Zarządzanie

Nauka o zarządzaniu dzieli się na 3 szkoły:

- kierunek funkcjonalny zwany Tayloryzmem – zajmował się wykonawcami, robotnikami

- kierunek administracyjny, który zapoczątkował Fayol – zajmował się kierownictwem,
os. Zarządzającymi

- kierunek humanistyczny (behawioralny), który zapoczątkował E.Mayo – do podstawy zarządzania wprowadził podstawy psychologii pracy

Obecnie mówi się, że mamy kierunki empiryczne w zarządzaniu

Tayloryzm

Taylor dążył do wyodrębnienia pracy pracowników tzw. Ruchów elementarnych czyli najprostszych czynności , które pracownik na stanowisku pracy musi wykonać

Jest twórcą metody pomiaru czasu zwaną chronometrażem. Na podstawie prowadzonych badań i doświadczeń opracował 4 zasady naukowego zarządzania.

Jego dzieła kontynuował Emerson i opracował 12 zasad wydajności pracy.
Są one następujące:

1. Istnienie jednego celu – efektywnie i wydajnie można robić tylko jedną rzecz

2. Zdrowy sąd w organizowaniu- dobra organizacja nie powinna ograniczać samodzielności pracownika

3. Fachowa rada

4. Dyscyplina pracy

5. Uczciwe postępowanie

6. Szybka i stała weryfikacja wyników

7. Porządek pracy

8. Istnienie norm i wzorców

9. Odpowiednie warunki pracy

10. Wypracowanie metody działania

11. Ścisły instruktarz pracy

12. System nagród

Kierunek administracyjny

Fayol opracował 14 zasad dobrego zarządzania od strony kierowniczej

1. Podział pracy

2. Autorytet . Wyróżnił 2 rodzaje autorytetu: Formalny/urzędowy – wynika z faktu zajmowanego stanowiska; moralny/osobisty – wynika ze sposobu zachowania się, zasad postępowania w życiu.
   
   Autorytet rzeczywisty t wypadkowa tych dwóch autorytetów

3. Dyscyplina pracy

4. Jedność rozkazodawstwa

5. Jedność kierownictwa

6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu

7. Poprawne, właściwe wynagrodzenie\

8. Centralizacja zarządzania

9. Hierarchia zarządzania

10. Ład

11. Odpowiednie traktowanie personelu

12. Stabilność personelu

13. Inicjatywa

14. Przynależność do zespołu - pracownicy powinni się identyfikować z daną komórką, czy przedsiębiorstwem np. noszenie munduru

Weber - stworzył pojęcie biurokracji w znaczeniu negatywnym. W swojej organizacji stworzył mnóstwo stanowisk pracy, a każdemu pracownikowi przypisał bardzo szczegółowy zakres działań, ograniczył kreatywność pracowników. Taka struktura organizacyjna nigdy nie powstała.

Polska szkoła zarządzania – Karol Adamniecki stwierdził na podstawie swoich badan naukowych i doświadczeń, że o wydajności zakładu pracy decydują najsłabsze ogniwa! Należy więc skupić się na eliminacji ogniw najsłabszych, a nie na poganianiu pozostałych.

Zarządzanie – zestaw działań oparty na :

-planowaniu
-organizowaniu
-motywowaniu
-kontrolowaniu

Znaczenie rzeczowe – mamy wówczas kiedy mówimy o jednostce organizacyjnej, o przedsiębiorstwie, które jest zbudowane z szeregu części, elementów, komórek np. PGL LP

Znaczenie czynnościowe – występuje kiedy o organizowaniu, czyli doborze poszczególnych elementów, które mają tworzyć dany proces technologiczny, dana organizacje w zarządzaniu rzeczowym

Znaczenie atrybutowe – gdy oceniamy jakiś proces technologiczny

Formy organizacyjno – prawne przedsiębiorstw

Wybory formy organizacyjno – prawnej przedsiębiorstwa dokonuje się w momencie rozpoczęcia jego działalności. Ta forma uzależniona jest od celu dla którego jest powoływana oraz od zakresu i rodzaju wytworzonej produkcji. Można dokonać zmiany formy org – prawnej przedsiębiorstwa już istniejącego lecz wówczas tą zmiane nazywamy przekształceniem przedsiębiorstwa. Z przekształceniem najczęściej mamy do czynienia w przypadku zmiany właściciela, profilu produkcji, zasad gospodarki finansowej i innych.

Obecnie w Polsce najczęściej mamy do czynienia z prywatyzacją.
Ogół przedsiębiorstw działających w Polsce możemy podzielić na kategorię:

- przedsiębiorstwo prawa publicznego

-przedsiębiorstwo prawa lokalnego

Przedsiębiorstwa wg prawa publicznego są to jednostki działające w oparciu o ustawe o przedsiębiorstwach publicznych z 1981 roku.

Przedsiebiorstwa takie dzielą się na:
- państwowe (właściciel państwo)
-komunalne (właściciel samorządy)

Przedsiębiorstwa te działają na zasadzie 3 S:
- samodzielność
-samorządność
- samofinansowanie się

Samodzielność- polega na tym, e same opracowują plany finansowo – gospodarcze, odpowiadają za ich realizację i działają w oparciu o zatwierdzone plany finansowo – gospodarcze

Samorządność – konieczność tworzenia przedstawicieli samorządu pracowniczego i dopuszczenie ich do współdecydowania o przedsiębiorstwie

Samofinansowanie – koszty musi ponosić z uzyskanych przychodów

Przedsiębiorstwa prawa publicznego zarówno państwowe jak i komunalne mogą posiadać osobowość prawną, bądź mogą być bez osobowości prawnej.

Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są przez centralne organy administracji państwowej poprzez tzw. Organ założycielski. Tym organem założycielskim najczęściej jest minister branżowy. Dla PGL LP minister branżowy.

Przedsiębiorstwa komunalne- tworzone są przez terenowe organy władzy publicznej lub samorządowej tj. wojewodowie, starostowie itp. Na podstawie odpowiedniej uchwały

Przedsiębiorstwa posiadające osobowość prawną są tzw. Pełnoprawnymi podmiotami życia gospodarczego i ponoszą pełną odpowiedzialność prawna za wyniki swej działalności. Z reguły nastawione są na zyski. Osobowość prawną uzyskuje się z chwilą wpisania przedsiębiorstwa do Krajowego Rejestru Sądowego.

Żaden szczebel zarządzania LP w Polsce nie posiada osobowości prawnej.

LP zarządzają mieniem Skarbu Państwa

Jednostki bez osobowości prawnej z reguły nie są nastawione na zysk i na ogół nastawione sa na świadczenie usług socjalnych, komunalnych, zdrowotnych itd.

Jednostki organizacyjne prawa handlowego działają w oparciu o kodeks spółek handlowych z 2000roku

W ramach jednostek prawa handlowego mogą być:
- przedsiębiorstwa jednoosobowe
- spółki

Przedsiębiorstwo jednoosobowe – to takie, w którym właścicielem jest jedna osoba fizyczna, bez względu na liczbę zatrudnionych osób.

Spółka – jest to zrzeszenie osób lub kapitałów w celu prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej.

W związku z tym wyróżnia się spółki:

- osobowe
-kapitałowe
-mieszane – osobowo-kapitałowe

Do spółek osobowych zaliczamy:
- spółkę jawną - Jest spółką osobową, prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą lecz nie jest inną spółką handlową. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Brak minimalnego kapitału. Spółkę rejestruje się w Krajowym Rejestrze Sądowym.

- spółkę partnerską- Jest spółka osobowa, utworzona przez partnerów w celu wykonywania wolnego zawodu. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Partnerami w spółce mogą zostać wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. Nie ma określonego minimalnego kapitału.
- spółka komandytowa- jest to spółka osobowa prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Umowa spółki komandytowej w formie aktu notarialnego podlega rejestracji w KRS. Brak minimalnego kapitału zakładowego.

Do spółek mieszanych
- spółka komandytowo – akcyjna - Jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Statut spółki komandytowo-akcyjnej sporządza się w formie aktu notarialnego (rejestracja w KRS). Spółka powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych.

Do spółek kapitałowych należą:
- spółka akcyjna (S.A) -Może ją zawiązać jedna albo więcej osób, nie może jej zawiązać wyłącznie jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Statut spółki akcyjnej sporządzic należy w formie aktu notarialnego dalej rejestracja spółki akcyjnej w KRS, po zarejestrowanu spółka nabywa osobowość prawną.

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500.000 złotych, przy czym nominalna wartość akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy zarząd. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków, mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza.
- spółka Z.O.O. -Może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i rejestracja spółki z o.o. w KRS. Spółka nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu. Kapitał zakładowy spółki wynosić co najmniej 50.000 złotych. Firma spółki jest obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" lub "sp. z o.o.". Za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada spółka całym swoim majątkiem. Członkowie zarządu mogą się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykażą, że we właściwym czasie zgłosili wniosek o ogłoszenie upadłości. Spółka reprezentowana jest przez Zarząd, który składa się z jednego albo większej liczby członków.

Proces tworzenia przedsiębiorstwa państwowego

Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są przez centralne organy administracji państwowej. Każde przedsiębiorstwo państwowe jest jednostką gospodarczą prawnie i ekonomicznie wyodrębnioną. Ekonomiczne wyodrębnienie przedsiębiorstwa państwowego polega na przydzieleniu mu przez państwo poprzez organ założycielski określonej ilości środków ( ziemi, budynków, budowli) w celu rozpoczęcia działalności dla której został powołany.
Prawne wyodrębnienie – polega na nadaniu mu osobowści prawnej umożliwiającej zaciąganie kredytów , samodzielne rozliczanie się z kontrahentami oraz z budżetem państwa.

Organ założycielski podaje podstawę prawną jego utworzenia (ustawa o lasach), zakres i przedmiot działalności, teren działania, symbole i oznaczenia odróżniające te przedsiębiorstwo od innych, nazwę tzw. Numer statystyczny REGON, zasady rozliczania się przedsiębiorstwa z budżetem państwa

Krajowy Rejestr Sądowy został utworzony na podstawie ustawy z 1997 r. Składa się z 3 działów:

-rejestr przedsiębiorców
-rejestr organizacji społecznych i zawodowych, stowarzyszeń i innych organizacji
-rejestr dłużników nieopłacalnych

W rejestrze przedsiębiorców ewidencjonowane są wszystkie podmioty prowadzące jakąkolwiek działalność gospodarczą

KRS jest rejestrem jawnym, wszelkie zapisy podawane są w monitorze sądowym i monitorze gospodarczym. Każdy ma prawo dostępu do KRS-u za pośrednictwem centralnej informacji

Rejesr przedsiębiorców składa się z 6 działów :
- informacje ogólne (nazwa, właściciel, logo)
-reprezentacja – osoba lub grupa osób uprawniona do reprezentowania przedsiębiorstwa
- przedmiot działania zgodnie EKD – Europejska Klasyfikacja Działalności
-zaległości podatkowych, celnych, zusowskich itp.
-informacje o powołaniu lub odwołaniu kuratora, przy czym inf. Te wpisuje się z urzędu
-informcje o likwidacji, bądź rozwiązania przedsiębiorstwa oraz wskazanie osoby likwidatora, bądź zarządu

Wykład IV