowych, po przekroczeniu których krańcowa stawka opodatkowania wzrasta.

- przeciętna stawka opodatkowania podatników bogatszych jest wyższa niż podatników uboższych (sytuację tę mogą skomplikować ulgi podatkowe, z których stosunkowo częściej korzystają bogatsi podatnicy).

  1. Deficyt budżetowy

- występuje , jeśli wydatki są wyższe niż wpływy.

Sposobem wypełnienie deficytu jest:

- Zaciąganie długu publicznego

- zaciąganie kredytów i pożyczek krajowych i zagranicznych

- Ograniczenie wydatków np., zamrażając wynagrodzenia pracowników sfery budżetowej

- Zwiększenie podatków np. akcyza

- Zniesienie ulg w podatku dochodowym

  1. Dług publiczny

-suma nie spłaconych przez rząd lub in. związki publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych.

Rozwiązania:

- negocjacje z wierzycielami, zwł. zagranicznymi, w sprawie częściowego umorzenia, wydłużenia okresu spłat, obniżenia oprocentowania,

- zawieszenie okresowo obsługi długu

- całkowicie zaniechać spłaty długu, uznać go za niebyły

- ogranicznie wydatków

- zwiększenie dochodów

  1. Cykl koniunkturalny

- występujące na przemian okresy przyspieszenia i spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego.

- nie daje się im zapobiec.

- Celem polityki makroekonomicznej we współczesnych gospodarkach jest jednak ograniczenie skali tych wahań (czyli spowodowanie, aby w okresach przyspieszenia wzrost PKB nie był nadmiernie wysoki, a w okresie spowolnienia dynamika PKB nie ulegała zbytniemu obniżeniu).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Makroekonomia 1 b
1 Makroekonomiczne uwarunkowania gospodarkiid 8573 ppt
Makroekonomia wyklad sem 3
02 MAKROEKONOMIA(2)id 3669 ppt
Makroekonomia, wykład 1
Makroekonomiczne spojrzenie na gospodarkę
MAKROEKONOMIA WYKŁAD III
MAKROEKONOMIA R 22 popyt polityka fiskalna i handel zagr
(2698) makroekonomia cz1id 978 ppt
Makroekonomia Wykład 1
makroekonomia ćwiczenia 2, Ekonomia, ekonomia
Program ćwiczeń z Makroekonomii II, I rok MSU, makro
Bezrobocie i kwestia społeczna bezrobocia, Dla Studentów, Makroekonomia

więcej podobnych podstron