Sprawdzanie i pomiar osiągnięć szkolnych
Wincenty Okoń
Konwencjonalne formy sprawdzania:
Sprawdzanie kształtujące – przenika cały proces kształcenia, ma ono sprzyjać stałemu doskonaleniu pracy nauczycieli i uczniów. Sprawdzanie sumujące niejako zamyka proces kształcenia przez to, że obejmuje uprzednio opracowany dział programu.
Sprawdzanie bieżące – opiera się na stałym obserwowaniu przez nauczyciela pracy całej „klasy” i poszczególnych uczniów, przy czym jego często spotykanym brakiem jest koncentrowanie uwagi na jednostkach nie nadążających w pracy za innymi.
Sprawdzanie sporadyczne i końcowe – kontrola okresowa – stosowane zwykle przez promowaniem do następnej klasy lub przed ukończeniem jakiegoś kursu czy jakiejś szkoły, służy zbadaniu osiągnięć szkolnych uczniów z jednego lub z kilku przedmiotów. Jego celem jest przekonanie się, czy uczeń da sobie radę na następnym szczeblu nauki.
Konwencjonalne formy sprawdzania opierają się na bardzo prostych sposobach: rozmowie i pracach pisemnych, rzadziej na posługiwaniu się książką, a jeszcze rzadziej na pracach praktycznych.
Ustne sprawdzanie wiadomości bądź umiejętności uczniów opiera się na rozmowie.
Prace pisemne, sprawdzające wiadomości i sprawności uczniów, to przede wszystkim prace domowe, a obok nich rzadziej stosowane prace klasowe.
Prace klasowe w nieco większym stopniu niż prace domowe są sprawdzianem samodzielności dzieci i młodzieży.
Posługiwanie się książką jako sposób sprawdzania wiadomości i sprawności uczniów. Tak sprawdza się umiejętność czytania, streszczania utworu, układania planu, wynajdywania różnych form gramatycznych czy semantycznych, tłumaczeń.
Wykonywanie prac praktycznych to wartościowy, lecz zbyt rzadko praktykowany sposób sprawdzania osiągnięć szkolnych.
Obserwacja uczniów w toku ich pracy – obserwację taką prawdziwy nauczyciel prowadzi stale, mając na uwadze różnice indywidualne między uczniami, związane z ich wiekiem, płcią, temperamentem, stopniem zainteresowania nauką i stosunkiem do osiągnięć własnych.
Braki tych metod:
- duża doza subiektywizmu i intuicji w sprawdzaniu i ocenie osiągnięć
- ograniczone możliwości dokonywania pomiaru osiągnięć szkolnych
Doskonalenie metod konwencjonalnych:
Wprowadzenie harmonii między nimi a przyjętą taksonomią celów kształcenia.
Modernizacja tych metod
Krąg nowych zastosowań metod konwencjonalnych rozszerza się również na sprawy wartościowania i oceniania.
Poprawne formułowanie pytań, problemów, zadań o poleceń – chodzi o to, żeby pobudzały one uczniów do myślenia i do działa
Testy dydaktyczne:
Test osiągnięć szkolnych wg Niemierki „zbiór zadań dostosowany do określonej treści nauczania w taki sposób, by na podstawie wyniku testowania można było ustalić, w jakim stopniu treść ta jest opanowana przez ucznia, oraz przeznaczona do rozwiązania w toku jednego zajęcia szkolnego”.
Opracowanie zadania testowego:
W szkolnictwie najczęściej stosuje się zadania z lukami albo z wyborem wielokrotnym.
Na zadanie z wyborem wielokrotnym składa się trzon, prawidłowa odpowiedź i dystraktory.
Formy sprawdzania osiągnięć szkolnych:
Sprawdzanie osiągnięć dokonywane przez nauczycieli w ciągu całego okresu trwania nauki, a z większą intensywnością w okresie zamykania pracy nad odpowiednimi działami programu czy przy końcu półrocza lub całego roku szkolnego
Sporadyczne badanie osiągnięć szkolnych przez czynniki sprawdzające pracę nauczycieli, głównie przez kierownictwo szkoły i administrację szkolną
Naukowe badania osiągnięć prowadzone przez wyspecjalizowane placówki badawcze
egzaminy