Klasyfikacja kosztów w różnych przekrojach, systemy rachunku kosztów

Pojęcie kosztów

Z ekonomicznego punktu widzenia kosztem jest wyrażone w pieniądzu celowe zużycie różnych czynników produkcji związane z normalną działalnością przedsiębiorstwa.

Koszty charakteryzują się cechami:

• Są wyrażone w pieniądzu;

• Zostały poniesione w określonym celu;

• Wyrażają zużycie czynników produkcji;

• Są związane z normalną działalnością przedsiębiorstwa.

Pieniężny charakter kosztów

Koszty rozumiane jako zużycie czynników produkcji muszą być wyrażone w pieniądzu. Pomiar i wycena zużycia czynników produkcji mogą być dokonywane za pomocą różnych metod. Mierniki zużycia można podzielić na naturalne i pieniężne. Mierniki naturalne służą do pomiaru nakładów – wielkość zużycia czynników produkcji w jednostkach ilościowych, takich jak sztuki, kilogramy, metry, roboczogodziny itp. Zastosowanie pieniężnej jednostki pomiaru umożliwia porównanie zużycia różnych czynników produkcji. Pieniądz jako jednostka miary jest sposobem na sprowadzenie do wspólnego mianownika nakładów różnych czynników produkcji.

Celowość ponoszenia kosztów

Nie każde zużycie czynników produkcji może być uznane za koszt. Tylko zużycie dokonane w określonym celu jest kosztem. Celem tym jest uzyskanie efektów, najczęściej w postaci produktów przeznaczonych do sprzedaży (lub na własne potrzeby przedsiębiorstwa). Produkty wytwarzane w celu sprzedaży mają generować przychody, a zatem celem ponoszenia kosztów jest uzyskanie przychodu.

Koszty jako zużycie czynników produkcji

Koszty to zużycie czynników produkcji, m.in. takich jak materiały, energia, usługi obce, praca ludzka, rzeczowy majątek trwały. Istnieją jednak również wydatki, które mimo iż nie wyrażają zużycia, są uznawane za koszty. Do kosztów nie odzwierciedlających zużycia czynników produkcji należą przykładowo podatek od nieruchomości, ubezpieczenia majątkowe, ubezpieczenia społeczne.

Koszty związane z normalną działalnością firmy

Pojęcie kosztu wiąże się zawsze z normalną działalnością przedsiębiorstwa, której celem jest przynoszenie określonego efektu gospodarczego. Jednak w każdym przedsiębiorstwie mają również miejsce zdarzenia, które nie wynikają z normalnej działalności gospodarczej, są niepowtarzalne, nie są ponoszone celowo. Skutki finansowe takich zdarzeń nazywane są stratami.

Klasyfikacja kosztów według charakteru działalności

Podział kosztów według charakteru działalności wynika z uregulowań ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Na koszty działalności operacyjnej składają się koszty ponoszone przez jednostki danego podmiotu - wszystkie wydziały, oddziały itp., przez administrację i zarząd, koszty związane ze sprzedażą i zakupem, dzielą się na:

• koszty działalności operacyjnej;

• pozostałe koszty operacyjne;

• koszty finansowe.

Koszty działalności operacyjnej

Związane są z prowadzeniem normalnej działalności gospodarczej – wytwórczej, usługowej czy handlowej. Na koszty działalności operacyjnej - bez względu na to, jaki ma ona charakter - składają się przede wszystkim:

• koszty materiałów i energii;

• koszty usług obcych;

• koszty ponoszone z tytułu podatków i opłat;

• koszty wynagrodzeń;

• koszty świadczeń na rzecz pracowników;

• koszty amortyzacji;

• pozostałe koszty.

Pozostałe koszty operacyjne

Za pozostałe koszty operacyjne uważa się koszty nie związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością jednostki. Zalicza się do nich:

• koszty spowodowane sprzedażą, likwidacją lub nie planowanymi odpisami amortyzacyjnymi środków trwałych, odpisaniem inwestycji, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego;

• likwidacją wartości niematerialnych i prawnych, odpisaniem przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych należności;

• utworzeniem i rozwiązaniem rezerw;

• aktualizującymi wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego;

• zapłatą odszkodowań, kar i grzywien, przekazaniem darowizn.

Koszty finansowe

Dotyczą skutków podejmowanych przez jednostkę decyzji finansowych. Na koszty finansowe składają się:

• odsetki i prowizje od pożyczek i zobowiązań;

• płacone dyskonto;

• straty na sprzedaży papierów wartościowych;

• ujemne różnice kursowe.

Do kosztów operacji finansowych nie zalicza się odsetek, prowizji i ujemnych różnic kursowych od pożyczek, kredytów, przedpłat i zobowiązań służących sfinansowaniu zakupu lub budowy środków trwałych, naliczonych za czas trwania inwestycji, wydatki te zwiększają wartość początkową inwestycji.

Klasyfikacja według podmiotowego układu kosztów

Związana jest z wyodrębnieniem grup kosztów według typów prowadzonej działalności. Takie ujęcie kosztów nazywane jest także układem funkcjonalnym lub kalkulacyjnym, dzieli się na:

• koszty działalności produkcyjnej;

• koszty działalności usługowej;

• koszty działalności handlowej;

• koszty wydziałowe;

• koszty sprzedaży;

• koszty działalności pomocniczej;

• koszty zarządu.

Klasyfikacja kosztów według produktu finalnego

Ze względu na różną siłę związków przyczynowo skutkowych między zużyciem czynników produkcji a wykorzystaniem rodzajowym wyrobów koszty dzieli się na dwie grupy:

• koszty bezpośrednie, warunkujące wytworzenie produktu. Na bezpośrednie koszty produkcji składają się przede wszystkim tzw. materiały i płace bezpośrednie;

• koszty pośrednie, każde uzasadnione zużycie zasobów, które występuje w przedsiębiorstwie i nie łączy się bezpośrednio z wytwarzaniem konkretnego produktu lecz np. z wieloma produktami lub z funkcjonowaniem podmiotów wewnętrznych lub przedsiębiorstw jako całości.

Klasyfikacja kosztów według miejsc powstawania kosztów

Koszty wg jednostek organizacyjnych i stanowisk kosztów. Tworzymy ją po to, aby objaśnić w jakich miejscach firmy tworzyły się koszty całkowite w ciągu danego okresu. W strukturze tej podstawowymi obiektami kosztów są wszystkie jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa oraz stanowiska istotne w funkcjonowaniu tych jednostek, są identyfikowane w ciągu okresu z jednostkami organizacyjnymi określanymi jako miejsca powstawania kosztów lub przedmioty powstawania kosztów oraz ze stanowiskami wyodrębnionymi wewnątrz tych podmiotów.

Klasyfikacja kosztów według reagowania na rozmiary produkcji

W wyniku tego kryterium uzyskujemy podział na koszty stałe i na koszty zmienne, co umożliwia odzwierciedlenie w poziomie kosztów przedsiębiorstw, zmian zachodzących w rozmiarach produkcji w krótkim okresie czasu. Do kosztów podstawowych należą wszystkie zarejestrowane w nim koszty w ramach okresu sprawozdawczego. Tak ujęte koszty określa się jako koszty całkowite. Oprócz kosztów całkowitych ustalane są również koszty wytwórcze poszczególnych wyrobów, tzn. koszty jednostkowe.

Typy zmienności kosztów

Wyróżnia się pięć typów zmienności kosztów w krótkim okresie czasu:

• koszty stałe – suma kosztów określonego rodzaju nie ulega żadnym zmianom wraz ze zmianami w rozmiarach produkcji;

• koszty skokowo – stałe – zachowują stały poziom aż do osiągnięcia określonego stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych, następnie poziom tych kosztów wzrasta utrzymując się na stałym poziomie mimo wzrostu produkcji;

• koszty zmienne progresywne – ich poziom rośnie szybciej względem wzrostu rozmiarów produkcji;

• koszty zmienny degresywne – wraz ze wzrostem produkcji również wzrastają ale w mniejszym stopniu niż produkcja;

• koszty zmienne regresywne – poziom określonego rodzaju kosztów obniża się w miarę wzrostu produkcji.

Pojęcie rachunku kosztów

Wyodrębniony podsystemem informatyczny w systemie ewidencyjnym rachunkowości. Wychodząc z istoty rachunku kosztów, jego zadania możemy sprowadzić do:

• poznania poniesionych kosztów w różnych przekrojach oraz w określonym czasie;

• tworzenia podstaw ustalania cen, związek cen i kosztów zawsze występuje w przedsiębiorstwie, umożliwia uzyskanie informacji o tym, czy produkcja wyrobu A jest bardziej opłacalna oraz czy bardziej opłacalna jest wyrobu A, czy wyrobu B.

Funkcje rachunku kosztów

• Informacyjna (szczegółowe: rejestracyjna, klasyfikacyjna, sprawozdawcza);

• Analityczna – badanie i interpretacja informacji dostarczonych przez rachunek kosztów potrzebnych do oceny poziomu dynamiki i struktury kosztów oraz wyników finansowych oraz efektywności działania przedsiębiorstwa;

• Planistyczno-optymalizacyjna – informacje o kosztach są podstawą do wyznaczania celów i zadań działalności, określają warunki realizacji celów w czasie;

• Kontrolna – dostarcza różnym szczeblom zarządzania informacje o kosztach dla sprawdzenia oraz oceny stopnia osiągnięcia wyznaczonych celów i przyjętych zadań jak również stopnia wykorzystania pozostawionych do dyspozycji środków a następnie kontroli poziomu poniesionych kosztów.

Rachunek kosztów pełnych

Charakteryzuje się grupowaniem kosztów w trzech przekrojach: rodzajowym, podmiotowym i przedmiotowym. W tym rachunku przyjmuje się, że poziom kosztów zależy od jednego czynnika – wielkości produkcji.

Cechy rachunku kosztów pełnych:

• podział kosztów całkowitych na bezpośrednie i pośrednie, wycena wytworzonych wyrobów odbywa się na poziomie kosztów pełnych;

• rozliczenie kosztów pośrednich na produkty, kalkulacja jednostkowego kosztu wytworzenia oraz wyceny zapasu produktów odbywa się na poziomie pełnego kosztu wytworzenia, koszty nieprodukcyjne, koszty ogólnego zarządu i sprzedaży nie są wliczane do kosztu wytworzenia produktów, odnoszone są na wynik finansowy.

Rachunek kosztów zmiennych

W rachunku kosztów zmiennych koszty całkowite przedsiębiorstwa dzielone są na koszty stałe i zmienne. Ze względu na sposób ustalania wyniku operacyjnego rachunek kosztów zmiennych jest dzielony na jednostkowy rachunek kosztów zmiennych oraz na wielostopniowy lub wielozadaniowy system rachunku kosztów i wyników. Wszystkie koszty przedsiębiorstwa są odzwierciedlane przeważnie w ujęciu rodzajowym, wówczas jest to rachunek kosztów rodzajowych, a w podmiotowym – rachunek kosztów podmiotowych, w ujęciu przedmiotowym jest to rachunek kosztów nośników.

Rachunek kosztów działań

W rachunku kosztów działań bezpośrednią przyczyną powstawania kosztów w przedsiębiorstwie są nie wytwarzane produkty, lecz wykonywane w przedsiębiorstwie procesy. Rachunek kosztów działań jest metodą pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów, produktów, klientów i innych obiektów kosztów, polegająca na powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji pomiędzy czynnikami powstania kosztów a działaniami.

Model rachunku kosztów działań

Rachunek cyklu życia produktu

Stałym elementem analizy i planowania strategicznego jest ocena kosztów związanych z wytwarzaniem produktu w całym cyklu jego życia.

Rachunek kosztów cyklu życia produktu ujmuje wszystkie kategorie zasobów zużywanych w różnych fazach cyklu życia produktu. Wyróżniamy trzy główne grupy kosztów, stanowiące przedmiot kalkulacji w rachunku kosztów cyklu życia produktu:

• koszty badań i rozwoju ponoszone w fazie przedprodukcyjnej;

• koszty produkcji, sprzedaży oraz inne składniki kosztów ponoszone w fazie rynkowej produktu;

• koszty zakończenia produkcji występujące w ostatniej fazie cyklu życia produktu

Rachunek kosztów docelowych

Rachunek kosztów docelowych to metoda zarządzania kosztami nowego produktu, która przy cenie narzuconej przez rynek, pozwala na osiągnięcie wymaganej marży zysku.

Jego istotę można przedstawić za pomocą równania:

cena - oczekiwana marża zysku = koszt docelowy

Wyróżniamy trzy podstawowe etapy rachunku kosztów docelowych:

• ustalenie kosztu docelowego, czyli różnicy pomiędzy możliwą do osiągnięcia ceną a oczekiwaną marżą;

• ustalenie kosztu możliwego do osiągnięcia;

• podjęcie działań mających na celu osiągnięcie kosztu docelowego, jeżeli koszt docelowy nie został osiągnięty.

Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia

System rachunku kosztów ciągłego doskonalenia definiuje się jako systematyczne podejmowanie działań ukierunkowanych na redukcję wysokości ponoszonych kosztów do pożądanego poziomu. Wyróżniamy dwie odmiany działań:

• działania wykonywane, gdy po wprowadzeniu nowego produktu na rynek nie osiągnięto zakładanego poziomu kosztów docelowych, wyznaczonej w fazie przedprodukcyjnej;

• działania podejmowane w sposób ciągły z okresu na okres w celu osiągnięcia planowanego zysku i planowanej redukcji kosztów.

Rachunek kosztów jakości

Rachunek kosztów jakości stanowi system ujmowania w odpowiednich przekrojach wszystkich kosztów związanych z jakością oraz przeprowadzania analizy kształtowania się tych kosztów wraz z podejmowaniem działań na rzecz poprawy jakości i minimalizacji kosztów produkcji. Rachunek kosztów jakości to system:

• rejestrowania na odpowiednich kontach wszystkich kosztów związanych z jakością produkcji, powstających we wszystkich etapach realizacji wyrobu;

• przeprowadzania analizy kształtowania się kosztów jakości;

• podejmowania działań na rzecz poprawy jakości;

• optymalizacji kosztów nieodpowiedniej jakości.

Rozliczenia kosztów w czasie

Dla prawidłowego ustalenia wyniku finansowego danego przedsiębiorstwa niezmiernie ważną rolę odgrywa procedura rozliczeń międzyokresowych kosztów. Koszty poniesione w danym okresie nie zawsze dotyczą produktów lub innych efektów działalności, które powstają w tym okresie.

Między czasem, w którym są ponoszone koszty, a czasem, w którym powstaje efekt produkcyjny, co obrazuje nam występujące rozbieżności.

Przedstawiony powyżej schemat ukazuje - nam te rozbieżności, z których wynika, że:

• poniesione przez przedsiębiorstwo koszty powodują powstanie produktów w okresie bieżącym jak również w okresach następnych,

• powstałe produkty są rezultatem poniesionych kosztów okresie bieżącym jak również w okresach poprzednich.

Biorąc pod uwagę metodę rozliczania kosztów oraz charakter i czas rozliczania kosztów, rozliczenia międzyokresowe można podzielić na dwie podstawowe grupy:

• rozliczenie międzyokresowe kosztów czynne,

• rozliczenie międzyokresowe kosztów bierne.

Rozliczenie kosztów w czasie polega na wyłączeniu z kosztów okresu sprawozdawczego tej ich części, która została w danym okresie poniesiona, lecz dotyczy również przyszłych okresów oraz dodaniu do okresu kosztów bieżących tej części, którą na przykład może być rata, kosztów poniesionych u przednio, która obciąża dany okres.

Niezgodność w czasie wystąpienia z jednej strony wydatków i nakładów, z drugiej zaś kosztów pozwala wyjaśnić istotę i kierunki rozliczeń międzyokresowych, co ukazuje schemat.

Dzięki obrazowi tego schematu wynika, że:

• istnieją poniesione nakłady i wydatki „do zatrzymania*, bowiem nie stanowią one kosztów danego okresu (a),

• możliwa jest antycypacja (wyprzedzenie), a tym samym oszacowanie kosztów bieżącego okresu poprzez system rezerw (b),

• konieczne jest rozliczenie nakładów i wydatków uprzednio "zatrzymanych",

• utworzone rezerwy muszą być skompensowana z faktycznie poniesionymi nakładami i wydatkami (d)

Krótkoterminowe

Należności krótkoterminowe obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, które stają się wymagalne w ciągu dwunastu miesięcy od dnia bilansowego.

Długoterminowe

Należności, które stają się wymagalne po upływie dwunastu miesięcy od dnia bilansowego. Metodą rozliczeń międzyokresowych można rozliczać wszystkie pozycje kosztów, które są ponoszone nierównomiernie (cyklicznie co jakiś czas), a dotyczą efektów dane działalności uzyskiwanych w każdym czasie.

Zasadniczymi tytułami kosztów kwalifikującymi się do takich rozliczeń są między innymi:

• koszty remontów, zwłaszcza cyklicznych,

• koszty przygotowania lub uruchomienia nowej produkcji - to mogą być koszty związane z kosztami prac badawczo-rozwojowych

• koszty energii opłaconej z góry na dłuższy okres

• koszty ubezpieczeń majątkowych

• koszty czynszów za wynajem lokali, sprzętu, pomieszczeń, maszyn lub urządzeń opłaconych z góry

• koszty płac urlopowych pracowników bezpośrednio związanych z produkcją danej jednostki gospodarczej

• koszty napraw gwarancyjnych oraz wynikających z tego powodu rękojmi

• koszty wdrażania programów komputerowych

• koszty amortyzacji majątku trwałego dokonywanej jednorazowo w wyższej wartości

• koszty zakupu materiałów

• koszty sezonowego postoju zakładu

• koszty zarządu

• koszty wniesionych większych opłat z tytułu gruntów przejętych w użytkowanie wieczyste

• koszty dotyczące różnicy pomiędzy sumą kredytu lub pożyczki otrzymanej, a większą od niej kwotą, którą zgodnie z umową zawartą będzie podlegać spłacie

• koszty z tytułu zapłaconego cła, akcyzy, podatku VAT nie podlegającemu rozliczeniu z urzędem skarbowym od składników majątku trwałego przejętych z importu w leasing operacyjny,

• koszty z tytułu naliczonego podatku VAT przy zakupach większych partii zapasów, rozchodowywanych sukcesywnie przez dłuższy czas, gdy nie podlega on rozliczeniu z urzędem skarbowym,

• koszty prenumeraty droższych czasopism,

• koszty ujemnej różnicy powstałej na podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu przejściowej różnicy pomiędzy przychodami lub kosztami podatkowymi i bilansowymi

• koszty innych operacji mających miejsca w innych okresach, niż związane z nimi przychody

Rozliczenia kosztów pośrednich

Koszty pośrednie to takie koszty, które na podstawie pomiaru bądź dokumentów źródłowych nie dają się zaliczyć bezpośrednio na poszczególne jednostki ich odniesienia, w związku z czym rozlicza się je drogą pośrednią, najczęściej za pomocą tzw. kluczy podziałowych.

Do kosztów pośrednich zalicza się:

• koszty pośrednie produkcji a także koszty pośrednie obrotu, tj. zakupu i sprzedaży

• te koszty, które można odnieść bezpośrednio, np. na wyroby, ale pracochłonność tych zabiegów mogłaby przewyższyć użyteczność uzyskanych w ten sposób informacji.

Wyróżnia się dwa rodzaje kosztów pośrednich:

1. koszty dotyczące rzeczy, w ramach których wyodrębnić można koszty zakupu i koszty wydziałowe

2. koszty dotyczące okresu, a więc koszty zarządu i sprzedaży

Rozliczanie kosztów pośrednich

Rozliczanie kosztów pośrednich jest etapem rozliczania kosztów, którego zadaniem jest podział kosztów zakupu, kosztów wydziałowych, kosztów sprzedaży i kosztów ogólnego zarządu na poszczególne obiekty odniesienia kosztów (miejsca powstawania kosztów i nośniki kosztów). Ostatecznym celem rozliczania kosztów pośrednich jest transformacja kosztów ujętych w układzie kalkulacyjnym w układ nośników kosztów.

Istnieje sześć bardzo ważnych czynników stymulujących poprawne rozliczanie kosztów pośrednich:

1. dobór właściwych kluczy podziałowych

2. właściwe wyodrębnienie przejściowych jednostek odniesienia kosztów

3. prawidłowe rozliczanie kosztów w czasie

4. liczba i trafność zastosowanych kluczy podziałowych

5. dobór właściwych metod rozliczania kosztów

6. wzajemne relacje pomiędzy kosztami rozliczanymi na produkty bezpośrednio i kosztami rozliczanymi pośrednio

Kluczem rozliczeniowym kosztów jest pewna wielkość pomocnicza stanowiąca podstawę rozliczenia sumy kosztów pośrednich między poszczególne obiekty odniesienia kosztów.

Klucze rozliczeniowe kosztów pośrednich mogą być klasyfikowane ze względu na różne kryteria. Jednym z podziałów tych kluczy jest podział ze względu na jednostki miary. Podział ten wyróżnia dwa rodzaje kluczy rozliczeniowych kosztów pośrednich:

• klucze rozliczeniowe wartościowe wyrażone w pieniężnych jednostkach miary

• klucze rozliczeniowe rodzajowe wyrażone w naturalnych jednostkach miary

Podstawę rozliczania kosztów zakupu może stanowić ilość zużytych materiałów bezpośrednich lub wartość zużycia materiałów. Dobór klucza rozliczeniowego kosztów wydziałowych jest uzależniony od rodzaju produkcji realizowanej na wydziale.

Jako klucz rozliczeniowy przyjmowane mogą być:

• przy produkcji pracochłonnej: wynagrodzenia bezpośrednie lub liczba przepracowanych roboczogodzin

• przy produkcji zmechanizowanej: czas pracy maszyn i urządzeń lub zużycie energii technologicznej

• przy produkcji materiałochłonnej: ilość zużytych materiałów bezpośrednich lub wartość zużycia materiałów.

Rachunek kosztów jest to podstawowa część rachunkowości jednostki gospodarczej, obejmująca koszty związane z zaopatrzeniem, produkcją, zbytem i zarządzaniem. Polega na ustaleniu i transformowaniu informacji o kosztach działalności podmiotu gospodarczego.

Wstęp

Wzrost rywalizacji miedzy producentami wymusza oferowanie klientom produktów, które spełniają ich oczekiwania. Metodą której stosowanie przyczynia się do spełnienia tego postulatu, jest zwiększanie efektywności operacyjnej. Liderami w tym zakresie były przedsiębiorstwa japońskie, które wypracowały szereg metod doskonalenia produkcji.

Kaizen

Kaizen jest kluczem do zrozumienia sukcesu rynkowego. Bezpośrednie tłumaczenie oznacza „ciągłe doskonalenie”. Słowo kaizen nie oznacza jakiejś wyodrębnionej oraz jednorodnej pod względem metody zarządzania.

Postrzeganie funkcji poszczególnych kategorii pracowników w przedsiębiorstwach japońskich

Kadra menadżerska

najwyższego stopnia

Kierownicy średniego

szczebla

Kierownicy operacyjni

Robotnicy

Istota Kaizen costing

Istotą jest ciągłe i systematyczne wdrażanie udoskonaleń zarówno procesów technologicznych, organizacji, przepływu informacji, jak również we wszystkich innych obszarach działania przedsiębiorstwa. Efektem takiego działania jest minimalizowanie kosztów, optymalizacja procesów i poprawa wydajności

Główny cel rachunku kosztów ciągłego doskonalenia

Celem rachunku kosztów ciągłego doskonalenia jest właściwe podejmowanie działań ukierunkowanych na obniżenie ponoszonych kosztów i ich doprowadzenie do pożądanego poziomu

Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia - jest to system zarządzania kosztami powiązany z koncepcją zarządzania ukierunkowaną na ciągłe doskonalenie procesów gospodarczych występujących w przedsiębiorstwie.

Dwie odmiany działa rachunku kosztów ciągłego doskonalenia:

• Pierwsza grupa to działania wykonywane, gdy po wprowadzeniu nowego produktu na rynek nie osiągnięto zakładanego poziomu kosztów docelowych, wyznaczonej w fazie przedprodukcyjnej.

• Druga grupa to działania podejmowane w sposób ciągły z okresu na okres w celu osiągnięcia planowanego zysku i planowanej redukcji kosztów.

Wyznaczenie celu w rachunku kosztów ciągłego doskonalenia

koszty w poprzednim okresie (A) = koszty poprzedniego okresu : wielkość produkcji w poprzednim okresie
planowane koszty na bieżący miesiąc (B) = koszt produkcji w poprzednim miesiącu (B) x planowana produkcja w bieżącym okresie
docelowa kwota obniżki kosztów = koszty planowane na bieżący miesiąc (B) x docelowy procent obniżki kosztów

Budżetowanie w rachunku kosztów ciągłego doskonalenia

	Systemy tradycyjne	Kaizen costing
Koncepcja	Koncepcja kontroli kosztów, Zakłada stabilizację procesów wytwórczych	Koncepcja redukcji kosztów, Zakłada ustawiczne doskonalenie procesów
Techniki	Celem jest osiągnięcie zakładanego poziomu kosztów, Standardy ustalane w okresach rocznych bądź półrocznych, Odchylenia kosztów badane jako różnica pomiędzy planowanymi i zrealizowanymi kosztami	Celem jest osiągnięcie zakładanej obniżki kosztów, Cele obniżenia kosztów ustalane w okresach miesięcznych, Odchylenia badane jako różnica pomiędzy planowanymi i osiągniętą obniżką kosztów
Kto	Menedżerowie i inżynierowie wiedzą najwięcej o możliwościach obniżki kosztów	Pracownicy wiedzą najwięcej o możliwościach obniżki kosztów

Na procedurę budżetową składa się kilka etapów:

1. Opracowanie lub rewizja istniejącego średnioterminowego planu finansowego przedsiębiorstwa.

2. Sporządzenie budżetu operacyjnego dla następnego okresu budżetowego przy założeniu, że efektywność działania pozostanie na tym poziomie, który wystąpił w poprzednim okresie.

3. Określenie docelowej stopy redukcji kosztów w skali przedsiębiorstwa.

4. Podział ogólnego celu redukcji kosztów na poszczególne wydziały wraz z planowaniem działań usprawniających procesy występujące w przedsiębiorstwie.

5. Ostateczne opracowanie budżetu na następny okres budżetowy.

Ogólny schemat sporządzenia rocznej wersji budżetu przychodu i kosztów

Budżet przychodów ze sprzedaży:

• - wstępny budżet kosztów zmiennych

• = wstępny budżet marży pokrycia

• - budżet kosztów stałych

• = wstępny budżet zysków ze sprzedaży

Obliczanie odchyleń w rachunku kosztów ciągłego doskonalenia - dwie metody

1. Metoda I - w pierwszej metodzie obliczenia odchyleń korektom podlega rzeczywiście osiągnięta wielkość redukcji kosztów

2. Metoda II - w drugiej metodzie obliczenia odchyleń, przedmiotem korekty jest docelowa wielkość redukcji kosztów.

• odchylenie w zakresie kosztów stałych = wykonanie rzeczywiste - kwota kosztów stałych przewidziana w budżecie

Podsumowanie

Ciągłe doskonalenie polega na stałym usprawnianiu procesów produkcyjnych i polepszaniu jakości produktu. W związku z tym planując produkcję trzeba wziąć pod uwagę spadający czas produkcji oraz zmniejszające się zużycie materiałów. Ponadto Kaizen dotyczy także stałej poprawy jakości produktu, a także zarządzania dostawami materiałów, produktów i relacjami z klientem.