Marzenia senne – mniej romantycznie…
Rozpoznanie przyczyn, dla których śnimy i funkcje, jakie spełniają marzenia senne zajmuje wielu naukowców. Historię badań marzeń sennych zdominowało przekonanie, że sny ujawniają coś na nasz temat, że są wytworem naszego wewnętrznego, psychicznego doświadczania świata.
Teoria psychoanalityczna - Zygmunt Freud uważał, że sny są wyrazem nieświadomych pragnień dotyczących tego, co jest nieosiągalne w świadomym życiu. Wyróżnił dwie zasadnicze części snu:
jawną, manifestowaną część snu (to, co po przebudzeniu jesteśmy w stanie zapamiętać i opowiedzieć)
ukrytą, letalną, która stanowi rzeczywiste znaczenie marzenia sennego.
Zgodnie z tą teorią prawdziwe znaczenie większości marzeń sennych kryje się pod powierzchnią naszych snów.
Allan Hobson i Robert McCarley stwierdzili, że sny to nic więcej niż próby interpretowania przypadkowych impulsów elektrycznych wytwarzanych automatycznie przez nasz mózg podczas snu REM. Ich zdaniem dziwność i zniekształcenie często kojarzone ze snami są wynikiem fizjologii pracy mózgu i umysłu w czasie snu.
Postawili hipotezę aktywacji i syntezy. Stwierdzili, że główna przyczyna pojawienia się marzeń sennych ma charakter nie psychologiczny, lecz fizjologiczny.
Ad. 3 Jak w hipnozie
Hipnoza jest postrzegana jako tajemniczy i silnie oddziałujący proces kontrolowania umysłu człowieka. W psychologii odegrała istotną rolę w leczeniu zaburzeń psychicznych, była podstawowym elementem psychoanalitycznych technik Freuda.
Ernest Hilgard – hipnoza jest odmiennym stanem świadomości.
Nicholas Spanos – zachowanie osób poddanych hipnozie jest dobrowolne, a jego celem jest osiągnięcie pożądanych skutków. Jest wynikiem silnie umotywowanych, ukierunkowanych na cel zachowań społecznych a nie odmiennym i wyjątkowym stanem świadomości. Badania Spanosa zmieniły oblicze psychologii, gdyż dostarczyły nowych wyjaśnień takich aspektów ludzkiej świadomości i ludzkiego zachowania, których nikt nie podważył przez prawie 200 lat.
PROBLEM: Czy zachowanie pod wpływem hipnozy jest skutkiem odmiennych stanów świadomości czy też motywacji badanych do zachowań spójnych z ich oczekiwaniami?
PRZEBIEG:
Studentów podzielono na dwie grupy. W obydwu wygłoszono referat na temat hipnozy. Jedną z grup poinformowano, iż w czasie hipnozy samoistnie występuje sztywność rąk. Obie grupy poddano hipnozie. W grupie, w której podano informację o sztywnieniu kończyn u niektórych osób zaobserwowano ten objaw, zaś w grupie drugiej nie.
Badanych poproszono o wyobrażenie sobie scen, w których zachowują się w określony sposób. Następnie wprowadzono ich w stan hipnozy i również poproszono o wyobrażenie sobie tych samych sytuacji. Ci, którzy wcześniej otrzymali informację, iż obrazy doświadczane w stanie hipnozy są bardziej wyraziste i prawdziwe określali swoje doznania jako bardziej intensywne niż badani, którzy takich informacji nie otrzymali.
Hilgard: Badano efekt analgezji (zmniejszanie wrażliwości na ból) w stanie hipnozy. Metoda „komora zimna” (zanurzenie ręki w wodzie o temperaturze ok. 0 stopni Celsjusza). Większość osób wyjmowała rękę z wody po minucie lub dwóch. Badani, którzy przeszli szkolenie w zakresie analgezji zarówno w hipnozie, jak i w stanie czuwania sygnalizowali znacznie mniejszy ból w odpowiedzi na zimno podczas prób hipnotycznych. Podczas hipnozy człowiek może oddzielić ból od świadomości. Spanos odrzucił te wyjaśnienia. Jego zdaniem zmniejszenie spostrzeganego bólu podczas hipnozy wynika z motywacji i oczekiwań badanych.
WNIOSKI: Spanos wykazał, iż hipnoza nie istnieje. Zachowania hipnotyczne są wynikiem silnie umotywowanych, ukierunkowanych na cel zachowań społecznych, a nie odmiennym i wyjątkowym stanem świadomości.
Uczeni zajmujący się hipnozą są podzieleni. Jedni popierają, inni podważają stanowisko Spanosa i dostar-czają argumenty na poparcie odkryć Hilgarda. Nie zmienia to faktu, że hipnoza jest skuteczną metodą pomagania ludziom, zmienia życie na lepsze.