Sukcesja państw w odniesieniu do traktatów

Konwencja Wiedeńska o sukcesji państw w odniesieniu do traktatów z 22 sierpnia 1978 r. – zakłada zrównanie zjednoczenia i inkorporacji państw, a także rozpadu państwa i secesji.

• zjednoczenie – automatyczna sukcesja umów wielostronnych i dwustronnych z możliwością modyfikacji tej zasady poprzez umowę zainteresowanych stron,

• cesja – zasada przesuwalnych granic – przestają obowiązywać traktaty poprzednika a zaczynają obowiązywać traktaty sukcesora, możliwość modyfikacji tej zasady przez umowę zainteresowanych stron,

• nowe państwo niepodlegle – wprowadzono tu zasadę tabula rasa , tzn. nowe państwa niepodległe nie podlegają automatycznej sukcesji w odniesieniu do traktatów, posiadają one prawo do sukcesji przy jednoczesnym zwolnieniu ich z tego obowiązku. W odniesieniu do umów wielostronnych nowe państwa niepodległe uzyskały prawo opcji – mają możliwość notyfikować zamiar sukcesji umów poprzednika, przy czym sukcesja jest niezależna od woli drugiej strony. W odniesieniu do umów dwustronnych – umowy takie SA wiążące jeżeli druga strona wyrazi na to zgodę.

• rozpad/ secesja- co do zasady traktat nadal obowiązuje poprzednika i sukcesora, a jeżeli umowa zawarta była w odniesieniu do części terytorium państwa poprzednika, to po sukcesji nadal stosuje się ją do tego terytorium.

Praktyka okazała się jednak różna od postanowień traktatowych, i tak np. po rozpadzie Czechosłowacji przyjęto zasadę notyfikacji sukcesji umów wielostronnych.

Co więcej wprowadzono zasadę obowiązkowej sukcesji umów granicznych, tak aby sukcesja nie naruszała interesów państw trzecich. Art. 11: sukcesja nie narusza granicy ustanowionej przez traktat albo obowiązków i praw ustanowionych przez umowę , dotyczących reżimu granicy – i w takim brzmieniu jest to zapis prawa zwyczajowego.

Konwencja przewiduje również sukcesję reżimów terytorialnych, ale praktyka nie jest jednolita – zazwyczaj uznaje się sukcesje w odniesieniu do żeglugi na rzekach granicznych, natomiast odrzuca się sukcesję w odniesieniu do uprawnień militarnych.

Praktyka pokazała również, że uznaje się sukcesje w odniesieniu do umów rozbrojeniowych. W odniesieniu zaś do umów dotyczących praw człowieka praktyka jest niejednolita, jedne państwa zobowiązują się do przestrzegania umów poprzednika, inne notyfikują część, a do innych ponownie przystępują, albo zastrzegają obowiązywanie tych umów od momentu notyfikacji o ich sukcesji.