7. Uwarunkowania społeczne, polityczne, ekonomiczne i demograficzne systemów i zjawisk edukacyjnych.

Uwarunkowania demograficzne- spadek przyrostu naturalnego. Spowodowane jest to rozpowszechnieniem tabletek antykoncepcyjnych, podnoszeniem poziomu wykształcenia kobiet i mężczyzn, niezależność finansowa a co za tym idzie opóźnienie zawierania związku małżeńskiego i prokreacji. Zmiany demograficzne mają wpływ na gospodarkę światową, a ta wywiera silny nacisk na kulturę, politykę i edukacje

Uwarunkowania polityczne- Władze polityczne dążą do podporzadkowania sobie systemu edukacji, kształcenia i wychowania nowego pokolenia. Stad tak ścisłe powiązanie polityki i ideologii z systemem edukacji. Zmiany w systemie oświaty warunkowane są przez różne czynniki polityczne. Wykorzystują edukacje do: kształtowania świadomości społecznej, poglądów, przekonań i zachowania ciągłości historycznej i kulturowej

Uwarunkowania ekonomiczne- możliwości finansowe poszczególnych krajów. Ile państwo jest w stanie przekazać na edukacje dla późniejszych absolwentów tej edukacji. W krajach wysoko rozwiniętych dużą część finansów stanowi PKB, W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ JEST ON MINIMALNY. O wzroście wydatków na edukacje decyduje rozwój ekonomiczny poszczególnych krajów.

11. Polityka edukacyjna w Polsce i na świecie. Trendy w obszarze reform edukacyjnych w perspektywie krótko i daleko okresowych strategii rozwoju.

Strategie doskonalenia i przemian systemu edukacji w Polsce.

W systemie edukacji niezbędne są ciągłości i zmiana poszukiwania odpowiedzi na nowe pytania i problemy które niesie rzeczywistość społeczna i przyrodnicza, rozwój nauki, techniki, zmiany w organizacji pracy i świecie ludzkich wartości.

W sprawach strategii oraz metod doskonalenia edukacji w Polsce nasuwają się następujące refleksje i wnioski:

· wprowadzenie w życie strategii oświatowych zależy w znacznej mierze od doboru innowacji, ich stymulacji i eksperymentowania, sposób administrowania i zarządzania oświatą, poszukiwanie środków na finansowanie oświaty.

· programowanie polityki edukacyjnej niezbędna jest odwaga jaką siła wspierająca i mobilizująca, ale również realizm decyzji, świadomie przewidywanych skutków ped. Powinna być to również realizacja jedności wychowania dla życia i przez życie.

· strategia edukacyjna powinna obejmować cały syst. edukacji być zintegrowana z innymi celami społeczeństwa i państwa.

· sposób różnych koncepcji i przebudowy szkoły i systemu edukacji przyjmuje się obecnie strategie ewaluacyjnego doskonalenia oraz kompleksowego długofalowego przekształcania systemu edukacji narodowej

· rozwój systemów eduk. powinien wykazać tendencje do wyprzedzania rozwoju ekonomicznego i społecznego, ponieważ przyszłość będzie podzielona względami: inna i nowa, dziś jest otwarta i nieznana.

· tylko zmodernizowana, kompleksowa doskonalona edukacja może stać się składnikiem wielkiej zmiany w Polsce, ale jej przeprowadzenie napotka na duże przeszkody a one są:

o kult. pedag. doświadczenia

o nieokreśloność i wieloznaczność celów szkoły

o nauki ped. w hierarchii dyscyplin naukowych nie zajmują najważniejszego miejsca

stawiane są pytania o

o sposoby stanowienia celów edukacji i ich źródła

o role szkoły, celów indywidualnych i społecznych w okresie transformacji ustrojowej i wyzwań cywilizacyjnych

o prace nauczyciela – powinien integrować w sobie służbę człowiekowi i służbę społeczną wymaga to od niego przygotowania i motywacji do prowadzenia dialogu z młodzieżą, rodzicami i instytucjami, organizacjami samorządu lokalnego na temat cech docelowych polskiej szkoły przyszłości i nowych orientacji ped. sprzyjających wspieraniu rozwoju i edukacji młodzieży i dorosłych

· każda szkoła powinna przygotować się do działań długofalowych i specyficznych dla niej i środowiska.

Raport Komitetu Ekspertów zalecał przestrzeganie następujących zasad w kształtowaniu idei społeczeństwa wychowującego:

o wyzwalanie oddanych inicjatyw innowacyjnych

o autonomii i zaufania

o różnorodność rozwiązań

o ewaluacja

o rozwijanie piśmiennictwa innowacyjnego.

· podejmowaniu reformy w jej przebieg powinna towarzyszyć świadomość podziału ról pomiędzy nauczycielem kadrą kierowniczą, decydentami oświatowymi, ludźmi nauki, nauczycielskimi zw. zawodowymi. młodzieżą, rodzicami i innymi podmiotami polityki edukacyjnej.

· skumulowanie się wielu kryzysów i wyzwań gospodarczych, społecznych, politycznych, naukowych oraz życia duchowego prowadzi do zjawiska chaosu i dezorientacji nauczycieli w sprawach filozofii, etyki, psychologii, pedagogiki.

· Dla pomyślnej realizacji i przebudowy szkoły i systemu edukacji, powinno być spełnione wiele warunków, do najważniejszych należą:

o uczynienie programy zmian w syst. edukacji składnikiem całej transformacji ustrojowej.

o zapewnienie odpowiedniego udziały procentowego w dochodzie narodowym i w budżecie państwa

o opracowanie i przyjęcie długofalowego programu doskonalenia i reformułowania syst. edukacji na lata 2007, 2012, 2015.

o zainteresowanie szerokich kręgów społ. i władz metodami i naukami realizacyjnymi i praktyki eduk.

o zmiany w systemie kierowania i zarządzania w systemie edukacji zmierzającej do procesu uspołecznienia procesów edukacji

o opracowanie i negocjowanie, rzetelnej realizacji długofalowych oraz rocznych programów

o zapewnienie odpowiedniego prestiżu społecznego i statusu materialnego nauczycieli wszystkich szczebli edukacji

o określenie priorytetów w badaniach pedagogicznych i właściwego wykorzystania wyników badań

o zwiększenie roli młodzieży i rodziców w kształtowaniu pracy dydakktyczno-wychowawczych szkoły

o doskonalenie relacji i współdziałania systemu szkolnego z Instytucjami i organizacjami edukacji nieszkolnej (równoległej) Jesteśmy w XXI w. społ. i państwem w drodze, przebudowie. Kształt tej budowy jaj koszty i efekty zalezą w podobnym stopniu od tego jak będziemy doskonalić i reformować edukację, jak będzie ona reagować na potrzeby społeczne i jednostkowe o ile wolną od różnych nacisków i partykularnych interesów

Polityka oświatowa- działalność utylitarna; ogólny dział państwa dotyczący oświaty i wychowania; formułuje cele kształcenia, treści, metody pracy pedagogicznej. Zajmuje się systemem zarządzania i finansowania oświaty.

Determinanty polityki oświatowej:

a) ustrojowo- polityczne- wiodące, ustrój państwa warunkuje kierunki rozwoju polityki oświatowej,

b) geograficzne- istotny element, gdyż mowa jest tu o ukształtowaniu terenu, zatrudnieniu, klimacie, zwraca się uwagę na to, gdyż do tego dostosowuje się trwanie roku szkolnego,

- gęstość zaludnienia powoduje tworzenie szkół w miejscach wymaganych ze względu na zapotrzebowanie,

c) demograficzne- wyż i niż demograficzny. Polityka oświatowa na bierząco śledzi przyrost lub obniżenie populacji; dostosowanie tych zapotrzebowań do placówek.

d) społeczne- łączą się z uwarunkowaniem ustrojowo- politycznym i historyczno- narodowym,

e) historyczno- narodowe,

f) ekonomiczne- warunkują funkcjonowanie systemów, w Polsce wskaźnik finansowania wzrasta, system edukacyjny rozwija się.

ETAPY WDRAŻANIA REFORMY OŚWIATOWEJ WEDŁUG HUSYNA:

I- reforma akademicka (doszkalanie na poziomie akademickim),

II- środki materialne,

III- nowe podręczniki i treści programowe,

IV- wdrażanie reformy.

Ideologie szkoły:

a) humanistyczna- wypracowana na modelu ateńskim,

b) totalitarna- wychowanie spartańskie,

c) integrystyczna- wychowanie rzymskie.

W tej chwili są to doktryny pedagogiczne, na ich bazie pojawia i rozwija polityka oświatowa. Polityka oświatowa ukształtowała się w XVIII wieku.

Koncepcje reformy polityki oświatowej:

- descholaryzacja społeczeństwa- społeczeństwa mogą istnieć bez szkoły, tutaj nauczanie indywidualne, otwarte,

- alternatywna- pojawia się w latach 70 odmienna edukacja jako podział na edukację publiczną i niepubliczną,

- szkoły ustawicznie doskonalone (ulepszana) najbardziej popularna gdyż można tu zmieniać niektóre elementy systemu oświatowego,

OKRESY PRZEMIANY SYSTEMÓW OŚWIATOWYCH:

1. Okres powojenny (okres rekonstrukcji, odbudowanie szkoły, jej rekonstrukcja)

2. Eksplozja szkolna ( po odbudowie systemów szkolnych, upowszechnienie szkolnictwa)

Wyznaczniki reform w latach 60 i 70- tych:

- hasło równości szans edukacyjnych,

- zwiększenie udziału populacji dla wszystkich (hasło edukacji dla wszystkich),

- modernizacja treści, metod i środków nauczania,

- oświata to szansa na lepsze warunki życia,

- równość końcowych wyników edukacji.

Reformy są czynnikiem politycznym są często narzucane z zewnątrz, narzucane są przez administrację, inicjowane odgórnie przez polityków oświatowych. Najczęściej determinuje je czynniki społeczny i polityczny. Czynnik ekonomiczny powoduje iż reformy przeprowadzone są przez rząd.

Typy polityki oświatowej:

( w zależności od stopnia ingerencji państwa w edukację):

1. Polityka oświatowa liberalna:

-niewielki stopień angażowania się państwa w funkcje systemu oświaty, system edukacyjny bez ingerencji państwa i rządu; akceptacja zasady wolnego rynku oświatowego; zarządza i finansuje oświatę samorząd bądź jednostka,

- reformy oświatowe to określenie celu,

- tylko w Anglii prowadzona jest polityka oświatowa liberalna.

2. Polityka oświatowa demokratyczna (dominująca)

- udział państwa w edukacji dotyczy zapisów konstytucyjnych,

- poza zapisami prawa dopuszcza się zróżnicowane formy realizacji obowiązku szkolnego,

- państwo ustala finansowanie oświaty,

- selekcja- dobór uczniów do szkoły, drugoroczność, czynnik negatywny,

- wiele państw realizuje ten model.

3. Polityka oświatowa restrykcyjna

- polski system lat 45-89,

państwo egzekwuje przymus szkolny (wynika z tego, iż w Polsce należy zlikwidować analfabetyzm, w Polsce po wojnie było to bardzo ważne, gdyż było 3 miliony analfabetów,]

- niemożność funkcjonowania bez szkoły,

- szkoła instytucją państwową,

- rozbudowany aparat kontroli placówek oświatowych,

- kontrola na każdym etapie zarządzania,

- plany i programy nauczania ujednolicone,

- finansowanie oświaty jest odgórne.

Polityka oświatowa demokratyczna i jej priorytety w krajach UE:

- priorytety w dziedzinie edukacji -

1. Równość szans edukacyjnych

- demokratyzacja oświaty,

- równość szans jeśli chodzi o wybór typu szkoły,

- podniesienie wskaźnika scholaryzacji społeczeństwa,

- szkolnictwo mniejszościowe (edukacja dla mniejszości narodowych, osób niepełnosprawnych itd.),

2. Poprawa jakości kształcenia

- doskonalenie procesu edukacyjnego,

- modernizowanie istniejących systemów, programów oświaty,

- wdrażanie innowacji ( w Polsce w latach 70-tych, innovatio= odnowienie); dziś innowacje to normalność,

- innowacje są długotrwałe dotyczą nauczania początkowego i przedszkolnego trwają 3 lata,

- wykorzystanie osiągnięć techniki- masmedia,

- działalność wewnętrzna- likwidowanie drugoroczności (organizacja kompensacji lub zajęć indywidualnych),

- redukowanie odsiewu szkolnego poprzez niestawienie ocen negatywnych,

- wprowadzenie 2 równoległych ciągów nauczania w tej samej klasie,

- rozwijana edukacja dorosłych,

- podnoszenie jakości poprzez likwidowanie treści nadprogramowych.

3. Nowy model nauczyciela

- osoba z wykształceniem akademickim,

- nauczyciel innowacyjny,

- nauczyciel realizujący jednocześnie funkcje dydaktyczną + opiekuńczą + wychowawczą,

- nauczyciel nieustannie doskonalący się w zawodzie.

4. Stworzenie europejskiego ideału wychowania

- wychowanie dla pokoju,

- demokracja,

- wychowanie w praktyce- nieustanne zmiany i reformy,

- wymiana informacji, międzynarodowa wymiana uczniów i nauczycieli.