MIKROEKONOMIA Katarzyna Gabryś [e-mail] 604-218-045

EKONOMIA- Bada proces gospodarczy, czyli proces produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

PRODUKCJA- Wytwarzanie dóbr i usług.

PODZIAŁ- Pracownicy biorący udział w procesie produkcji i wytwarzania usług otrzymują wynagrodzenie.

WYMIANA- Za zarobione pieniądze kupujemy dobra i usługi, które potrzebujemy.

KONSUMPCJA- Użytkowanie, korzystanie z czegoś, zaspokajanie potrzeb.

EKONOMIA BADA PODMIOTY GOSPODARCZE w dziedzinie ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w procesie gospodarczym.

PODMIOT GOSPODARCZY- to każdy aktywny uczestnik procesu gospodarczego – (ma źródło dochodów = Gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwo, Państwo, Bank, Instytucje ubezpieczeniowe).

ŚRODKI dzielimy na: 1). Zasoby ludzkie [(kapitał ludzki) ludzie, ich wiedza, umiejętności,

Doświadczenie, pomysłowość, kreatywność).

2). Zasoby naturalne (to co dała nam natura)

3). Zasoby kapitałowe (maszyny, samochody – kapitał rzeczowy ;

Pieniądze – kapitał finansowy).

CZYNNIKI WYTWÓRCZE – CZYNNIKI PRODUKCJI: [KZP]

-Kapitał

-Ziemia

-Praca

DOCHODY Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI:

-dochód z PRACY: płaca

-dochód z NAJMU: czynsz

-dochód z DZIERŻAWY ZIEMI: renta czynszowa

-dochód z POŻYCZKI: procent (pożyczka nie zawsze jest oprocentowana)

-dochód z KREDYTU: procent (udzielają banki, zawsze jest oprocentowany)

WOLNE ŚRODKI – Akcje, Dywidenda, Obligacje Skarbu Państwa, - pożyczka od ludzi dla banków na %)

ZYSK = PRZYCHODY – KOSZTY

ZJAWISKO ŻADKOŚCI – OGRANICZONOŚCI ŚRODKÓW:

Zjawisko obfitości środków

Czas

Pieniądze

Brak miejsca(na działalność)

Brak obsługi(maszyn przez ludzi)

POTRZEBY ŚRODKI

EKONOMIA uczy GOSPODAROWANIA – podejmowania decyzji

Ekonomia dzieli się na:

- MIKROEKONOMIE- zajmuje się poszczególnymi podmiotami (gospodarstwem domowym,

Konsumentem, rynkami (np. rynek obuwia), przemysłem (np. wydobywczym)

- MAKROEKONOMIE- bada gospodarkę jako całość, bada związki, zależności między podmiotami, jaką całość tworzą zjawiska i procesy zachodzące w skali całej

Gospodarki.

- EKONOMIA POZYTYWNA – fakty (obiektywne) – dokonane, mówiące o tym jak jest

- EKONOMIA NORMATYWNA – jak powinno być, co powinno się zrobić aby jakiś stan zaistniał (subiektywna- ocena czy coś jest dobre czy coś jest złe)

KLASYFIKACJA DÓBR:

ŚRODKI ZASPOKAJANIA POTRZEB – zaspokajamy dobrami materialnymi (środkami zaspokajania potrzeb)

DOBRA WOLNE – Nieograniczone, czyli to co dostarcza nam przyroda. Jednakże obecnie jest to pojęcie względne gdyż : płacimy za świeże powietrze(klimatyczne), wodę itp. Praktycznie dobra wolne przestały istnieć.

DOBRA RZADKIE –

DOBRA GOSPODARCZE (ekonomiczne) - to dobra, które utworzył człowiek-dzielą się na:

-KONSUMPCYJNE – dobra, które bezpośrednio zaspokajają nasze potrzeby, dzielą się na dobra trwałego użytku (np. samochód) i nietrwałego użytku (np. żywność, kosmetyki)

-PRODUKCYJNE – dobra, które służą do produkcji innych dóbr – maszyny, surowce, materiały

-KAPITAŁOWE (Inwestycyjne)- dzielą się na środki trwałe (np. maszyny, urządzenia) i środki obrotowe (np. pieniądze, środki szybko zużywalne)

-PUBLICZNE – dobro ogólno dostępne, wspólne, własność państwowa, komunalna

-PRYWATNE – dobro jest własnością konkretnej osoby bądź grupy

-SUBSTYTUCYJNE – zastępowalne (np. mandarynka/pomarańcza, benzyna/gaz)

-KOMPLEMENTARNE – uzupełniają się (np. benzyna/samochód, żarówka/prąd)

USŁUGA – niematerialny środek zaspokajania potrzeb (usługa świadczona za pieniądze) – dotyczy oddziaływania na człowieka

KOSZT ALTERNATYWNY – to koszt utraconych możliwości (związany nie tylko z przedsiębiorstwem – pojawia się wszędzie)

GOSPODARKA TRADYCYJNA I TOWAROWA

GOSPODARKA TRADYCYJNA – produkuje się na własny użytek (brak wymiany = brak rynku, mała ilość produkcji).

GOSPODARKA TOWAROWA – produkowano z przeznaczeniem na wymianę, sprzedaż (rynek, obrót transakcji kupna/sprzedaży)

I. T-T TOWAR ZA TOWAR – wymiana bezpośrednia (BARTER)

II. T-P-T GOSPODARKA TOWAROWO PIENIĘŻNA (wymiana pośrednia)

EKONOMICZNE WYODRĘBNIANIE SIĘ PRODUCENTÓW – na bazie prywatnej własności

SPECJALIZACJA PRODUCENTÓW - (społeczny podział pracy) [pasterstwo- rolnictwo- rzemiosło- kupcy]

TOWAR – produkt przeznaczony na wyminę (sprzedaż)

CECHY TOWARU - 1). Wartość – zakrzepła w towarze ludzka praca (wartość wymie(r/n)na)

2). Wartość użytkowa – przydatność, zaspokaja potrzeby

PIENIĄDZ – to powszechny ekwiwalent, za pomocą którego wymieniamy towary (pieniądza nie było gdy istniała gospodarka tradycyjna, gdy wymieniano towar za towar, gdy istniała podwójna zbieżność potrzeb)

FORMY PIENIĄDZA – Pieniądz TOWAROWY (towar pełnił rolę pieniądza)

- nie był jednorodny

- był nietrwały

- był niepodzielny

- miał niewielką wartość

Pieniądz METALOWY (żelazo, nikiel, brąz, miedź)

- łatwiej przechowywać

- korodował

- miał niewielką wartość

- był podzielny

- był jednorodny

Pieniądz KRUSZCOWY (srebro, złoto)

- monometalizm – okres srebrnych monet

- bimetalizm – 2 monety w obiegu (srebrna i złota)

- monometalizm złoty

Pieniądz PAPIEROWY (bank note)

Pieniądz bankowy (bezgotówkowy – są to zapisy na kontach)

Pieniądz elektroniczny (karty kredytowe, płatnicze)

PRAWO KOPERNIKA GRESHAMA – pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy (w okresie bimetalizmu).

Pieniądz dzisiejszy jest pieniądzem niepełnowartościowym i symbolicznym (jest symbolem wartości).

NBP (banki centralne) ma za zadanie dbać o stabilność pieniądza.

ZŁOTO – to pieniądz pełnowartościowy

FUNKCJE PIENIĄDZA:

- miernik wartości (mierzy wartość towarów-cena) - środek wymiany (za jego pośrednictwem wymieniamy

towary)

- środek cyrkulacji (krąży po gospodarce)

- tezauryzacja – środek tezauryzacji – funkcja gromadzenia

skarbu – pieniądz musi być wycofany z obiegu (oszczędności)

- środek płatniczy (pieniądz pośredniczy przy wymianie

Towarów) rynek kredytowy

- pieniądz światowy (złoto) ma charakter ponadnarodowy

(euro, dolar – substytut pieniądza światowego).

CENA – wartość towaru wyrażona w pieniądzach.

CENA NETTO – to cena bez podatku

CENA BRUTTO – to cena z podatkiem WAT

CENA RYNKOWA – to cena, która powstaje na rynku poprzez ścieranie się popytu i podaży, może być ustalona przez producenta lub państwo (cena administrowana)

CENA MINIMALNA – towaru nie możemy sprzedać po niższej cenie niż tej, którą określiło państwo (np. na produkty rolne) jest zawsze wyższa niż cena rynkowa towaru.

Płaca minimalna – dla ochrony studentów, absolwentów szkół- tych którzy mają niewielkie kwalifikacje.

POPYT – ilość dóbr i usług jaką nabywcy zdecydują się zakupić w danych warunkach, czyli w danym czasie i przy danej cenie (popyt oznacza ZAPOTRZEBOWANIE)

POPYT EFEKTYWNY – zgłoszona chęć zakupu czegoś, poparta pieniądzem (popyt pieniężny)

POPYT POTENCJALNY – zgłoszona chęć zakupu czegoś, ale nie poparta pieniądzem. Na większość popytu działa cena.

Zasada CETERIS PARIBUS – wszystko inne jest niezmienne, wszystko inne jest stałe ( mówimy tylko o popycie i innym jednym czynniku, lub podaży i innym jednym czynniku – wszystko pozostałe jest stałe)

Krzywa popytu

CENA

Cena Popyt

Cena Popyt

(normalne zachowanie konsumenta)

POPYT

CZYNNIKI POZACENOWE:

1. Wysokość dochodów – gdy więcej zarabiamy, więcej kupujemy w skutek czego POPYT

2. Gusty, preferencje, moda (reklama zwiększa popyt) POPYT

3. Oczekiwania co do wysokości cen i dochodów (jeżeli oczekujemy, że towar będzie droższy, kupujemy na zapas = POPYT Gdy oczekujemy, że coś stanieje, nie kupujemy, czekamy = POPYT

4. Sytuacja gospodarcza w kraju – KONIUNKTURA – im lepsza koniunktura tym POPYT

5. Ceny dóbr substytucyjnych – cena jednego produktu zmienia popyt innego (zmiana jednokierunkowa np. masło – cena / margaryna POPYT )

6. Ceny dóbr komplementarnych – zmiana idzie w drugą stronę (np. cena benzyny POPYT na samochody

7. Emigracja ZMNIEJSZA POPYT

8. Migracja oraz przyrost naturalny ZWIĘKSZA POPYT

OSOBLIWE ZACHOWANIA KONSUMENTA – poza normą

1. PARADOKS GIFFENA – dotyczy najuboższych grup społeczeństwa i produktów podstawowych (chleb, ziemniaki, kasza) przy wzroście CEN POPYT rósł

2. EFEKT VEBLENA – dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społeczeństwa

(prestiż, konsumpcja na pokaz) CENA rośnie POPYT rośnie

1. EFEKT OWCZEGO PĘDU (naśladownictwa) – moda, wszyscy kupują to my też (nie kierujemy się ceną)

2. EFEKT SNOBIZMU – nie kupuję tego co inni mają

3. EFEKT SPEKULACYJNY – przy wysokiej cenie kupujemy gdyż spodziewamy się, że produkt zdrożeje ; przy opadającej cenie – czekamy, nie kupujemy spodziewając się, że produkt jeszcze stanieje.

PODAŻ (dostępność produktów na rynku) – ilość usług i dóbr jaką producenci chcą, mogą i są w stanie zaoferować do sprzedaży w danych warunkach – w danym czasie przy danej cenie (PODAŻ TO NIE WIELKOŚĆ PRODUKCJI!!!)

PRZYCHODY – KOSZTY = ZYSK

PRZYCHÓD = CENA x SPRZEDANA ILOŚĆ

Krzywa podaży

CENA

ZYSK Cena Podaż

Cena Podaż

Koszt produkcji Podaż Zysk

PODAŻ

Przesuwamy się PO KRZYWEJ podaży jeśli czynnikiem jest CENA

NAJWAŻNIEJSZYM CZYNNIKIEM KSZTAŁTUJĄCYM PODAŻ JEST CENA.

CZYNNIKI POZACENOWE:

Przepisy prawne:

-Podatki Podaż Zysk Cena Koszt

Ilość przedsiębiorstw w gałęzi:

-im więcej przedsiębiorstw większa Podaż (więcej towarów na rynku)

Stosowane technologie:

-nowocześniejsza technologia zmniejsza koszty produkcji, skutkiem czego podaż rośnie

Inwestycje:

-zwiększenie mocy produkcyjnej, możliwości produkcyjnej Podaż rośnie

Dotacje, Subwencje, Subsydia:

-(pomoc państwa dla przedsiębiorstw) Podaż rośnie

Kredyt:

-zaciągany przez przedsiębiorstwa Podaż rośnie

Dostępność czynników produkcji – Kapitał, Ziemia, Praca

Import zwiększa Podaż

Eksport zmniejsza Podaż

Oczekiwany Popyt (znicze, okulary p. słoneczne – i inne artykuły sezonowe)

PRZESUWANIE KRZYWEJ PODAŻY

Czynnik poza cenowy

Podaż maleje

Podaż rośnie

PODAŻ

Przesuwamy całą krzywą jeśli istnieje czynnik poza cenowy

CENA KRZYWA PODAŻY

nadwyżka

KRZYWA POPYTU

POPYT, PODAŻ

CENA oczyszcza rynek z „nierównowagi” dzięki cenie dochodzimy do stanu równowagi

1. POPYT JEST WIĘKSZY OD PODAŻY

CENA

cena równowagi

podaż popyt NIEDOBÓR

(popyt jest ‘dalej’)

POPYT, PODAŻ

1. CENA ROŚNIE, Kształtuje się powyżej ceny równowagi.

CENA RÓWNOWAGI – to cena, która zrównuje się z podażą.

1. RYNEK PRODUCENTA

(podaż jest ‘dalej’)

CENA

popyt podaż

NADWYŻKA

cena równowagi

POPYT, PODAŻ

Nadwyżka:

a). Podaż większa od popytu

b). Cena maleje

c). Rynek konsumenta

Ćwiczenie:

Określ zmianę ceny równowagi i ilości równowagi w następujących sytuacjach:

A). Popyt Podaż nie zmienia się

B). Podaż Popyt nie zmienia się

C).Popyt Podaż

A – Cena równowagi wzrosła – ilość równowagi wzrosła

CENA

pe

A

qe POPYT, PODAŻ

B – Cena równowagi maleje – ilość równowagi rośnie

CENA

B

pe

qe POPYT, PODAŻ

C – Cena równowagi nie zmienia się (tylko wtedy jeśli zmiana popytu i podaży jest taka sama) – ilość równowagi rośnie

CENA

C

C

pe

qe POPYT, PODAŻ

D – Meleje popyt oraz podaż

D

D